Austri - 07.04.1892, Page 2

ÍTr. 10
A U S T R I
38
í öllum barna og unglingaskólum, karla sem
kvenna, og eins vib heimiliskennslu ættiaðtaka
hálfan eða að minnsta kosti einn þriðja úr kl.
tíma daglega til fimleika kennslu. Glímur og
skautahlaup, kapphlaup á sléttu og kappstöklc
yfir mælisnúru og grafir, reglugöngur og alls-
konar áðurnefnda forspjallsleiki, ætti að láta hörn-
in æfa kappsamlega. Auk þessa eiga þau að
hafa hálfan til tvo kl.tíma daglega til leika. sem
þau finna upp á sjálf. 'þetta er alveg nauðsyn-
legt til þess að þau haldi heilsufe og læri dug-
lega. Að þröngva þeim til kyrsetu og banna |
þeim leiki gjörir þau veikluð og sljó 4 sál og
líkama, eptirtektalaus og löt.
Yrði skólaiðnaði viðkomið, þá yrði hann lika
ágæt æfing fyrir líkamann.
Fimleikana er hollast að æfa undir berum
himni þegar gott er veður.
þá er eitt, sem allir barna og unglingakenn-
arar ættu að gjöra. Kenna úti undir berum
himni þegar veður leyfir. Loptið í kennsluhús-
inu er sjaldan eins lífgandi og heilnæmt einsog
góðviðrisioptið útij og börnin langar út þegar
gott er veður. Munnleg kennsla i málfræði, sögu,
og lnndafræði, hugarreikningur o. fl., einnig yfir-
heyrzla í öllum þessum námsgreinum, getur opt
farið fram úti. Og stundum er hægt að lesa á
bók og reikna á spjald úti. Allt þetta hefi eg
látíð nemendur mína gjöra. Eg hefi gengið með
þeim út um hraun, sanda, og enda upp í|fjöll
og kennt þeim og yfirheyrt þá bæði gangandi
og eins kyrrum þegar veður leyfði.
Og þegar íslands landafræði er kennd, hver
aðferð er þá betri en sú, aö byrja á að ganga
út og kenna nemendunum að þekkja þann hluta
landsins, sem^þeir lifa í og hafa sifellt fyrir aug-
um? því skal byrja á að sýna þeim fjöll, hnjúka,
skörð, hlíðar, sléttlendur, ár og vötn og aðra
parta landshlutans. segja þeim hvað þeir heiti,
og láta þá svo endursegja uns þeir hafa lært
nöfn þeirra. Líka skal kenna nemendunum að
þekkja jurtir, steina og jarðveg landshlutans.
Svo þegar inn er farið, tak bókina og kortið!
Yíða hér á landi eru menn farnir að halda
samkomur til að dansa. Séu dánshúsin stór og
loptgóð og sé varast að ofkæla sig á eptír, þá
getur dans orðið góð og gagnleg hreyfing.
En miklu meira álit hefði eg á því, abmenn
kæmu saman til að æfa sig í áöurnefndum fim-
leikum.
Og af öllum fimleikum er enginn eins nauð-
synlegur fyrir oss eins og sund. Kynnu menn
það almennt, þá drukknuðu miklu færri í sjó
og vötnum, en nú á sér stað.
jSTóg hreyfing, nóg vatn og hreint lopt eru
þau þrjú heilsumeðöl, sem mjög lítið kosta, mik-
ið gagna, en margir vanrækja.
IIm samgöngumálift.
Eptir Ara Brynjólfsson á Heykliíi.
II.
þaðjer sorgleg saga en sönn, að ekki erum vér
betur komnir með samgöngurnar á sjónum en landi.
þrátt fyrir pað pótt vér íslendingar sjálfir og [útlend-
ar pjóðir sjái og viðurkenni, að sjórinn í kringum ísland
er sú aðal samgöngu- og flutningsbraut, sem vér ætt-
um að nota, og prátt fyrir pað, pó vér á ári hverju
horfum á gufuskip erlendra pjóða, pjóta fram og apt-
ur kringum strendur landsins, og præða hverja vík og
vog eptir sem purfa pykir, pá befir pó löggjafar og
fjárveitingarvaldið sáralítið gjört til að bæta úr sam-
gönguleysinu á sjónum. aðeins með pessuin ónógu og
óvinsælu strandferðum dönsku gufuskipanna; ekki að
tala um pví lin.fi komið til lmgar. eða nokkur liafi op-
inberlega vogað að breyfa pví. að landssjóður eignað-
ist eitt einasta gufuskip. rétt eins og sú nppástunga,
væri ,.óalandi, óferjandi öllum bjargráðum.“ það liefir
verið og er min lifandi sannfæring, að liið rétta sem
alpingi befði gjört strax pá pað fékk fjárforræðið. pnð
var að kaupa eitt eða tvö guíuskip, bæði til strand-
ferða og til nð fara landa i milli. Hefði petta verið
gjört fyrír 24 árum síðan, mundi landsjóður nú vera
búinn að græða eins mikið á skipum sínum. sein liann
á sama tíma hefir tnpað á strnndferðunum. auk pess
sem landsmenn befðu pá fengið greiðari og hagkvæin-
ari strandferðir en verið bafa liingað til.
Á næstliðnum 14 árnm er pingið búið að kasta
rit fyrir strandferðir dönsku gufuskipanna 228,000 kr.
og auk pess með fjárankalögum — ef mig minnir rétt
— rúmum 20,000 kr. Fyrir petta te liefði mátt kaupa,
tvö stór gufuskip, sem vafalaust befði verið búmann-
legra, en láta peningahít danska gufuskipafélagsins
gleypa petta fé; paðivar viðkunnanlegra að vita pessa
peninga í gufuskipum er landið hefði átt, og sjá pau
skrautbúin skriða með landi fram. það er ekki gott
að geta sér ti). livað pví hefir raldið. að pingið
hefir aldrei hreyft pví að kaupa guf'uskip ; fátækt land-
sjóðs verður ekki.um kennt, og pörtína á að fá greið-
ar og hagkvæmar strandferðir pekkja allir; að slikt
fyrirtæki ekki borgi sig, liefir ef til vill verið sú grýla
er pingið hefir óttast, en pað mundi naumast verða til-
fellið, pvi ef skipin væru tvö og fœru á víxl til útlanda
mundu pau fá. nóg að flytja, sem er aðalskilyrði fyrir.
að slik fyrirtæki liorgi sig. Eg get með engu móti
fellt mig við pá kenningu cr sumir lialda fram. að gufu -
skip ekki geti eins borgað tiíkostnaðinn við ísland sem
önnur lönd, og að dönsku strandferðaskipin liafi tapað
á ferðum sínum liér við land. en gufuskipafélagið hafi
af einberum mannkærleika við íslendinga lialdið bér
uppi strandf'erðum. Sama má segja um norska og enska
dampa, sem hér eru stöðugt á ferð. peír mundu ekki
lialda peim ferðum fram ef pað væri einbert tap.
Setjum svó, að landsjóður knypti 2 gufuskip á svip-
aðri stærð sem „Laura“, og útgerðarkostnaður beggja
á áriyrði 120000 kr. — meiri yrði hann naumast — en
innvinningur aðeins 90,000 kr.; yrði tapið 30.000 kr., pá
er pað pó 6,000 kr. minna en pað sem pingið voitti í
sumar til gufuskipa og gufubátsferða á pessu ári. og
jafnt pví fé sem pað veitti til aðgjörðar á aðalpóst-
leiðum, svo hér er ekki uin neitt óttalegt tap að ræð
pó allt færi verr en maðnr vonar; með pvi lika pað
ping sem sér sér fært, að veita fé svo tugum púsunda
skiptir í miður heppileguiu smábitlingum, ætti ekki að
láta sér í augum vaxa að eignast gufuskip. Yér fs-
lendingar sem viljum í ýmsum atriðuin taka oss snið
eptir erlendum pjóðum, sem er ofur eðlilegt, par pær
eru langt á undan oss í öllu, pví skyldum vér ekki
vilja pað í pessu efni, er oss varðar svo miklu.
Eg geng að pví sem gefnu, að of umsvifamikið
pyki fyrir landstjórnina, að annast gufuskipaúthald og
hún sé ekki inn í pví sem pyrfti, cn pá er henni eða
pinginu innan bandar, ao fá einhvern sem slíku ervax-
inn í félag, t. d. Zölner ,0. Wathne eðaíslenzkt gufu-
skipafélag, er eg tel víst að myndast nnindi ef von væri á
töluverðu fú í pví augnamiði. Orsökin, að slík félög
ekki koinast á fót, er bæði peningaleysi, og pröngsýni
peirra manna að kenna sem kraptinn liafa.
III.
Eins og pví verður ekki neitað að alpingi hefir að