Austri - 10.06.1892, Page 1

Kemur ,út 3 á mánuði eða
38 blóú til næsta nýárs, og
kostar hér á landi aúeins 3
kr., erlendis 4 kr, Gjalddagi
St. júlí.
Uppsögn, skrífleg, Imnsí-
in vió áramót. Ogiid nema
komin sé til ritstjórans fyrir
1. október. Auglýsingar 10
aura línan, eóa 60 aura hver
þml. dálks og hálfu dýrara á
fyrstu síðu.
II. Áu.
SEYÐISFIRÐl, 10. JÚNÍ 1892.
NR. 15.
Stjórnarskrármálið.
„Eigi verður fresiab því sem
fram á ab koma“, og því viljum
vér nú ræba þetta mikilsvarbandi
•mál nokkub gjörr, en gjört hefir
verið allt að þessu í Austra, þó
J>uð sé ekki sérlega tilhlökkunar-
vert, því fáir liafa gengið ósárir
frá því verki í hinni síðari stjórn-
arskrárbaráttu, þó vel hafi viljað
landi og þjób, sem oss þykir ó-
hæfa að efazt sé um, aö allir þeir
hafi gjört, sem fengizt fiafa mest
við þetta mikla vandamál.
J>að er eitt mebal annars, sem
.einkennir þessa síðari stjórnar-
sskrárdeilu frá hinni fyrri undir
forstöðu vors ógleymanlega föður-
landsvinar, Jóns Sigurðssonar,að
iííl er enginn flokksforingi er geti
safnað beztu andlegu kröptum
landsins undír einu sameiginlegu
ífelsismerki til „skynjandi eining-
ar“ sem var aðalstyrkur vor ís-
lendinga á hinu riðgefanda al-
þingi í þessu máli,—heldur hafa
xlú að undanförnu forsprakkar
málsins á alþmgi og í blöðunum
Eorizt á banaspjótum og úthúð-
hver öðrum eptir fremsta megni
svo langt hefir úr góðu hófi geng-
ib, þar sem jafnvel konumál h og
prívat skuldaskipti ! hafa veriö
dregininn í þingræðurnar! þingm.
líkt vib „komedianta“ !2 og heil
skáldsaga tilbúin og sögð um
íiamþingismann í þingsalnum* * 3 4 * 6 og
liann þá aptur svarað óþyrmi! - a4
o. fl. o. fl. Og því telur fram.,ógu-
mabur stjórnarskrármálsins í n.
d. (B. Sv.), „persónulegar árásir
á hann sjálfan og xneðnefndar-
xnenn hans og „söguburð“Z um
pað ergjörzt hafi utan þings,helztu
„mótmælin“ gegn stjórnarskránni
a þingi. En hinir segja fram-
sögumann“ liafa stappað niðurfót-
unum og barið 1 borðið“,ef leita
skyldi samkomulags og sagt: „frum-
varpiö skal inn, hvab sem hver
segir ,8 Ogerþaðsannast,aöhvor-
ugui' flokkurinn átti neitt hjá öðr-
um í orðahnippingum. heldur borg-
uðu hvorutveggju mjög samvizku-
1) Sjá alþt. 1891 B. fimmta kepti 720 dálki.
2) — alþt. 1891 B. fjórða hepti 537. dálki,
3) — alþt. 1891 B. fjórða hepfi 577 0g 388 d.
4) — alþt, 1891 B. fjórða hepti 584. dálki,
ó) — alþt. 1891 B, fjórða hepti 000og6Old,
6) — alþt. 1891 15, fjórða hepti 523 og 524 d,
samlega í sömu mynt svigurmæla
og getsaka. Hefir þessióvild og
stífni þingmanna mest staðið í
vegi fyrir hinni „skynjandi ein-
ingu“ í málinn, sem framsögu-
maður tekur svo fagurlega fram
í upphafi framsögu
að vera það mark og mið, erum-
ræburnar eigi ab miða að. Og
þessi þverúb og úlfúð meðal þing-
manna spillir ekki einungis fyrir
allri góðri samvinnu í stjórnar-
skrármálinu, heldur stendur og
mjög í vegi fyrir affarasælli sam-
viimu þingmanna í öðrum mik-
ilsvarðandi landsmálum. það er
því miður, sannmæli, er einnlielzti
alþingism. úr bændaflokki skiúfaði
oss nýlega: „Mér virðist alltaf
flokkarnir lijá oss íslendingum
vera meira persónulegir en póli-
tískir í stjórnarskrármálinu“, því
„sá veit bezt hvar skórinn krepp-
ir, sem hefir hann á fætinum".
það er því nxjög hætt við að þess-
ir öndverðu flokkar og persónu-
legíi andstæðu flokksi'oringjar verbi
engir miðlunarmenn sín í milli
á næsta þingi og að landið megi
enn urn næsta kjörtíma biða ó-
metanlegt tjón af þessari per-
sónulegu óvild og ofstækju með-
al fiokksforingjanna, nema íslend-
ingar beri gæfu til við hinar nýju
kosningar að rnynda þann flokk,
er geti hafib sig upp yfir hinn
persónulega flokkadrátt er hing-
að til hefir átt sér stað á alþingi
í þessu máli og safni öllum sönn-
um vinum föðurlandsins undir
einhuga merki allra þeirra, er
vilja vinna í eindrægni og sam-
huga að viðreisn og framför fóst-
urjarðar vorrar, án alls tillits til
fyrirfarandi flokkaskipunar, svo
hinir veilcu kraptar þingsinssundr-
ist ekki og eyðileggi sjálfa sig
og nauðaynjamál landsins í per-
sónulegum eltingaleik og óhróð-
ursáburbi. — En til þess mun
þurfa nokkur breyting að verða
á framsókn stjörnarskrármálsins
útaf báburn þeim leiðum erfarn-
ar hafa verið á alþingi í þessari
síðari stjórnarskrárbaraltu.
Vér skulum nú athuga hvort
þessar tvær stefnur: „miðlunin“
og „J>jóðviljastefnan“ hafa jafn-
mikið til síns ágætis og" af er
látið og fiokksforingjarnir stað-
hæfa, og skulum vér þá fyrst at-
huga þjóöviljastefnuna í neðri
deild alþingis síöast.
það hefir verib ritað og talað
svo mikið ummálib, að ærið mundi
nöo-ur burbur á einn hest, og svo
því hringli, enda má hér nægja
að taka aðalkjarna stjórnarskrár-
málsins, þann gordiska hnút, er
verið er að leysa, nfl. fyrirkomu-
lag hianar æbstu stjórnar gagn-
vart Danmörku og hans hátign
konunginum. Og skulum vér nú
sjá, hvernigþjóðviljamönnum tókst
að leysa hnútinn á síðasta alþingi.
1 þessum atriðum vill framsögu-
maður stjórnarskrármálsins á sið-
asta alþingi (B. Sv.) „umfram
allt láta foorðið vera hreint(?)
En, óþrifalegra, eldhúsborð en þar,
höfum vér satt að segja ekki séð.
Hið sarnþykkta stjórnarskrár-
frumvarp neðri deildar alþingis
um hin sérstöku málefni íslands
mælir svo fyrir í
3. gr. Konungur hefirhið æósta
vald í öllum hinum sérstöku mál-
efnum landsins..................
6. gr. Konungur skipar land-
stjóra og víkur honum frá völd-
um............................
7. gr. Landstjói'i tekur sór ráð-
gjafa og getur vikið þeim frá
völd um.......................
Undirskript konungs eða land-
stjóra í umboði lians undir álykt-
anir þær, er snerta löggjöf og
stjórn, veitir þeim gildi, þá er
einn rábgjafi eba fleiri skrifa und-
ir meb honum....................
16. gr. Undirskript konungs
eða landstjóra þarf til þess að
veita ályktunum alþingis laga-
gildi...........................
Tilgangurinn með þessari stjórn-
ai’baráttu er óefað sii, að útvega
landinu fulla sjálfstjórn eða
innlenda stjórn.
Er þessum mikilvæga tiigangi
þá náð með þessu hinu síðasta
stjórnarskrárfrumvarpi n. d. al-
þingis 1891?
Vér segjum nei og aptur nei.
Hið æðsta stjörnarvald, töglin og
hagldirnar á stjórn Islands, bæði
de jure og de facto, eru enn ept-
ir sem áður í Danmörku, því
konungurmn niður í Danmörku
hefir hib æðsta vald í öllum hin-
um sérstaklegu málefnum lands-
ins (sjá 3. gr.) Eptir síðasta
stjórnarskrárfrumvarpi eru kon-
ungi alls engin takmörk sett hver
málaðhann vilji sjálfur samþykkja
og hver landstjóri. Og eru all-
ar líkur til að konungur vildi
einmitt hafa hönd í bagga með
i öllum hinum stærri málum.
það hlýtur að vera hverjum
skynberandi manni ljöst, að kon-
ungur velur þann einn mann til
þess að vera hér á íslandi hans
alter ego, sem hann má fyllilega
treysta að í engu muni breyta á
móti því sem hann sjálfur og hið
d a n sk a r áð a n e y t i hefir fyrir
hann lagt. því það er ráðaneyt-
ið, sem yrði í ráðinu með kon-
ungi við skipun landstjórans, en
ekki vér íslendingar, þar sem
framsögumaður skobar skipun
landstjórans sem sameiginlegt mál,
Landstjórinn hlýtur því að skoða
sig sem alter ego, ekki einungis
konungsins, heldur einnig hinn-
ar dönsku stjórnar er hefir
samþykkt skipun hans með kon-
unginum, því það er konungur og
danska ráðaneytið sem eru hús-
bændur hans, en ekki vér íslend-
ingar, og hann mundUsem dygg-
ur þjónn skjöta öllum þeim lög-
um til samþykktar konnngs, er
vafi gæti á leikið, hvort hann
vildi staðfesta.
það eru og allar lílcur til að
þessi landstjóri mundi hafa sér
við hönd danska ráðgjafa sem
hefðu tekið próf i íslenzku, að
minnsta kosti jafnfraxnt íslend-
ingum. Og er alllíklegt að svo
færi, að þessi villan yrði miklu
argari þeirri fyrri, er vér ;nú
burðuxnst með.
Fyiúr þetta hnoss!!! á þetta fá-
tæka land að fleygja út að minnsta
kosti 50,000 kr. árlega. því
það mundi þykja lítið að launa
| Repræsentantkonungsmeð 20,000
i kr. á ári, og þá er mjög lítið í
lagt ab ætla hverju ráðaneyti með
allri þeirri halarófu af deildar-
stjórum, skrifstofustjórum ogskrif-
urum er þeim liljóta að fylgja —
10,000 kr. á ári.
Svo þyrfti í þokkabætur fyrst
að byrja á því, að byggja höll
marað eigi [ margar stefnubreytingar orðið í
því og uppástungur, ab illtaer fyr-