Austri - 16.12.1893, Side 1

Kemnr út 3 á mánuúi eða
36-blöð til næzta nýárs, og
kostar hér á lamli aðeins 3
kr . erlemlis 4 kr. Gjalddagi
1, júlí.
Uy psögn skrifleg, bund-
iu við áríimót. Ogild nema
komin sé til ritstjórang fyrir
1, október. Auglýsingar lö
Bi.ra linan, eða. t'O aura hvtr
! mi. dálks og hálfu dýrara á
fyrstu síðu.
112. Ah.
SEYÐISFIRÐI, 16. DESBR. 3 893.
Nk. 35
HOTEL TIL SALfi
L- Jensens llotel I Akureyri, som i 32 Aar Iiar været drevet iued Held, er, paa Grund af Eierens Dod, til
Salg, eller i Mauge! deraf til Leie paa billige Yilkaar. — öm onskes kau alt Inventar, 2 KartoflVlIiaver, og et
„Tini", soin aarlig giver c. 100 Ileste IIoe, folge.
lleflecterende lienvende sig til
Amtsbókasafnið * Se>,{'isJf- ,er °Pið k lau«ard,"sr-
ura kl. 4-5 c. m.
Sparisjóður 'r opitm á miðvikud%-
Búnaðarritið.
TJtgefandi: Hcriiiann Jóuííssoh. Sjöunda ár.
Reykjavík. Prentað í Félagsprentsmiðjunni
1893.
Iþér bafið, herra ritstjóri, sent mér penna
árgang Búnaðarritsins, til pess, að eg segði mitt
alit um pær ritgjörðir; sem pað hefir að færa,
og er pað á pessa ieið:
I ritinu eru 7 ritgjörðir.
1. LandMnaðiirlnn íslenzki fyrrum og nú,
eptir Sæin. Eyjólfsson.
I heild sinni er pessi rstgjörð mikið góð og
einkar fróðlega rituð. Nákvæmur samanburður
á landbunaðinum ..fyrrum og nú“ hér á landi,
eptir pví sem ráðið verður af sögunum. |>að
eru aðeins fá atriði í ritgjörðinni, sem eg er
ekki höfundinum algjörlega samdóma um.
Á bls. 6. stendur: „Töðurækt hlýtur að
hafa verið meiri í fornöld en nú, af pvi að
nautpeningurinn var miklu fleiri“. Að minnsta
kosti virðist eigi pað, sem stendur í „Njálu“ bls.
86, benda á milda töðurækt, pegar Hallgerður
frétti „farand-konur“, sem komu frá Bergpórs-
hvoli að Hlíðarenda, hvað Njáll hefðist að og
synir hans, par stendur ennfremur svo:
„Hvat gerðu húskarlar Njáls?“ segir Hall-
gerður. f>ær svöruðu: “Eigi vissu vit, hvat sum-
ir gerðu; enn einn ók skarni á hóla“. „Hví
mundi pat sæta?“ segir Hallgerður, pær
svöruðu: „J>at sagði hann, at par yrði taða betri
enn annarsstaðar“.
jpetta virðist benda á að tún hafi eigi al.
niennt verið ræktuð í pá daga, og að Njáll hafi
verið fyrsti maður, sem ræktaði tún, að minnsta
kosti á Suðurlandi.
Mikið líklegt er pað að Guðmundur ríki á
Möðruvöllum með sinar 120 kýr, (sbr. ritg. bls.
19) hafi purft að brúka mikið af útheyi og skóg-
viði, og aðrir höfðingjar ögrikismenn, sem marga
nautgripi áttu, án pess eg neiti að nokkur tún-
rækt hafi kunnað að vera, á pessum tíma, sum-
staðar í landinu og hafi farið fram og aukizt
eptir pví sem timar liðu.
par sem höfundur talar um heyásetning,
bls. 15., í fornöld, að hann muni eigi hafa ver-
ið verri pá en nú, pá held eg, að liann sé öllu
lietri nú, jafnvel pött menn séu almennt mjög
óráðpægnir í pví efni, ef hreppsnefnd í einhverj-
um hrepp ætlar að skipta sér af hvernig bændur
setja á liey sín. Enda bendir pað til pess að
bændur í fornöld hafi einnig verið óráðpægnir
með hevásetning, par sem Blund-Ketill hlutast
Factor J o h. € !s r i s t e ii s e n
Akareyri.
til um ásetning laadseta sinna, peir gcgtidu hon- [
um ekki til að slátra að haustinu einsog hann j
sagði fyrir (samb. Hænsna-J>órissögu 5. og 6.
kaíla).
f>að er einungis pað, sem mér finnst liinum
heiðraða höfundi hætta við sumstaðar í pessari
ritgjörð sir.ni. að taka, í samanhurði við búnaðar-
hætti manna fyrrum og nú, ætíð beíri hliðina á
förnöldinni, en sumstaðar verri hliðina á yfir-
standandi tíma. Auðvitað er tilgangur höfundar
góður, n. 1. sá, að knýja riútíðarmenn til pess,
að taka sér fram og verða ekki eptirbátar for-
feðra sinna.
T'ar sem höfundur á bls. 21. og 2-2. talar ■
um, að efnahagur alpýðu hljóti að hafa verið
miklu betri í fornöld en nú á timum, pá hefir
hann eigi gætt pess, hve fjarska mikill munur
var pá á kostum landsins og nú. p>á var land-
ið skögi vaxið milli fjalls og fjöru. Sanðfé gekk
viða „sjálfala“ í skógunum. Ar og vötn voru full
af laxi og silungi, o. s, frv. Fornmenn hafa eigi
purft a,ð afla eins mikilla heyja, sem nú. Land-
ið var pá svo miklu auðugra af jurtagróðri, að pað
má kalla, sem rakaðan sauðarbjór i samanburði
við pað, sem pað var í fornöld. p>að virðist pví
vera mjög eðlilegt að bændur hefðu pá frekar
tök á að ríða til pings og sækja aðra opinbera
mannfundi, einkum pegar peir höfðu ánauðuga
menn (præla) til að vinna heima á búum sinum
meðan peir voru að heiman, sem peir ekki guldu
annað kaup en „í sig og á“. Mikið vafamál er
pað, hvort fornmenn hafa verið mikið betur efn-
um búnir, en. menn nú á tímum, eg held að
munurinn verði ekki svo feykilega mikiU, pegar á
I allt er litið.
| Á bls. 35 ber höfundur saman nútimann og
liðna timann, og getur „cigi dulizt, að framfar-
írnar eru all-miklar i ýmsum greinunr‘, og í pví
er eg honum alveg saradóma, en svo bætir hann
pessu við: „En prátt fyrir petta má einnig í
ýmsu sjá vott um apturfarir. Dugur, prek og
manndómur er roinni en i fornöld. Iðni og á-
stundun, prautsegja og polinmæði, eljusemi og
alúð. er minni en nokkru sinni áður. Sparsemi,
varkárni og varhyggð í meðferð fjár og fjár-
gæzlu allri, er miklu minni en áður“.
Eg dæmi ekki um hversu mikill dugur,
prek og manndómur nú finnst hjá oss íslending-
um, en get pó ekki álitið, að pessar dyggðir séu
j minna ríkjandi hjá pjöðinni nú en í fornöld.
I En hvað iðni og ástundun almennt viðvíkur, pá
tek eg undir með höfundinum, að hvorutveggja
, er, pví miður, minna en nokkru sinni áður, og
færir hann til pess gildandi rök (smhr. bls. 35,
neðanmáls.
Eg efast alls eigi um að höfundurinn gjöri
pað i góðu skvni að gefa pjóðinui pessa áminn-
ingu og óski að iðni og ástundun. prautsegja og
polinmæði, eljúsemi og alúð, aukist hjá pjóðinni
og verði raeiri cn nokkru sinni áður.
Fullkomlega rétt er pað lijá höfundinum, að
hanii telur „eigi nóg að bera saman atvinnuvegi
vora o:r lifuaðarháttu, við atvinnuvegi og lifnaðar-
háttu fyrri manna“ (sambr. 36. Ifls.); skoðun
hans i pvi efni er eg fyllilega samdöma. Sama
er að segja um samanhurð hans í atvinnuvegnm
vorum og annara lan.da, og að vér Islendingar
stöndum langt að baki annara pjóða, hvað alla
voruvöndun áhrærir (sambr. 38. bls.).
Engum dvlst pað, sem nokkuð hugsar um
petta mikilsvarðandi málefni, að vér íslendingar
gjörum sára lítið til pess að vanda verzlunar-
vörur vorar, og í stað pess að lifandi áhugi ætti
að fmnast hjá pjóðinni, til pess að taka sér
fram í pessu efni, fmnst eigi annað en rótgróið
skeytingarleysi, með fáum undantekningum.
T>að er aðeins eitt, sem er athugavert, peg-
ar höfundur ber saman hérlenda ull við ull í
öðrum löndum, n. 1. að hún sé stórgerð, pá seg-
ir hann: „Með kynbótum geta menn komið pví
til leiðar, að ullin verði smágerð og mjúk“ (sambr.
bls. 38.
Jsessi orð höf. má skilja svo, að menn al-
mennt hér á landi eigi að gjöra pær kvnbætur
á sauðfé að ullin verði smágerð og mjúk. En
væri nú heppilegt að gjöra pessar kynbætur?
Nei, engan vegitm, pvi fín-ullað sauðfé gæti eigi
prifist til lengdar hér á landi vegna pess, að
pað cr lingjörðara en gröfullað fé. j;>að sauðfé
sem beita parf meiri liluta v'etrar hefir vanalega
sterka, pykka og gröfa ull. T^ð væri kannske
hugsanlegt að peir bændur, sem gefa inni allan
veturinn og hafa gnægð heys, enbeit enga, að
peir gætu gjört pær kynbætur, sem hér er um
að ræða, en mjög varlega yrðu peir að fara
peirn sökum, par peir yrðu að kaupa undan-
eldisdýr af útlendu kyni, og vafasamt hvort fjár-
kynið breyttist til batnaðar. eptir pví sem hér hag-
ar til. Kynbætur sauðfjár hér á landi verða af-
fara beztar við pað að fóðra og hirða grip-
ina sem bezt og velja pau dýr, sem liafa bezta
kostina til nndaneldis, en ala eigi undan peim sauð-
kindum sem eru litlar og Ijótar í vexti, sem eru
starhærðar eða punnullaðar.
Mér pykir nokkuð djúpt tekið í árinni par
sem höf. segir: „Yér búum á frjófsamasta land-
inu á Norðurlöndum. að pvi er til jarðarvegar-
ins tekur“ (samdr. 39. bls. Eg fyrir mitt leyti
efast um pað, að petta sé alskostar rétt álykt-
un, án pess að eg efist um að hór megi hafa
mikla og góða grasrækt, pví hún má verða
miklu meiri en hún er nú, líklega helmingi
meiri og betri.
Alyktun höfundar neðanmáls á bls. 39. um