Austri - 13.07.1894, Blaðsíða 2

KI! 20
a u s t r; i.
TR
imi lu'fir svni sig (-itik:ir liagiuilpgur og
vikíiliðugur í strauinnum og hugðun-
uin á Fljótinu.
J»að or íctlan Otto Watlines að
koma von bráðar gufubátstorðuin á
efra bluta Tjagarfljóts. alla leið upp
að Brekku í Fljótsdal. svo framarlega
sem hann fær par til ojiinberan
stvrk.
Hnnn hefir aðeins tekið 1 kr.
fyrir að ftytja hestburðinn héðan nf
Seyðisfirði og innnm Lagarfljótsós ■
matvöru, og hálfu minna fyrir bonivió.
t. d. 1 kr. fvrir að flytja !:•:
borð. og sji allir, hvílíkur hagnnður
pvílikur flutningur er öllum TJt-
liéraðsmönnum um túnasláttinn, og
pá mundi flutninguriun eptir efri
hluta Lagarfljótsós alla leið upp í
Fljótsdal vera Upphéraðsmönnum
engu minna hagræði, sem vonandi er
að alpingi styðji að framkvæmrlum á
með hæfilegri íjárveitingu á móts við
kringumliggjandi héruð.
Uppsiglingin á Lagarfljötsös er
pá á komin, til ánægju fyrir alla pá,
er unnið hafa að pessu mikilsverða
fvrirtarki, og til stórhagnaðar fyrir
lielming Fljótsdalshéraðs, sem vonandi
er að bráðum megi verða allt aðnjöt-
antli peirra hagsmuna, sem af henni
leiða.
J>ess væri og óskandi, að pessi
uppsigling i eitthvert stærsta vatns-
fall landsins yrði til góðrar fvrirmynd-
ar til pess að reynt væri að koma
vörum uppí stórósana á hinu mikla
liafnlausa svæði frá Reykjanesskaga
austur að Lónsheiði, sem mundi verða
til ómetanlegs gagns fyrir pessar blið-
viðrasömustu sveitir landsins, en sem
eigst svo langsótta aðflutninga, að mik-
jð dregur frá tijargræðistimanum.
lláskóliumllið.
—o —
Menn segja: „Yfer viljum liafa
háskóla á Jslandi".
þsið er mikið gott, og eg er pví
að öllu leyti sampykkur, meir að segja,
mfer getur ekki dulizt, að hiskölamál-
ið er eitthvert stærsta velferðarmál
landsins, sem mi er á dagskrá; en pað
nægir ekki að segja, eg vil.hafa hft-
skóla. þar parf meira til. Fyrst og
fremst parf fé og pað mikið, en pað
er pó ekki sá versti pröskuldur yfir
að stiga. það parf að umskapa hugs-
unarhátt pjóðarinnar, pingsins, og
stjórnarinnar, sem er pessu máli mjög
svo fráhverf, og pað er ekki gjört í
svip. Eg vil nú i fftm orðum leitast
við að færa sönnur á. að pessu sé í
raun og veru pannig varið.
Til pess að sýna og sanna að
háskóhunálið sé nýgræðingur, rótar-
vana í hugsunarhætti pjóðar vorrar,
nægir að eins að benda til undirtekta
landsmauna undir samskot til h iskóla-
sjóðsins, sem byrjuð voru á siðasta
sumri. Samskotin hafa gengið mjög
dræmt, nema helzt trá útlöndum og
var ]ió heldur gott árferði víðast hvar
um landið.
þá er annað, og pað er straumur
stiidenta til hins útlenda háskóla.
Hvernig stendur á pví að hann er
alltaf að aukast, en pær tvær æðri
menntastofnanir sem til eru í landiuu,
standa pvi nær auðar? það kemur
til af pví sama. Tilfiuningin fyrir
pví, að sú menntnn sem menn fá í
andinu sjálfu, sé betri en sú sem
menn k:\upn nfarverði í framandi hindi,
er ekki ennpá vöknuð lijá pjóðinni,
en pað er sú tilfiiming, pað or sft hugs-
unarháttur, sem verður að vera orðinn
inngróinn hjft Jijóðinní áðuron liftsköli
kemur. oigi linmi að gota prifizt. þjóð-
in liofir enn okki skilið pessi orð
skftldsins, sem liann kvoður í framandi
landi:
,.Sá or beztur sálargróður.
som að vox í skauti móður,
ui rótarslitinn visnar vísir,
pótt vökvist hýrri morgundögg“.
hversu niargur íslonzkur visir hefir
ekki visnað í Höfii, pótt liann liafi
yerið vökvaður par úr Mímisbrunni
hinna korðn foðra.
þingið á vitanloga að vora. sýn-
ishorn af lmgsiinarhætti pjóðarinnar,
og pað hefir trúloga verið p;ið hvað
petta mál snertir. Síðasta ping og
nokkur undanfarandi ping hafa revnd-
nr liaft á prjóminum og sampykkt
frumvörp um landskóla og háskóla,
en pað hefir auðsjftanlega verið utan
á peim flostum og okki sprottið af
peim liugsumirhætti, sem var nauðsyn-
legur uiidanfari skölans. þ:«r á við
að segja: „maðnr, horfðu pér nær“.
Við eigum tvo skóla, som vitanloga
ættu ásamt lögfræðisdeild að vera
undirstöðu doildir liáskólans.
þessa skóla lætur pingið sig litlu
varða, lætur pii standa auða, atívana
í samkejipninni við stóran og öflngan
háskóla í framandi landi, sem bíður
fram síiia tælandi ölmusu, stórar upp-
bæðir í augum liins unga menntamanns,
sem allt til pess liefir eptir föngum
verið levndur poss hvað peningar eru,
nema i pau fáu skipti, sem fjárhalds-
maður hans gefur honuni ffteina aura
til gamans. Fjárstyrk til pessara
skólu. er álitið sjftlfsagt að spara sem
ínest, og pað gengur svo langt, að pó
að úr ölluni hornum landsins sé hróp-
að: „Hér parf a u k a-læknir“, (meira
má ekki nefna), pá sér pingið sér ekki
fært að leggja meir til læknaskölans,
pess eina skóla sem hefir sent út um
landið pá lækna sem pað hefir, heldur
en til eins af 4 búnaðarskóluiii (Hóla-
skólans).
Hvernig ætli ]>að færi, ef háskóli
væri kominn. Sá ætti víst upp á
pallborðið hjá pinginu.
Er nú von að vel fari? A priore
mátti ganga að pví vísu, að stjórnin
myndi ekki vilja háskóla á Islandi.
Stjórninni dylst pað vitanlega ekki,
að bezti sambandsliður milli Islands
og Danmerkur, er að Jslendingar sæki
menntun sína til Hafnar, ef svo er
hægt að koma peim einhverstaðar inn
í embætti í landinu. En stjórninni er
ekki láandi, pó hún hugsi sig tvisvar
um að sampykkja lög um háskóla á
Islandi, pegar hún sér, hvernig farið
er með presta- og læknaskólann. —
Hún hefir víst htddur ekki mikið álit
á pessuni stofnununa. það er hér
seu steinni'nn liggur í götunni, og
h..r:m er pungtir fyrir, pvi hann er
prefaldur í roðinu. Sé nokkur áhugi
meúal manna á máli pessu og sé piug-
inu nokkur alvara með petta, pá er
pað vafalaust fyrsta sporið sem pað
getur stígið pessu máli til framfara,
að revna til að endurbæta pessa tvo
skóla eptir pvi sem verður.
Hvað læknaskólann snertir. pá er
fyrst og fremst áríðandi að fá eitt-
hvert spftalabrot, t. d. tvær deildar
(innvtírtis- og útvortissjúkdómadeildir)
með 2 kandidötum við hvora til að
byrjn með. þætta er í annan stað
braðanauðsynlegt vegna sjúklinga lands-
ins, sem opt lrnfa purft að hrekjast
til útlanda fyi'ir litlar sakir vegna
pess að enginn spítnli er til í landinu.
þessi spitali mundi eflaust bæt-a skol-
ann nð stórum mun. Ennfremur pyrfti
að auka svo fjftrstvrk skólans. að liann
gæti kev])t bækur og áhöld til kennsl-
unnur meir en er, og að lokum parf
að sjá svo um, að peir sem koma úr
skölanum fái fullan rétt til allra. em-
hietta í landinu, pví annars verður
híiiin áframhaldandi auður af nemend-
uin og landið læknalaust. Hvað
prestaskólann snertir, pá er vafalaust,
að s’i sköli hefði gagn af meiri fjár-
styrk til pess að konnslutiminn mætti
lengjast ujipi 3 ár, og svo ætti að
giida liið sama um liann, að lærisvein-
mi' frá honum ha.fi fullt jafnrétti við
candidata frá háskólanum, pví ef vér
ætlum :ið fft pessa skóla í lag, parf
að laða að peim hina heztu krapta,
ekki að eins hina beztu kennslukrapta.
heldur og hina beztu nftmskrapta. þá
mumi skólarnir lcomast í ftlit og pá
mun sú meðvitund vakna hjá pjóðinni,
að ,,sá er beztur s’ilargróður
sem að vex í skauti móður“.
það sem eg með pessum fáu lin-
um vildi hafa sngt, er petta: Hft-
skóli er liið ákjósanlegasta, liann er
takmarkið sem við eigum að keppa
að, en á langt í land. Yegurinn td
pess að fá háskóla, er að bæta skóla
pft sem pegar eru í landinu og nuka
við pft, pví á pann liátt kemur lul-
skólinn, sfnásaman af sjálfu sér.
.T ó n .1 ó n s s o n.
(læknir).
t
Eldjufrú
E1 ín E i n ars dotti r
lézt 13. apríl úr Influenza að Bæ í
Króksfirði hjá tengdasyni sínnm, hfer-
aðslækni Ólafi Sigvaldasvni.
Frú Elín Einarsdóttir var fædd í
Skögum undir Eyjafjöllum 2. október
1811 og ólst par upp, par til hiin
árið 1831 fór til biskups Stein-
gríms Jönssonar að Lauganesi og var
par 8 ár og síðan 2 ár í Reykjavík.
þann fi. júní 1841 giptist hún sira
Jóni Jóussyni, siðar prófasti í Húna-
vatnssýslu, er dó 2. júní 1862, og flntt-
ist hún 1863 búferlum að Hofi í Vatns-
dal, en úrið eptir að Leysingjastöðum
í fóngi og bjó hún par til 1871, er
héraðslæknir Ólafur Sigvaldason gekk
að eiga dóttur hennar Elisabetu, og
brá hún pá búi og fór vestur að Bæ
með peim hjónum og hefir verið par
hjá peim siðan, glöð og ánægð og
heilsugóð.
Frú Elín Einarsdóttir var val-
kvenndi, fríð sýnum og afbragðs vel
gefin til sálar og líkama, hin elsku-
legasta í öllu viðmóti og kvenna kurt-
eisust i framgöngu. Hún var' pví
elskuð og virt af öllum peim, er
hana pekktu.
Björn Oddsson.
þ>ann 30. júní andaðist að Hjalta-
stað, öldungurinn Björn Oddsson, ur
Influenza, eptir tæpa vikulegu.
Björn Oddson vur fæddur að
Mærðarnúpi í Vatnsdal og ölst par
u]>p hjá foreldrum sinum partll liann
byrjaði búskap að Leysingjastöðum í
þingi 1843, bjó pur í 21 ár og flutti
síðan búferlum að Hofi i Vat-nsdal.
Síðustu ár sin dvaldi hnnu hjá syni sín-
um, sira Mngnúsi á Hjaltastað.
Björn Oedsson var tvíkvæntur;
varð Jionum eigi barna auðið með
fyrri konu sijini. Seinni kona lians
er Bannveig Sigurðardótfir frá
Evjólfsstöðum í Vatnsdal, og átti með
henni 6 biirn og lifa af peim 2 synir,
síra Magmis, prestur að Hjnltastað,
og Oddur. prentari í Kaupmannahöfn.
Hjörn Oddson var dugnaðar- og
greindarmaður. drengur góður og hinn
lijftlpsamasti. þiumig ól liann að
miklu leyti ii])]) (5 huiníiðarleysingja.
En pað sem sferlega einkenndi
Björn Oddsson, var lians einstaka
dagfar, ráðvendni, guðrækni og trú, í
! hverjum dyggðum lmnn stendur fyrir
mér, — sem pekkti liann á æskuárum
l mínum - sem fögur og kær endurminn-
j ing liðins tima, pft er ungir og gamlir
! beygðu liöfuð sín fyrir guði og haus
orði í bæn og trú.
Skapti Júsepsson,
1 ii f 1 u e íi z a n
hefir nú gengið á Vojma.tírði. og voru
par f>. p. m. 10 manns dauðir iir sótt-
inni', flest gamalmenni. þar á með;il
Guðmundvr Stefdnsson, á Torfa-
stöðum, merkur bóndi á sinni tíð og
atgerfismaður mikill og dánumaður.
faðir peirra verzíunarstjóranna, Stef-
áns á Djúpavog og Karls á Búðareyri
í Fáskrúðsfirði; og Sigurbjörg Björm-
dóttrr, tengdamóðir Árna lieknis Jöns-
sonar.
[nfluenzun hefir hagað sérí Vopna-
firði líkt og í vetur á Hferaði. en
j nianndauðinn hefir verið minni sökum
I pess að meirn hafa getað varið sig
fyrir irinkulsi nú framar enn um hú-
vetur. Eitt heimili í Yopnafirði,
j Fell, hafði varið sig enn sem komið
j var, með pví að varastallar beinar sam-
I göngur, enda mun pað áiit flestra skyn-
j samra manrta, sem veitt hafa pessari sótt
nákvæma eptirtektj að pað megi takast,
hvað sem svo sumir læknar segja. það
mun vera almennt, að menn nærast
í pessarí veiki á mjölk, par sem pess
er kostur. og verður jafnvel gott af,
prátt fyrir allar kenningar læknanna
um skaðsemi mjólkurinnar, og mun
pað álit ólærðra manna, að læknar
hefðn unnið pjóðinni enn pá meira
parfaverk liefðu peir í fyrstu stemmt
stigu fyrir pví að Influenzan kæmist
í land og síðan reynt af alefli <*>ð
sporna við útbreiðslu liennar um allt
land, heldur en pó peir banni al-
menningi að nærast á peirri fæðu,
er margir sveitamenn liafa svo að
segja eina handbæra handa. veikunr
mönuum.
T Norðurpingeyjarsýslu lfezt í
vor úr Influenza merkiskonan Guðný
Skúladöttir á Sigurðarstöðum á Mel-
rakkasléttu; i Suðurpingeyjarsýslu
Guðný Jönsdóttir í Reykjalilið, hin
mesta fríðleiks- og sórnakona; og merk-
isbóndinn Skúli Rristjánsson á Sigríð-
arstöðum o. fl.
í Skagafjarðarsýslu dó prestaöld-
ungurinn, Jim JJaUsson, hinn mesti at-