Austri - 23.10.1896, Blaðsíða 1

1
Kennir út 3 á m&nuðí eða
36 blöð til næsta nýárs, og
Jcostar hér á landi aðeins
3 lcr., erlendis 4 kr.
Gjalddagí 1. júlí.
Uppsögn slcrifleg hindin við
áramót. Ógild nema kom-
in sé til ritstj. fyrir 1. októ-
ber. Auglýsingar 10 aura
línan, eða 60 a. liver þuml.
dálks og hálfu dýrara á 1.
síðu.
VI. ÁR SEYÐISFIRÐl, 23. OKTÓBER 1896. mi. 28
AMTSBÓKASAENIÐ á Seyðisfh-ði
er opið á laugard. kl. 4—5 e. m..
SPARISJÓÐUR Seyðisfj. borgar
4°/0 vexti af innlögum.
Allll% sem skulda mér andvirði
blaðsins, eru vinsamlega beðnir að
borga það nú í haust, annaðhvort í
peningum eða innskript við þær
verzlanir er eg hefi reikning við.
Jafnframt vil eg biðja |>á, er skrifa
andvirði blaðsins inn í reikninga
mína fyrir aðra, að láta þess viðget-
ið, fyrir hvern það er.
Seyðisfírði 10. október 1896.
Skapti Jósepsson.
ÚTLENDAR FRÉTTIR.
—0--
Gjöröardómar. Síðan upppotið
mikla og ófriðarhorfurnar í fyrra vet-
ur útaf landaprætu milli Englendinga
og Venezuelamanna, befir um fá mál
verið jafnmikið rætt meðal liinna
menntuðu pjóða sem pað, live ákjósan-
legt pað væri að pjóðirnar tækju upp
gjörðardóma um allar pær deilur, er
kunna að rísa meðal peirra eptirleiðis,
svo að forðast mætti hinar voðalegu
blóðsúthellingar og pær feykna hörm-
ungar, er allur nútímans ófriður hlýt-
ur að hafa miklu stórkostlegar í för
með sér, enn hin fyrri stríð, sökum
hinna nýju voðalegu morðvéla, bæði á
sjó og landi, — og svo að hinum af-
arpunga herkostnaði yrði létt á pjóð-
unum, sem ætla nú .að hníga undir
byrðinni. Hafa á öllu Bretlandi og
í Norðurameríku verið haldnir fjöl-
mennir fundir til að ræða petta máh
En’ einkum hefir sú ræða vakið
mikla eptirtekt, er hinn frægi laga-
maður, Bussel Jávarður, er varði forð-
um Parnell og varð heimsfrægur fyrir
hélt í sumar um gjerðardóma á fundi
sem haldinn var í Saratoga i Ame-
ríku, og var sá fundur sóttur af 4,500
lögfr æðingum; pótti svo mikið til
peirrar ræðu koma, að Lundúnablaðið
„Daily Cronicle“ lét senda sér ræð-
una orðréttameð fréttaileygi og mundi
hún vera fullar 2 arkir prentaðar.
Lávarðurinn tók pað fram í ræðu
sinni, að menn hefðu pekkt gjörðar-
dóma i fornöld, og sem dæmi uppá
pað, tók hann pað fram, að hinn spart-
verski konungur Archidamos hefði
lýst pví yfir rétt á undan Pelopseyj-
arófriðnum, að pað væri ranglátt að
ráðast á Apenuborgarmenn, par sem
peir byðu að leggja deiluna milli peirra
og Spartverja í gjörðardóm. Og í
sambandssamningi uppá 50 ár milli
Spörtu og Argos, liefði pað verið skýrt
tekið frarn, að allar deilur, er úpp
kvnnu að rísa railli peirra, skyldi leggja
í gjörðardóm.
Jafnvel á hinum herskáu miðöldum
var pað mjög títt, að pjóðirnar og
einstakir pjóðhöfðingjar legðu deilur í
gjörð páfans í Róm, er íýrst tókst af
eptir að siðabótin hafði veikt svo mik-
ið vald og álit páfadómsins.
Á peim ófriðartímum rituðu og
spekingar peirra alda um málið: t.
d. Hugo Grotivs, hinn spánski lög-
fræðingur Ayala og kristmunkurinn
Suarez, er sýna allir ljöslega framá,
hve stríð og blóðsúthellingar séu gagn-
stæð peirri samvinnu og bróðurkær-
leika, er eigi að ríkja meðalafpýoðanna
og alls mannkynsins.
Og pað pykir lávarðinum líklegt, að
pessara tíma pjóðír, sem pykjast svo
miklu fremri fornöldinni og miðöldun-
um i menningu og mannúð og bróður-
legum kærleika, munu eigi gjöra sér
pá hneisu, að pola lengur ófrið og
manndráp meðal pjóðanna, heldur komi
pví svo bráðlega fyrir, að öll deiluinál
verði lögð í gjörðardóma, og að pví
eigi hinar tíðu friðarsamkomur og hið
stórum vaxandi almenningsálit og dag-
blöðin mikinn og góðan hluta, pví pó
ekkert peirra hafi vopnuðu liði á að
skipa, pá sé pau pó pað vald, er keis-
arar og konungar skjálfi fyrir.
Gjörðu lögfræðingar fundarins hinn
mesta og bezta róm að ræðu Russels lá-
varðar, er petta er mjög stutt ágrip
af.
Norðurferðirnar. Dr. Andrée hefir
nú sagt frá pví í Berlínarblaðinu
„Local Anzeiger“, hvers vegna hann
fór eigi af stað í sumar til að leita
Korðurheimskautsins,og hafi pað orsak-
azt af pví, að peir félagar voru svo
lengi að byggjahúsið ofanyfir loptfar-
ið, að pá pað var búið, var orðið svo
áliðið tímans, að sunnanvindar voru
orðnir mjög litlir, en eigi fært að
leggja af stað nema með eindregnum
byr norður eptir; pví til pess að kom-
ast út, og uppí lopt, moð loptfarið,
hefði purft að rífa annan vegginn und-
an húsinu ofan til grunna, og pá liefði
húsið eigi polað vetrarstormana og
hefði hann svo eigi komizt nema
skammt eitt vegna byrleysis, er allar
horfur voru á, pá var alltof mikið
lagt í söluruar, pví að vori komanda
hefði purft að reisa húsið aptur að
nýju, er liefði orðið ennpá seinlegra
en í ár, pá fyrst hefði orðið að koma
leyfunum af gamla húsinu burtu, og
yi'ðu norðurfararnir með pví móti enn
pá síðbúnari en í ár. Dr. Andrée
kaus pví að hætta alveg við loptsigl-
inguna i ár og taka til óspilltra mála
í tíma á næsta vori á meðan sunnan-
vindar eru tíðastir á peim stöðum, og
hefir hann pegar fengið safnað nægu
fé til ferðarinnar að ári, og ætla peir
Dr. Ekholm og Strindberg, er voru
með honum í sumar, að fara með
honum að vori komanda.
fegar Dr. Andrée kom aptur frá
Spitsbergen gaf einn auðmaður honum
strax 10,000 kr. til fararinnar að
sumri, og fieiri hafa heitið lionum fjár-
styrk, svo fé brestur hann eigi.
J>essi för hans er Svíum töluvert
kappsmál, pví peir vilja eigi verða
minni eða komast skemmra norður á
Ijóginn, en Nansen og félagar hans.
Loks ætlar hinn ameríkanski auð-
maður, George Gould, að reyua að ná
alla leið norður að heimskautinu.
Hann segir að pað sé aðeins peninga-
spursmál að komast pangað. Ætlar
bann að setja niður forðabúr á leiðinni
norður pangað, er standi í sambandi
hvort, við annað alla leið uppað Norð-
urheimskautinu, og með pví móti álít-
ur hann förina pangað norður liættu-
litla.
Danmörk. KornuppsJceran var par
almennt með minna móti; en líklega í
bezta lagi að gæðum, pví uppskeran
heppnaðist ágætlega vel sökum purrs
tíðarfars.
Gufuskipið „Ingólfur“ var nú kom-
ið til Kaupmannahafnar, og lét vel
yfir rannsóknarferð sinni. Sagðist skip-
stjóri Wandel hafa fundið hrygg i
sjónurn vestur af íslandi alla leið til
Grænlands með 2—300 faðma dýpi á,
og ýms fágæt fiskakyn og sjóplöntur.
En ennpá parfari mundu pessar ferð-
ir Islendingum, ef .skipið kannaði ná-
kvæmar dýpið ,og fiskimið kringum
landið.
Hinn ótrýggi 'pjónn konungs, Oxen-
böll, hefir verið dæmdur í 2 ára betr-
unarhús fyrír stðrstuldi sína frá kon-
ungi, og kona Oxenbölls í 8 mánaða
betrunarhúsvinnu.
Kristján konungur ætlaði að náða
pau lijón með pví móti, að pau færu
pegar af landi brott og kæmu aldrei
aptur. En að peim kostum vildi kon-
an eigi ganga, og varð pví eigi af náð-
un konungs.
Danir hafa nýlega misst hinn mesta
listafræðing sinn, pröfessor Julius
Lange, er hefir margt merkilegt ritað
um fornar listir Grikkja og Rómverja
og miðaldanna, og pótti ágætlega að sér
í peirri fræðigrein.
Einn af mestu _ auðmönnum Dana,
ölgjörðamaður Carl Jaeobsen, var í
sumar staddur við sjóbaðið á Eaney,
er liggur fyrir vestan Jótland og telst
með Danmörku. |Jar höfðu nokkrir
krakkar óvirt hinn danska fána með
pví að liengja stóran pýzkan fána efst
á stöng og ofurlítinn danskan fána
par neðanundir. Oger Jacobsen gekk
par framhjá, ðleithann að petta væri
gjört til að svívirða danskt pjóðcrui,
og reif hjnn pýzka fána niður og í
sundur og tróð á hann.
Ljóðverjar peir, er voru par á eyj-
unni við baðvist, urðu nú stórreiðir,
flyktust utanum Jacobsen og húð-
skömmuðu liann fig hótuðu að berja á
honum, er luum eigi vildi biðja fyrir-
gefningar. Skipaði baðvistarstjónnn,
sem er pýzkur, Jacobsen síðan burtu
af eynni, en hann fór eigi fyrr en
hann hafði ætlað sér, og porðu jjjóð-
verjar eigi að ráðast á hann, enda
hafði stiptamtmaður, er í peim svifum
kom til eyjarinnar, tekið hann á sína
vernd og lét lögreglupjón gæta bú-
staðar hans.
fegar Jacobsen fór frá baðinu hróp-
uðu Danir liúrra fyrir honum, en ]>jóð-
verjar fylgdu honum til strandar með
skömmum og óhljöðum.
Útaf pessu varð svo nokkur blaða-
deila, með Dönnm og pjóðverjum, sem
líklega pó engin vandræði standa af.
Englendingar hafa kært varðskip
Dana í Norðursjónum fyrir ójöfnuð
einsog „Heimdall“ hér við ísland, en
pað munu sönm öfgarnar og ösann-
indin, sem peir bera á borð fyrir ensku
stjórnina um varðskip Dana á báðum
stoðum.
Geheimeetazráð Tietgen, er mestur
verzlunarsnillingur liefir nú um langan
tíma verið álitinn með Dönum, er nú
orðínn svo farinn að heilsu, að hann
hefír sagt af sér stjórnarforsæti í
„Privatbankanum“ og heiðursforseta-
tigninni í bankaráðinu. Hefir Tietgen
staðið fyrir hinum helztu framljvæmd-
um Dana seinni hluta aldarinnar, t.
d. hinum norræna fréttaflevgi, er geng-
ur um heim allan, hinu sameinaða
gufuskipafélagi, sporvagnafélagi Kaup-
mannahafnar o. m. fl. Tietgen, sem
er barnlaus, byggði og hina skraut-
legu Marmarakirkju, sem er skraut-
legast guðshús í Danmörku, að Hró-
arskeldu-dómkirkju frátaldri, og hefir
Tietgen að flestu leyti verið hinn
merkilegasti maður og pjóð sinni til
mildllar nytsemdar og sóma.
Forstjöri hins sameinaða gufuskipa-
félags, Commandör Normann, liefir
og orðið að segja af sér stjórn félags
pess, sökum vanheilsu. Normann var
lipur gáfumaður og vel látinn.
Al-myrkvi sólar gelck pann 9. ágúst
yfir norðurhluta Norðúrálfunnar og
Norður-Asíu og höfðu vísindamenn
tekið sér viða stöðvar til pess að skoða
myrkvann, og jafnvel keisarar og kon-
ungar farið til Norvegs í peim erind-
um, og pótti öllum sólmyrkvi pessi
mjög stórkostlegur og hið skjóta myrlc-
ur æði hryllilegt; en geisladýrð sölar-
innar óútmálanlega fögur, er sóliu
rann aptur framundan skugga tungls-
ins.
Sýningar á allskonar munum og
verkfærum hafa nú í sumar staðið víða
í Norðurðlfunni, svo sem púsund ára
sýningin i Búdapest, í Berlín, Nischni
Nowgorod, Niirnburg, Kiel og Málm-
ey, og alstaðar er kvartað undan pví,
að pær liafi hvergi nærri borgað til-
kostnaðinn og fjölda margir menn,
sem hafa ætlað sér að verða stórríldr
|