Austri - 20.11.1896, Blaðsíða 3

NR. 32
A t) S T R I.
127
almenn, og er það nú gott, en tíöin
er alveg dæmalaus. Sumarið framan
af var pó all-gott, svo spretta varð í
meðallagi, en purkar voru snemma
stopulir og ágerðist pað æ meir er
áleið sláttinn, svo nýting varð ill. Og
um öndverðan september eða um fyrstu
göngur, kom hann algjörlega á með
pau streymandi ódæma illviðri, að
enginn man önnur slík, og liefir pað
síðan haldizt nær óslitið, nema nú er
pað orðin íslenzk hríð, svo snjór er
talsverður. Urðu hey all-víða úti að
miklum mun, einkum austur uudan og
pað sem saman var komið skemmt
hroðalega. Líka eldiviður, og helzt
allt úti og inni hálf ónýtt. Komi nú
harður vetur ofan á allt petta, eru
menn eyðilagðir, minnsta kosti í bráð.
Svona er ástandið her í Norðursýsl-
unni; innra mun pað betra.
Markaðsverð á fé afar lágt frá 6—
13 kr.; svo allt er á eina bókina
lært.
Svo mörg eru pá pessi ódæmis orð,
og eru lítið gleðileg, en svo verður
að segja hverja sögu sem hún gengur.
Umboðsmaður Páll Ólafsson á Nesi,
er 27. ág. s. 1. leystur frá umboðsmennsku
frá næstu áramótum að telja, sam-
kvæmt umsókn hans sjálfs.
p>að pykir nú ekkert sögulegt, pó
einn umboðsmaður segi af sér umboðs-
mennsku eða sé settur frá henni. En
pað er pó saga að segja frá pví,
hvernig pessi umboðsmaður var leystur
frá sínu punga og erfiða starfi, sem
hann hafði gegnt svo samvizkusamlega.
Árið 1894 varð pað héraðsfleygt, að
umboðsmaðurinn hefði útbyggt all-
mörgum pjóðjarðalandsetum í Keyðar-
firði og Eáskrúðsfirði, fyrir vanskil á
greiðslu landskulda, og var t. d. stað-
hæft, að einn slíkur landseti, ríkur
bóndi, hefði pað til saka unnið, að
hann varð 1 eða 2 mánuðum of seinn
með greiðslu á 8 kr. af landskuld-
inni. Um haustið urðu menn pess
varir, að landsetarnir gjörðu sér ferð
að Nesi til umboðsmannsins, til að
semja um nýja ábúð. Eór pá seinna
að kvisast, að landsetarnir hefðu feng-
ið að halda byggingunni með pví móti,
að greiða umboðsmanninum hver dálitla
póknun, petta frá 30—300 kr. Var
mikið umtal gjört úr pessu um vet-
urinn, og lögðu menn misjafnt til
pessa máls. Kölluðu sumir petta
mútugjafir eða mútupágur af hálfu
umboðsmannsins. Leið svo og beið
fram á sumarið 1895. fá var pað
að nokkrir vinir hins heiðraða um-
boðsmanns tóku sig til og skrifuðu
amtinu um petta og óskuðu pess, að
málið yrði rannsakað, svo að umboðs-
manninum gæfist kostur á að hreinsa
sig af pessum almenningsáburði. Með
bréfi pessu til amtmannsins fylgdu
vottorð frá nokkrum landsetunum um
pað, að umboðsmaðurinn hefði áskilið
sér ákveðna póknun til pess að láta
pá halda byggingunni framvegis.
Síðastliðinn vetur heyrðist að sýsl-
umaðurinn i Suðurmúlasýslu hefði
haldið próf eptir skipun amtmanns
eða landshöfðingja, yfir sumum pess-
um landsetum til að komast eptir
hvert unnnæli almennings um umboðs-
manninn í pessu tilliti væri á rökum
byggð. Heyrðist um leið, að sann-
azt hefði að landsetarnir og aðrir
nýir ábúendur hefðu orðið að greiða
ákveðna upphæð til að lialda bygging-
unni, eða fá nýja byggingu á jörðu,
er losnaði við samatækifæri. Púófpetta,
sem almenningur pekkir ekki til hlit-
ar, var sent til æðri staða, og par
mun mönnum hafa litizt svo á mál-
ið, að heppilegast væri fyrir umboðs-
manninn að fá sig leystan frá svo
vandamikilli sýslan, enda munu honum
velviljaðir menn hafa ráðið honum
að sækja um lausn og hann hafi
hlýtt pví ráði.
Svo er pá umboðsmaðurinn bráðum
laus við starfa sinn, og mun pað vera
mikið gleðiefni fyrir hann sjálfan og
vini hans. Umboðsmaðurinn er nfl.
orðinn gamall maður og farinn að
heilsu. Seinni hluta vetrarins 1894—
95, pegar mest var rætt um póknun
landsetanna til umboðsmannsins, var
hann opt mjög vesall, enda bað hann
pá sóknarprest sinn að taka sig til
bæna, og var pað gjört, og upp ur
pví fór hann heldur að hressast. Má
nú vænta pess, að úr pví er hinu
punga umboði er létt af herðum hans,
verði áhyggjurnar minni og heilsan
betri og að hann geti pví betur gefið
sig við peirri list, er honum hefir pött
bezt láta, skáldskapnum, einkanlega
peirri hlið hans að kveða lof um vini
sína, sem hann er orðinn frægur fyrir.
fess má líka vænta, að pött sumir
pjóðjarðalandsetar kunni að ætla, að
hann ætti eptir ströngum rétti að
endurgreiða peim hina margumræddu
„póknun“, pá muni peir pó láta við
svo búið standa, og að dæmi annara
láta „náð ganga fyrir rétt“, lítandi á
pað, að efnahagur umboðsmannsins
hefir opt verið og er mjög pröngur,
og á pað, að pað er mannleg, ekki
mjög ótíð freisting, að vilja bæta hag
sinna, jafnvel á pann hátt, að við lög
varðar, ef upp kemst.
Umboðsmaðurinn hefir getið sér lof
ekki einungis fyrir pað, hvernig hann
stóð í umboðsmannsstöðu sinni, heldur
og fyrir pað, hvernig hann gegndi öðru
opinberu starfi, pingmennskunni, um
all-mörg ár. Hefir enginn pingmaður
á íslandi talað á pingi jafn dýr orð
sem hann. Fyrir nokkrum árum var
eitt lítið orð eptir hann á pingi (já
eða nei) metið 100 kr. virði, og má
pví nærri geta, hve mikið gagn hann
hafi unnið pjóðinni með pingmennsku
sinni. Á pví vel við, er herra Páll
Olafsson fer frá sínu siðasta opin-
bera starfi, að taka pað fram, að fáir
eða engi.r hafa leyft sér meiri og betri
orðstír fyiir störf sin í parfir almenn-
ings.
Herra Páll Ólafsson hefir fengið
mikið lof fleirum sinnum í opinberum
blöðum fyrir kveðskap sinn, og er pað
sannarlega að verðungu, kveðskapur
hans er svo náttúrlegur, og hver sem
pekkir kveðskap Páls, pekkir pegar
hann sjálfan; af kveðskap hans má
ráða, hvað höfundurinn er djúpvitur
og drenglyndur, alvörugefinn og vand-
aður. Einkura eru pað sum erfiljóð
Páls, sem eru einstök í sinni röð og
verða höfundinum til verðugs heiðurs.
Af pví að lofmæringum Páls hefir
gleymzt að minnast á petta, og íslenzku
pjóðinni, að frá teknum Austfiiðing-
um, mun vera lítt kunn pessi grein
skáldskapar hans, er hér mönnum tii
smekks tdfærð ein vísa úr slíkum erfi-
ljóðum. Mannsnafninu í byrjun vis-
nnnar er sleppt. Yísan er svona:
............í saltan sjó
sagður er nú dottinn.
Einusinni eignaðist pó
and............í pottinn!
Lofdrápur Páls um vini hans hafa
reyndar ekki verið prentaðar, en kunn-
ar eru pær almenningi á Austfjörðum
og víðar, og verða pað betur, er syrpa
Páls verður gefin út. Heyrzt hefir,
að Páll vilji ekki láta gefa hana út
fyr en að sér dauðum. J>að er nú
vonandi, að P; li endist aldur til að
undirbúa syrpu sína og einkanlega
auka við pá grein skáldskaparins, sem
hann hefir getið sér mesta frægð fyrir.
J>að hvíla nú ekki önnur störf á
Páli en pau að sjá um búið svo að
vel fari, og að stunda kærleikann við
nágranna sina til beggja handa. En
128
svo glfurlega stórar, að pær mátti næstum kalla vanskapaðar.
Löfgren var snarphærður og andlit hans barnslega göðlegt og
brosandi. Rað var auðséð, að hann var maður friðsamur og mesta
góðmenni, er helzt vildi mega hýrast útaf fyrir sig óáreittur.
„Fel pú nú guði sálu pina!“ sagði Ekeberg, og brann eldur úr
augum hans einsog á reiðu ljóni.
„J>að gj.öri eg á öllum tímum dagsins, en snáfaðu nú heldur
heim og í rúmið, fíflið pitt!“
Nú reiddi sigrari hins sterka slátrara til höggs, sem duga
átti. En Löfgren bar höggið svo hart af sér með handleggnum, að
pað kom sem snöggvast hik á Ekeberg. Hinn mesta áflogahund í
Stokkhólmi óraði víst fyrir pví, að hér hefði hann loks hitt meiri
mann sér. En Ekeberg var eigi lengi að hugsa um pað, og réðist.
nú í annað sinn á Löfgren og tóku pessi afarmenni hvor annan
fangbrögðum.
Sá, sem hefir sagt mér pessa sögu, er sjálfur mjög vel að
manni og öruggur til allrar framgöngu. En pessi eru lians eigin
orð um pessa viðureign; „Við petta áhlaup fölnuðum við allir.
Yeggirnir nötruðu, pað kauraði í gölfinu og kalkstykki duttu
ofanúr loptinu ofani púnsskálina. En pað stóð eigi lengi á pessari
voðalegu glímu, ef svo mætti kalla, pví bráðum sáum við Löfgren
taka aptan i svíra Ekebergs annari hendi, en hinni undir læri hon-
um og liefja hann jafnhátt andliti sér og senda honurn svo langt
frá sér ofaná gólfið með svo miklu afli, að allt hoppaði og danzaði
er inni var í salnmn, bæði við .smiðiruir, borðin og stðlarnir“.
Nú varð nokkur pögn. En svo voru smiðirnir hræddir við
Ekeberg, að enginn porði að láta ánægju sína í ljósi, pó gleðin
lýsti sér á svip allra.
„Nei, hvað er að tarna, er pá ekki ennpá lifandi í pípunni
minni!“ sagði svo Löfgren.
Síðan settist sigurvegarinn aptur niður við borð sitt, tottaði
pípu sína og smakkaði á púnsglasimi sinu, eins rólega og ekkert
hefði borið til tíðinda,
Loks staulaðist Ekeberg á fætur, og átti pó bágt með pað.
|>að var ekki sjón að sjá hann; hver spjör var gaurrifin á lionum,
J á r u s in i ð i r 11 i r.
Eptir
Augnst Blanche.
Jpegar eg gekk í skóla, og líka eptir pað, mætti eg opt manni
nokkrum, er eg bæði dáðist að og var hálfhræddur við. Sá mað-
ur var fjarska hár vexti og ákaflega sterldega byggður, vel farinn
í andliti, með dökkt vangaskegg og sambrýndur, og með dökkan yfir-
lit. Stundum bar hann einkennisbúning borgaraliðsforingja, en
stundum alveg táhreina skinnsvuntu, er var saumaður á hnífur, töng
og hamar úr rauðu saffíansskinni og brytt utau með gulu silki.
J>essi maður var Ekeberg, formaður járnsmiðanna og merkismaður
í hinu borgaralega riddaialiði. Smiðjan hans lá í Litlu-Yatnsgötu.
|>að var heldur ásjálegur merkismaður, er gekk um bæinn í smíða-
búningi sinum, pó hann væri konunglegur embættismaður í aðra
röndina. Formenn verkmannafélaganna voru- uni pær mundir mjög
sjálfstæðir, og pó peir hcfðu grætt stórfé á handiðn sinni og pyrftu
pví eigi sjálfir að ganga til vinnu, pá voru peir pó jafnan á starf-
húsum sínum. Höfðu pá smiðirnir fyrir sér skinnsvuntur sínar
og voru á tréskóm. En eigi var sveinum peirra ráðlegt að doska
við verk sitt.
Um pær mundir lömdu sveinarnir á kennslupiltunum og meist-
ararnir á sveinunum og svo iiver á ööi'ura innbyrðis; og pó var
sambúðin milli vinnuveitendanna og vinnumannanna pá miklu hlý-
legri en nú. Ekeberg pótti mikið koma til iðnar sinnar og liélt að