Austri - 27.02.1897, Síða 1

Kemur út 3 á m&nuðí eða
36 blöð til nœsta nýárs, og
Jcostar kér á landi aðeins
kr., erlendis 4 kr.
Gjalddagí 1■ julí.
vn. áb.
AMTSBÓKASAFNIÐ á Seyðisfirðí
er opið á laugard. kl. 4-—5 e. m..
ÁSKORUN.
Hérmeð skorum vér á alla
já, er vér höfum sent áskor*
un til alþingis um að veita
Kéruðum leyfl til að banna alla
sölu áfengis, — að ganga nú
sem hezt fram til að safna
undirskriptum undir áskorun
|>essa? og senda áskcrunina svo
með undirskriptunum sem fyrst
til einlivers af oss undirrituð-
um.
Seyðisíirði 27. febrúar 1897.
Björn Þorláksson/J. Sigurðsson.
Skapti Jósepsson.
Skeiðarárhlaupið.
Eptir síra Magnús Bjarnarson.
—o—
Einsog flestum er kunnugt, liggur
Skeiðarársandur milli Oræfasveitar og
Fljótshverfis, og er 7 mílur danskar á
breidd, en lengd hans frá jökli til
sjávar mun ei oftalin 5 mílur. Á
pessu feyknaflæmi sést ekki stingandi
strá. Mót austri gnæfir Oræfajökull
mjallahvítur meir en 6000 feta hár
við himin, Til norðnrs er að sjá ein-
hvern hinn stórkostlegasta skriðjökul
í heimi, Skeiðarárjökul, sem veltir
hinum af sandi skolgráu jökulöldum
sínum fram á sandiun. En til vest-
urs er að líta Lómsgnúp, eitthvert
hið hrikalegasta hamrafjall á íslandi,
með pverhnýptum björgum, er standa á
verði, og einsog banda ferðamannin-
um frá að hætta sér út á sandinn,
par sem eldur, vatn og ís svo opt há
sinn roðatryllta leik. Austast á sand-
inum beljar fram Skeiðará, eitt með
verstu og voðalegustu jökulvötnum
tandsins, en vestan á sandinum renna
Núpsvötnin, sem opt eru litlu betri
viðureignar en Skeiðará. — J>egar
maður er staddur á miðjum Skeiðarár-
sandi nmkringdur af kolbláum sandin-
um, ólgandi jökulvötnum og tröllsleg-
um jöklum og fjöllum, pá vaknar hjá
sérhverjum, sem hefir opið auga fyrir
náttúrunni, lotning 0g aðdáun, pví stór-
kostlegri, voðalegri 0g p0 að vissu
leyti tignarlegri náttúru gefur hvergi
að líta á voru landi. — Hinar enda-
lausu sandauðnir, hinir helköidu jökul-
flákar og risavöxnu fjallatindar vekja
hjá mönnum tilfinningu eigin vanmátt-
ar gagnvart höfuðskepnunum og lotn-
ingu fyrir hátign náttúrunnar og pví
eyðihgarinnar afli, sem hér drottnar
I algleymingi sínum. En svo stórfeng-
leg sem pessi náttúra er hversdags-
lega, pá er hún pó aðeins svipur hjá
sjón hjá pví, pegar Skeiðará hlej-pur.
pá rofnar jökullinri með voðalegum
Seyðisflrði, 27.
dynkjum og brestum. Beljandi vatns-
flóð með feykistórum jökulstykkjum
æða yfir sandana og sópa með sér öllu
pví er fyrir verður, en sjórinn fýllist
leðju og jökulgormi á stóru svæði, svo
tugum rnilna skiptir, en allur fiskur
flýr á burt og hverfur.*
pað var 17. jan p. árs að Skeiðará
hljöp. pennan dag lagði pósturinn
milli Kirkjubæjarklausturs og Borga,
Stefán porvaldsson, að morgni frá
Núpsstað, sem er næstur bær Skeiðar-
ársandi að vestan, -- á sandinn án
fylgdarmanns. pegar hann kom að
Núpsvöinunuro, pótti honum pau meiri
en hann hafði búizt við um petta leyti
árs, en datt pó ekkert í hug og hélt
pví áfram. Eór hann hægt austur
sandinn, pví hann hafði pungan flutn-
ing; en er hann kemur á svokallaða
„Hörðuskriðu“, sem er austanvert í
miðjurn sandinum, heyrir hann bresti
og undirgang í jöklinum og verðurlit-
ið upp til hans, sér hann pá skáhallt
fyrir austan sig hvar losnar stórt stykld
úr jöklinum og brunar fram á sand-
inn með voðalegu vatnsfióði. Sneri
hann pegar við og reið nú uppá líf og
dauða vestur sandinn, sem g*ta má
nærri, pví pó hann slyppi með naum-
indum að verða fyrir pessu flóði (hefði
hann verið kominn x/2 mflu lengra, hefði
hann hlotið að verða fyrir pví), pá gat
hann búizt við, að jökullinn rofnaði á
fleiri stöðum og vatnsflóð með jaka-
flugi tæki hann, auk pessa voru Núps-
vötnin eptir, og viðbúið var að pau
yrðu orðin ófær, pá er hann kæmi að
peim, en til allrar hamingju var pað
ekki; en pó höfðu pau Yaxið sro, að
pau voru meir en á bóghnútu, er hann
fór vestur yfir pau. Undanfarna 3 daga
bafði Skeiðará verið langt fram yfir
pað ófær, svo ef póstur hefði verið
kominn mílunni longra, hefði hann ó-
umflýjanlega farizt.
Hlaupið stóð í viku, pá fór póstur
við 3. mann að kanna sandinn; sá,u
peir pá, að ’aðalhlaupið hafði komið
austan við Hörðuskriðu, par sem póst-
urinn hafði séð pað byrja. Yar par
jakahrönn s/4— 1 mílu á breidd ofan
frá jökli 'til sjávar, og standa jakarnir,
sem eru frá 66—78 fet á hæð, svo
pétt, að enginn kemst par yfir nema
fuglinn fljúgandi, nema fast meðfram
jöklinum, par standa jakarnir dálitið
strjálli, svo að komizt verður par með
hesta. Ofan á-jpessum jökum eru
aptur aðrir smærri jakar. Austan við
jökulhrönnina eru 6 útföll uudanjökl-
inum, en pó ei meira vatn á peirn en
svo, að fær eru með hesta. Auk pess-
arar hrannar er hrönn fyrir framan
allt Fljótshverfi, svo ei verður komizt
með hesta á fjörur, og jakastrjálingur
meðfram Skeiðará.
*) pegar Skeiðará liljóp 1892 var hlað-
afli á undan hlaupinu á Vík í Mýrdal, en’á
eptir hlaupinu varð ekki fiskvart, endavarð
sjórinn þar mórauður af hlaupinu langt út
á haf.
Febrúar 1897.
p>ó vont sé uú að komast yfir sand-
inn, pá verður pað enn verra og hættu-
legra pega.r frá líður og jökulhrönnin
hverfur ofan í sandinn, pví pá myrnd-
ast botnlausir hverir, par sem jökul-
stykkin hafa sígið níður og bráðna
niðrí sandinum. p>egar svo frá liður,
skeflir sandi"yfir pessa hveri, svo þeir
sjást ekki, og pá er hættan mest, pví
ef menn eða skepnur fara út á pá,
brestur hin punna sandskorpa, og allt
hverfur í hina botnlausu sandbleytu.
Menn fara pví ei nema margir saman,
par til búið er að leggja nýja bra.ut
yfir sandinn, en ef út af henni er far-
ið, geta rnenn átt á hættu að lenda í
einhverjum pessara huldu hvera, jafn-
jel pó ár séu liðin frá pví hlaupið
kom.
Milli Skeiðarárhlaupanna líður sjald-
an lengur en 11 ár, og sjaldan skem-
ur en 5 ár (núna tæp 5 ár), og ætla
menn að pau stafi af eldsumbrotum í
jöklinum; enda hefir heyrzt, að sézt
hn.fi úr Nesjunum reykur yfir jöklin-
um inn af Skeiðarárjökli, um ps.ð leyti
sem áin hljóp.
Opt hafa menn verið staddir á sar.d
inuro, pegar hlaup hafa komið, en að
svo sjaldan hefir hlotizt tjón af, er
bæði að pakka pví, að Skeiðará og
Núpsvötn hlaupa aldrei undir eins, líð-
ur vanalega dagur á milli, (nú 3 dag-
ar) og geta menn pvi bjargað sér
annaðhvort vestur af sandinum eða
austur af; ogí öði’u lagi kemur hlaup-
ið ekki allt í einu, heldur er að vaxa
í fleiri daga. p>ó liafa menn stund-
um verið hætt komnir, t. d, Sigurður
bóndi á Svínafelli Jónsson, sem tvisvar
hefir verið staddur á sandinum, er
hlaup hafa byrjað. í annað skiptið
ætlaði hann vestur yfir saudinn, en er
hann kom vestast á hann að Núps-
vötnunum, voru pau hlaupin, og sá
hann pá hvað í vændum var. JR.eið
hann pá á ótrúlega stuttum tíma (7
milur á ekki tveim tímum) austur yfir
sandinn, enda var hann á fyrirtaks
hesti. Á leiðinni austur varð hann
að halda sér sem næst jöklinum, par
sem sandurinn var hærri, pví neðar óð
djúpt á honum af vatni pví, er alstað-
ar var að spýtast framundan jöklínum.
Sá hann pá glöggt, hvernig jökullinn
allur gekk upp og niður, einsog í öld-
um, af vatninu er leitaði útrásar, og
rifnaði með stórum brestum, en vatn
gaus upp um hverja rifu. En er hann
kom austur að Skeiðará, var hún orðin
langt yfir ófær, en pá var ekki um
tvo kqsti að ræða, pví pá vatnaði yfir
allan Sandinn bak við hann, hleypti
hann pá á sund í ánni (sem endrar-
nær er talið ófært sakir straumhörku
hennar), og af pví honurn var lengra
lif ætlað, komst hann úr ánni, en pít
var hver síðastur, pví i sama bili kom
hlaupið með jökulinn, og elti ha.nn
langt upp í Svinafellsnes. J>egar sást
til hans á sandinum heiinan frá Svína-
Upp sögn slcrijleg lundin við
áramót. Ógild nema. hom-
in sé til ritstj. fyrir 1. októ-
ber. Auglýsingar 10 aura
línan, eða 60 a.hverþuml.
dálks og hálfu dýrara á 1.
siðu.
HR. 6
felli, töldu hann allir af, pví ekki voru
sjáanlegar minnstu likur fyrir pví, að
hann kæmist yfir ána. |>etta hlaup
var eitt með peim stærstu, er komið
hafa, og lék jörðin einsog á præði
heiroa á Svinafelli, pegar jökulstykkin
voru að brotna úr jökliuum og rekast
á á ferð sinni fram sandinn.
ÚTLEEDAE FEÉTTIE.
—0 —
Guba. Hið norska blað „Norden11,
sem kemur út í|Ohicago í Bandaríkj-
unum, og sem vér fengum nú með síð-
asta pósti, fullyrðir, að Spánverjar, sem
eigi liafa enn fengið bælt niður upp-
reistina á Cuba, pó peir;'hafi par nú
hermenn svo hundrað púsundum skiptir
— hafi gripið til peirra óyndisúrræða,
að láta myrða aðra mesfu hetju upj)-
reistarmanna, hershöfðingjann Antonio
M.aceo, og segir blaðið á pessa leið frá
pví níðingsverki:
Yfirherforingi Spánverja á Cuba,
14 eyler, hélt í desember meginhernum,
til móts við uppreistarmenn í fylkinu
Pinar del Rio, og setti Markiann
(greifi) af Ahumada yfir pað lið, sem
hann skildi eptir í og í grennd við
höfuðborgina Havana. Ahumada sendi
nú menn með bréfum til Maeeo her-
foringja, og bauð honum að koma til
fundar- við sig á peim stað, er heitir
Punta Brava, og skyldu peir par semja
með sér um friðinn, og lofaði Ahu-
rnada uppreistarmönnum, að peir og
land peirra skyldi fá fullt frelsi, en
gjalda áttu Cubanar Spánverjum fé
fyrir frelsi ættjarðarinnar.
pessu tilboði varð Maeeo mjög feg-
inn og hét strax ferðinni, par hann
grunaði sízt, að svo tigi.nn maður og
annar æðsti herforingi Spánverja á
Cuba, byggi yfir svikum. Maceo hélt
pví til hins ákveðna samkomustaðar,
með litla sveit einvalaliðs og gekk allt
vel í fyrstu. Og pegar hann kom til
útvarða Spánverja sýndu peir Maceo
alla virðingu sem hershöfðingja. En
ekki var Maceo óðara kominn til sjálfs
samkomustaðarins, sem er skógi vaxinn,
fyrr en Maceo og fylgdarmenn hans
voru umkringdir af hermönnum á alla
vegu og yfirforingi peirra, Cirújeda,
hleyp'ti til Maceos og skipaði honum og
fylgdarmönnum hans að leggja niður
vopnin og gefast upp. „Aldrei'1! hróp-
aði Maceo, svo hátt að heyrðist yflr
allan herinn. „Lengi lifi Cuba“! brá
sverði og hleypti á hermannakvína og
fylgdarmenn hans. En yfirforingi Cir-
ujeda skipaði hermönnunum að skjóta
á pá, og var nú skotið á hinn litla
hetjuskara úr öllum áttum, par 'til
Maceo og allir fylgdarmenn hans voru
fallnir, nema líflæknir hans, Dr. Zert-
ucha, er hafði svikið Maceo í hendur
Spánverjum, pví honum trúði Maceo
sem sjálfum sér, par peir höfðu lengi
verið aldavinir. |>ar féll með Maceo