Austri - 10.09.1898, Blaðsíða 2

NR. 25
A U S T R I.
66
logast og lærdómsríkast pótti mér
að skoða hin mörgu söfn af grasfræ-
tegundum og áburðartegundum, sem
hvorutveggja eru afar pýðingarmikil
atriði fyrir grasræktina. f’oir dagar
sem eg varði til pess voru stuttir,
poir liðu svo eg vissi varla af. J>essi
fróðlegu söfn eru flest í sérskildri
byggingu við hliðina á vélahöliinni, og
eru hin helztu peirra frá pessum stöð-
um í Norvegi: Indahls Frörenseri,
Hamar H. J. Hansen, jþrándheimi,
landbúnaðarhAskóla Norvegs, Asi,
landbúnaðarfélagi rtyrðra þrándheims-
amts, Peter Hansen, Kristianíu, Paui
Ilieber í Björgvin o. fl. Að teljaupp
allar pessar grasfrætegundir hér í
pessari grein, er pýðingarlítið, en
minna má á, að nokkrar af peim helztu,
er vaxið geta hér á landi, nl.: Tímo-
tei, refshala, vingui, hestagras, reyr-
gresi og margar fleiri tegundir. Hin-
ar merkustu ábúrðartegundir sem eg
skoðaði voru ailar listgjörðar (kunstig),
samsettar og ósamsettar, svo sem:
tvennskonar mýraáburður, léttleysan-
legur fosforsýruáburður, uppleyst köfn-
unarefni (Kitrogin), beinmjöl, kalisalt
kartöflumjöl, „Bacher Guano“, engja-
áburður, Chilisaitpétur, blómsturáburð-
ur o. 11, Að lýsa öllum pessum á-
burðartegurjdum, eðli peirra og hvernig
pær eru notaðar, er of langt mál hér,
en pað get eg sagt yfirleitt, að list-
gjörfur áburður er mikið of litið not-
aður hér á landi, og mundi bera mik-
inn arð á sumum stöðum, par sem
haganlegar kringumstæður eru viðvíkj-
andi jarðvegi, veðurlagi o. s. frv.
J>að hafa verið ritaðar margar á-
gætar ritgjörðir um, hvernig helzt
mætti auka grasræktina hér á landi,
og víða er viðleitni vöknuð meðal
bænda að auka frjósemi túna og engja,
og menn eru nú íarnir betur að skilja,
að jöi ðin getur elcki einlægt látið úti
gróða, án þess að íá einhver áburðar-
efni aptur. Hin megna vanpekking á
jarðræktinni er meira og meir að
hverfa hjá oss, pó enn megi finna
nokkuð víða pá skoðun, að jörðin,
einkum vallendis útengi, geti vaxið ár-
lega, pó ekki sé á pað borið eða
pað frjófgað með vatni. |>að er ljótt
að heyra bóndann bölva harðvellis-
grundintii fyrir pað að hún vex ekki,
af pví hann skefur af henni grasið
árlega, f'er með pað í hlöðuna, en
hleypir ekki læknum, sem líannsko
rennur íétt hjá grundinui, yíir hana,
til að gefa henni vökvun og næringu.
Yatnsveitiugar á útengi eru auðvitað
víða hér á landi, en víöa eru pær ekki,
pó auðfengið vatn sé fyrir hendi, og
engið vel lagað fyrir pær. jp^ð er
víst einnig mjög sjaldan, að roynt er
til að auka frjófafl vatns pess sem
hlcypt er á, en pað má auðveldlega
með ýinsum áburðarefnum sem fyrir
hondi eru, svo sem mykju, ösku, sal-
ernisáburði, o. fl. Einnig má leysa
upp í vatninu ýms kalisölt og fleiri
tilbúriar áburðartegundir. Yið petta
yrði úterigi miklu grasgefnara. Sama
má að sínu leyti segja um túnin. Er-
lendis pykir ckki túnræktin í lagi,
nema sáð sé til peirra grastegunda,
sem viðurkenndar eru að séu góð-
ar til fóðurs; og pegar pær taka til
að deyja og víkja fyrir öðrum lakari
grastegundvuii, er töðuvöllurinn tekinn
undir yrkingu aptur, nærfollt að segja,
hversu sléttur og fagur sem er, haim
er plægður, herfaður og ræktað í hon-
um korn, rótarávextir og grænfóður-
tegundir í 3—4 sumur, par til moldin
er orðin svo mulin, að grasfræi, hin-
um beztu tegundum, má sá aptur.
Tún, sem pannig er ræktað, gefur af
sér margfallt meiri arð, en pau, sem
látin eru óhrærð, og jarðvegurinn purr,
fastur og blautur, svo ónógur lojits-
ylur kemst niður í hann til að mynda
pau efnasambönd, seni grasið parf sér
til vaxtar og proska.
Framh.
t
Edvald E. Möller
fyrverandi verzlunarstjóri,
fæddur 22. janúar 1812,
dáiun 30. ágúst 1 $98.
—o—
Hann var fæddur upp i byrjun aídar,
ólst við hlut í kjörum pessa lands;
norðanátt og hreta-kyljur kaldar
köldum a.nda stæitu vöðva hans.
Og pá skein á unglingssvipnum hreina
ern og djörf og preki búin sál,
og pá prýddu hvassa hvarmasteina
hreystispár -— sem ekki reyndust tál.
Fyrir höndum hafði’ hann langan starfa,
háan aldur, langa manndómstið,
mikið hlutverk, landi’ og lýð til parfa,
líf, sem geymdi erfiðleika’ og stríð.
J’roskaárin unglingssvipnuin týndu,
en í staðinn höfðingslund par sást,
hvössu augun eðallyndi sýndu —
engu var par lofað pví, er brást.
Alitaf skein á höfðingssvipnum hreina
hörð og djörf og ern og drenglynd sál,
par var aldrei ódyggð neina að greina,
ekkert pað, er bæri vott um tál.
Loks við aJdar lolc var starf hans protið
lamað elli petta mikla fjör,
líkamsfjörið beygt og niðurbrotið,
byrgð í skýjum hvarmaljósin snör.
Heiðurslaunin hvítu ennið krýndu,
klæddu sóma hruma öldungsbrá,
andlitsdrættir, einsog rúnir, sýndu
örin, lífsins punga starfi frá.
Hú er pessi hái meiður hniginn
hann, sem fyr í slíkum blóma stóð,
heljarkuldi’ á höfðings ennið stíginn,
hætt að renna petta varma blóð.
Minning hans í miklum heiðri geymist
myndar kringum nafn hans sigurkranz,
rótt hann hvílir — aldrei, aldrei
gleymist
orka, dáð og framtakssemi hans.
Ouðm. Magnússon.
ÚTLENDAR FRETTIR.
—o—
Kú með gufuskipinu „Agli“ 9. p. m.
frá útlöndum eru pær markverðustu
fréttir, að sá er nú loksins fundinn,
er skrifað hafði hermannaréttinum fals-
bréfið með lognum sakargiptum á
Dreyjus kapteiu, og eptir pví bréfi
dæmdi rétturinn Dreyfus sekan, og í
pyngsta fangelsi á Djöflaeyjunni við
Cayennefylkið í Suðurameríku, pangað
sem Frakkar senda hina verstu glæpa-
Ímenn sína.
Sá hét Henry, og var ofursti í her
Frakka, er petta níðingsverk vann.
Hann játaði glæpinn á sig 30. f. m.
og var se.ttur pegar í fangelsi á Mont
Valeríen, par sein hann svo skar sig
á háls.
Allir dómendurnir í Droyfusmálinu
hafa sagt af sér hervöldunum, en með-
al peirra voru nokkrir helztu liðsfor-
ingjar Frakka, og er haldið að fleiri fari
á eptir, og eigi ugglaust um að sjálfur
forseti hins frakkneska lýðveldis, Faure,
verði pessum samferða. En livað
taki pá við hjá pessari hviklyndu pjóð,
er eigi hægt að segja, nú fyrir. En
víst er um pað, að ástandið á Frakk-
landi er nú hið ískyggilegasta, eptir
pvílíka pjóðarsmán, er Frakkar hafa
af Dreyfus- og Zolamálunum saman-
lögðum.
Mkulás II. Rússakeisari hefir nú
komið fram með pá pörfu uppástungu
við stjórnendur annara ríkja, að pau
skyldu nú sem allra fyrst mínka her-
búnaðinn og helzt hætta öllum hern-
aði, par herkostnaðurinn væri orðinn
svo mikill að pjóðirnar gætu ekki leng-
ur risið undir honum.
Mælist pessi tillaga keisaraus mjög
vel fyrir hjá flestum pjóðum, nema
Frökkum, er alltaf vilja liefna sin
á Jpjóðverjum fyrir ófarirnar 1870 og
1871.
Oveður með prumum og eldingum
hefir gengið yfir Danmörku seint í
f. m. og kveykt víða í bóndabýlum, og
hafa margir hæir brunnið,
Aðalkonsúll Breta hér á landi varð
í sumar stórkaupmaður Jón Vídalínt
og alpm. Jón Jakobsson visekonsull
peirra i Reykjarík.
Verðlaun á Bjergvinarsýningunni.
Fyrir íslenskan saltfisk fékk Leon-
hard Tang kaupmaður á ísafirði gull-
medalíu, Chr. Popp kaupmaður á
Sauðárkrók silfurmedalíu og stórkaup-
maður Thor E. Tuliníus bronsemedalíu;
og siljurmedalíu fékk kaupmaður Lejo-
líí á Eyrarbakka fyrir saltfisk og lýsi.
Skilvindur. Hér með viljum vér sér-
lega vekja athygli kaupstaðarbúa á
hinni litlu skilvindu „Record“, er aug-
lýst er her i blaðinu og kostar að-
eins 65 kr., sem mjög hentugri fyrir
pá er eiga 1 eða 2 kýr, eða fvrír 2
bæjarmenn, er hægt ættu að slá sér
saman með afnot einnar „Record“-
skilvindu, sem hafa gefizt ágætlega,
og eru svo ódýrar. J>essi litla skil-
vinda væri og mesta búbót á öllum
hinum smærrí mjólkurbúum i sveit á
vetrum, par sem svo víða er óhægt
með að láta mjólk setjast á hentugum
stað í vetrarkuldunum, og yrði sjálf-
sagt öruggt hjálparmeðal til pess að
auka og bæta smjöi-framleiðsluna hjá
bændum, er ;«ttu að reyna til að út-
vega sér skilvindurnar sem fyrst.
t
J>að liefir gleymst að geta hér í blað-
inu láts merkiskonunnar Guðrunar
Einarssdóttur, bróðurdóttur héraðs-
læknisJóseps Skaptasonar, erljestað
Öxl í pingi 24. apríl s. 1.
Guðrún sál. var mesta dugnaðar- og
sóma kona, ástrík eiginkona og góð
móðir, og sérlcga trygg og vinföst og
hugljúf öllum peinr er hana pekktu.
Hún var á 60 ári er hún lézt.
|>. 5. mai andaðist að Syðsta Vatni
í Skagafirði fyrrum alpingismaður
Bjálmur Pótursson, maður prýðilega
vel greindur og drengur góður.
J>. 25. júlí andaðist að Jpingeyrum
Jón Asgeirsson Einarssonar alpingis-
manns.
Jón Asgeirsson var maður mjög
vel gofinn og hugdtsmaður mikill,
siglaður og kátur, ör af fé og drengur
góður.
t
2. júlí síðastliðinn andaðist að heim-
ili sínu Geithellum í Alptafirði konan
Guðfinna Jöhannsdóttir. Guðtínna heit-
in var fædd á Djúpavogi 12. október
1850. Foreldrar hennar voru Jóhann
útvegsbóndi og veitingamaður Malm-
qvist og kona hans Haldóra Antoníus-
dóttir, er bjuggu við Djújravog. Var
faðir hennar tvíkvæntur og hún eitt
af börnum hans frá siðara hjónabandi
er alls voru 3; lifa 2 peirra: Björg
ekkja í Fáskrúðsfirði og Finnur Malm-
qvist bóndi á Starmýri. Hálfsystkin
átti hún 5 frá fyrra hjónaabandi föður
hennar, eitt peírra var Jóhann Malm-
qvist, er lengi bjó við Djúpavog, al-
kunnur sjógarpur, faðir peirra systkina:
Sigurðar hafnsögumanns við Djújiavog,
Níelsar hörkramaraí Kaujmiannahöfn,
frú Sigurbjargar konu G. Iversen
verzlunamanns í Djúpavogi og frú
Lovísu konu A. Jacobsens skósmiðs
á Eskifirði.
Guðfinna heit. missti foreldra sína
báða pegar hún var barn að aldri. Var
hún pá tekin til fósturs af Sigurði
Asmundssyni, er pá bjó á Geithellum.
Hjá honum ólst hún upp og gi ftist
6. okt. 1871 eptirlifandi manni sfnum
Einari Magnússini. J>au bjuggu fyrst
skamma hríð á Geithellum, síðar á
Hamri og Hamarsseli í Eamarsdal, og
síðast ajitur á eignarjörð sinni, Geit-
hellum. I hjónabandinu moð manni
sínum eignaðist hún 6 börn og eru 5
peirra á lífi: Sigurður borgari á Fá-
skrúðsfirði, Helga, Vilborg, J>ormóður
og Kristín heima hjá föður sínum, öll
ógipt.
Guðfinna heitin var hin mesta sóma-
kona, prýði sinnar stéttar. Með binum
fremstu var hún að dugnaði, ráðdeild
og hagsýni. Bús- og heimilisstjórn
fór henni hið bezta úr hendi. Vönduð
var hún til orða og gjörða, og leifir
sér hinn mætasta orðstír hjá öllum
peim er af henni höfðu kynni. Mann-
inum og börnunum var hún góð og
ástrík og öllum nákomnum og kunn-
ugum hugpekk. Við fráfall hennar
hefur eiginmaður, börn og allt sveitar-
félagið mikils misst.
J. F.
Bæjarbruni. Aðfaranótt hins 5. p,
m. brann bær allur að Hamri í Hörg-
árdal, fólki varð bjargað hálfnöktu úr
eldinum. Fólkið íiutt upp að prest-
setrinu Bæcisá.
Seyðisfirði 9. sept. 1898.
Tiðarfarið alltaf óstillt og votviðra-
samt.
Fiskiafli fremur lítill sökum ógæfta-
Síld altaf töluverð hér í firðinum.
Gwent, skipstj. Titland, kom iiingað
með vörur til pöntunarfélaganna. Með
skipinu var ritstj. Jón Olajsson.
„Elecktra“ vöruskip kaupm. Sig,
Johansens kom nú liingað frá útlönd-
nm með kol o, fl. vörur.
„Hólar“, skipstj. Jakobsen komu að
sunnan að kvöldi pess 8. sept. með
farpegja á ýmsar hafnir.
„Laura*4 skipstj Kielsen, kom hing-
að 9 p. m. Með skipinu var fjöldi
stúdenta til háskólans. Hingað kom
alpm. Jón Jakobsson.
„Egill“ skipstj. Endresen, kom 9.
p. m, og með skipinu frökenarnar
Ragna Johansen, Jóhanna Jónsdóttir,
Sofía Sigurjónsdóttir o. fl.