Austri - 17.02.1900, Page 1

KitncCút 3ll2btað á mán. eð í
42 arkir minríst til nœsía
nýárs; kostar hér á landi
aðeíns 3 kr., erlendis 4 kr.
Gjalddagí 1. júlí.
X. AE.
Seyðisfirði, 17. felirúar 1900.
Til skuMugm
kaupenda Austra.
peir, sera skulda mér fyrir fyrir-
farandi árgauga Austra, eru hérmeð
vinsamlegast beðnir að borga mér n ú
sem fyrst andvirði blaðsins í pen-
ingum, innskript, eða annari vandaðri
g,ja)dgengri vöru. Einkum skora eg
hérmeð á pá, er skulda mér fyrir
marga árganga blaðsins, að láta
nú ekki lengur dragast að borga mér
pað, pví annars neyðist eg til að inn-
heimta pað á annan hátt.
Seyðisfirði, 17. janúar 1900.
Skapti Jósepsson.
Otto Wathnes mmnisvarðirm.
Hérmeð er skorað á alla pá, er
sendar hafa vei'ið áskoranir um sam-
skot til minnisvarða yfir Otto Watbne
að gjöra nú svo vei að sjá um, að
samskotunum verði lokið, og pau send
gjaldkera nefndarirnar, kaupm. Sig.
Johansen á Seyðisíirði, fyrir 1. apríl
p. á.
Forstöði mefndi n.
Norðurljösa-
nefiidiu.
—.o:—
Hún heldur kappsamlega áfram sín-
um djúpsæu og nákvæmu störfum.
En ekki eru norðurljósin eins notaleg
og kurteis við pá nerra einsog peir
mundu óska.
Hinar himnesku hersveitir fylgja
hærri hirðsiðum en títt er hér niðrn
skoða oss jarðaxbúa sjálfsagt einsog
grossera-famiiíur á 1. sal kjaliarafólk!
Stundum sýnast pessir leiptrandi keip-
ar og kyppir „ljósanna“ að benda á,
að par sé um einhverjar ódauðlegar
kvennverur að ræða. Hver veit?
Já, hver veit mema vér par sjáum enn
svipinn af hinumi fornu dísum og val-
kyrjum, sem enm pá séu að stíga dans
og leika og syngja ódáins-víkivaka
geguum geimsims guðasali. Og par
sem oss sýnast fiin fjöllitu leiptur fara
og koma um háLoptið, pá sé pað ekki
annað en glampi og geisiaglit af guð-
vefjarkjólum gyOjanna, pegar peir
Apollo og Marz eru að sveifia sínum
svásu og sólfögru brúðum eptir takti
sfera.nna söngva frá m e n u e t til
fanaangó og faldafeykis!
Er pá að undrs, pótt slíkar drottn-
ingar líti smáum augum jafnvel ájarð-
neska greifa og lantenanta, sem par á
ofan presentera sig í gerfi — Græn-
lendinga?----
En allt spauglanst. Nýlega liafa
peir félagar gjört pá uppgötvun, sem
vel má ætla að, vísindalega skoðað,
muni borga hina afardýru útgjörð.
Gegnum spektroskóp sín, sem höfð eru
opin allar heiðskýrar nætur, hafapeir
uppgötvað rákir út frá hinu yzta
víóletta i speJctrinu — rálcir, sem sanna
og sýna iilveru Ijósgeisla í norður-
Ijósunum, sem enn þá ekkert auga
hefir séð né mun nolckru sinni sjá,
(líkt og er um ítöntgensgeislana).
p>essar rákir nafa pví fundizt fyrsta
sinn, og pað er skeð hér á Akureyri
veturinn 1899—1900.
í veðrunum á jólaföstunni fauk skáli
peirra félaga á Yaðlabeiði. I stað
hans hafa peir nú reist ofurlítinn bjall,
sem 2 geta búið í, uppi á Súlunum.
jpangan upp ætla nú að flytja aptur
tveir binna yngri (Moltke og Jantzen)
og dvelja par enn um tíma. íJyk:r
pað töluvert áræði, enda er allur út-
búnaður valinn og vandaður.
Direkturinn er ern og heill heilsu.
Mælt er, að hann hafi í hyggju að
gefa oss hér lítinn fyrirlestur áður en
peir herrar kveðja oss, sem víst verð-
ur í apríl.
M. J.
Bréf
frá bónda í Fjörðum
til kunningja hans í Héraði.
p>ú biður mig að segja pér álit mitt
um ýms almenn málefni, og vil eg sýna
lit á pví, pó ekki sé eg vel faliinn til
pess; en pú mátt ekki kippa pér upp
við pað, pó eg hafi aðrar skoðanir á
sumum málum.
Yið bændurnir erum, eins og pú
veizt, fjölmennasta, stétt landsins og
böfum mest að segja við kosningar til
alpingis, og ættum par af leiðandi að
ráða mestu í landsmálum. Oss hefir
opt verið borið pað á brýn, að vér
færum illa með pennan rétt vorn,
kosningarréttinn, og pað vald sem
honum fylgir. Yér verðum líka að
viðurkenna, að sá áburður sé á rök-
um byggður; og megum vér fyrirverða
oss fyrir, hversu illa vér höfum fært
oss í nyt pessi dýrmætu réttindi, enda
höfum vér stundum fengið að súpa ó-
pægilega af pví og fáum pað lengur.
Nú eru alvarlegir tímar, öldin er
að kveðja og önnur ný rennur bráðum
upp. Yið slík tímamót hlýtur athygli
manna að vakna. Yér verðum líka að
líta. í kririg um oss bærdurnir og gæta
að hvar vér ernm staddir bæði í and-
legum og likamlegum efnum, og pá er
um að gjöta að gæta rétt að, láta
sem fæst glepja sér sýn og líta- blut-
drægnislaust á sjálfa oss sem aðra.
Öldin sera er að kveðja hefir verið
mesta uppfundninga og framfara öld
heimsins, og pó vér höfum lifað hér á
hala veraldar, hefir samt nokkuð af
pví náð alla leið til okkar. Yið stönd-
um ntikið framar nú en við næstu
aldamót a undan, en pó ekki nærri
eins framsrlega og æskilegt hefðiverið.
En um pað pýðir ekki að kvarta, vér
verðum sem hvggnir menn að taka pað
eins og pað o", reyna aðeins hér eptir
að gjöra sem réttast og bezt vér
getum í hvívetna.
Á komandi sumri eigum vér að kjósa
oss pingmenu í síðasta skipti á pessari
öld, fulltrúa, sem eiga að sjá fyrir ráði
voru fyrstu árin af öldinni komandi.
Og pá verðum vér að sýna hvað vér
höfum lært í pessu efni, og kjósa nú
vandlega, ekki leiddir og blindaðir af
öðrurn, heldur af eigin pekkinKu og
saunfæringu. Vér megum ekki láta
pað ganga eins og svo opt undanfar-
andi, að hugsa oss ekki fyrir ping-
mannaefnum fyr en komið er á kjör-
fund, og láta pað svo ráðast sem verða
vill, hvort vér fáum brúldega pingmenn
eða ekki. Yér verðum að halda fuudi
í vor og tala oss saman um hverjir
séu liklcgastir til pingmennsku af vor-
um eigin mönnum, og fá pá síðan til
að bjóða síg fram í tíma. Yið purf-
um yfir höíuð að hafa undirbúning á
undan kosningunum, svo pær fari elcki
í handaskolum.
pú álítur nú máske að piugmenn-
irnir sem voru bjóði sig fram og ekki
sé annað að gjöra en kjósa pá. En
færi svo, að ekki sé um fleiri að velja,
pá gjörum vér réttast kjósendurnir að
sitja sem flestir heima; við slíkar
kosningar parf ekki á mörgum að
halda, og pær eru ekki pess verðar
að eyða tíma í pær, par sem ekki er
um fleiri að velja én kjósa parf, getur
ekkert val átt sér stað, annaðhvort er
að gjöra, að kjósa pessa sem í íjoöí
eru eða enga; og fjöldi kjósenda er
pannig, að peir kunna ekki við annað
en kjósa, úr pví peir eru komnir, jafn-
vel pó peir séu ekki ánægðir með
annað píngmannsefnið eða máske bæði.
Nú er svo ástatt, að aðal-atvinnu-
vegir pjóðarinnar eru í bráðum voða,
sjávarútvegurinn vegna yfirgangs út-
lendinga, félaga, sem að yfirskini pykj-
ast innlend, en eru rekin af útlend-
ingum með útlendum fjárstofni, og
ýmsum fleiri orsökum; landbúnaðurinn
vegna skorts á vinnukrapti, óhagstæðr-
ar verzlunar, of hárra útgjalda sem á
honum hvíla o. fl. fessvegna ríður
oss á að fá á ping menn sem pekkja
vel pessa, atvinnuvegl, er annt um pá
og vilja gjöra sitt útrasta til að efla
pá og styðja, menn, sem trúa megi og
treysta til pess, að vinna af heilum
hug að framförum pjóðarinnar eptir
fremsta megni, en ekki kúga hana með
sívaxandi tollum og álögum.
þú vilt nú máske segja, að pessir
menn séu vandfundnir og vafasamt
hvort vér eigum pá til. Getur lika
vel verið að nokkuð sé hæft í pví, en
pá er líka vort pjöðfélag illa statt, ef
sú skyldi verða raunin á, að vér ætt-
um ekki til menn sjálfstæða, einlæg-
lega velviljaða og svo vitiborna, að
peim megi treysta til að sjá f'yrir ráði
pjóðarinnar í löggjafarmálum svo vel sé.
Uppsögn skrýfeg hrntHfkt vét
áramót. Ógild nema fatfk-
in sé til n tstj. fýrir 1 oktfa-
lcr. Innl. avgl. 10 aura
Unan, eða 70 a. hverþmrg,
dálks og hálfn dýrara á 1,
síðu.
f ma. 6
Að vísu bendir reynsla síðustn und-
anfarinDa pinga til pess, að nokkra af
fulltrúunum hafi vantað sjálfstæði eg
fleiri nauðsynlega pingmannshæfileika;
en par fyrir er engan reginn full-
rejnt að vér ekki eigum til vel hæfa
inenn.
Við næstu kosningar er sjálfsagt að
velja nýja menn í staðinn fyrir nokkra
sem voru, og hreínsa pannig til á
pinginu. p>að er sjálfsagt að hrinda
burtu öllum peim, sem hafa látið
blekkjast af óviðkomandi mönnum og
auðsafni peirra, sro og peim sem ör-
astir hafa verið á að ansa út landsfé
í launaviðbætur og ýmsa bitlinga.
Líka tel eg sjálfsagt að hætta >etm
ósið að vera að kjósa presta á ping,
og jafnvel sýslnmenn lítek, pair eiga
að sitja heima og annast »mb»tti sín,
en ekki hafa pan í hjáverkum einsog
sumum prestum sýnist nú vera kærast,
soiu trana sér fram til ýmsra starfa
og vilja vasast í öllu, hvort sem peir
hafa nokkra hæfileika eða tíma til pess.
Vör eigum nú orðið nóg af bændum
og alpýðumönnnum svo upplýstum, að
peir geta dugað sem pingmenn, og vér
megum trúa peim betnr en embættis-
mönnunnm til að vinna að vornm á-
hugamálum, sem mörg eru panniglög-
uð, að embættismönnunum finnst paa
koma í bága við sig.
Vér purfum að fá mikið rýmkað til
í trúar- og kirkjumálum, pví pað á-
stand, sem er i peim efnum, er ópol-
andi, en par vilja prestar halda sem
fies a sama horfi. Vór purfum a3
fá afteK n öll eptirlaun og afnumin
ýms ópörí embætti, færð niður laun
ýmsra embættismanna o. fl.
J)etta mun allt ganga tregt, ekki
sízt ef margir embættismenn verða á
pinginu. Og auðvitað purfum vér að
fá stjórnarskrárbreytingu áður en mðrg
vor nauðsynja- og áhugamál ná fram-
gangi.
Eitt af pví, sem eg tel mikla nauð-
syn á að aukið sé og bætt, er alpýðu-
menntunin. Yér pnrfum fleiri ogfull-
komnari alpýðuskóla; alpýðan parf að
fá mikið víðtækari og fullkomnari
menntun en nú gjörist, hún parf að
geta staðið jafnfætis embættismönnun-
uni í menntun og framar í öllu pví
praktiska. Yið alpýðnskólana ætti að
veita styrk öllum fátækum hæfileika-
mönnum; en aptur á móti tel eg sjálf-
sagt að afnema allan námsstyrk til
embættismannaefna, reynslan sýnir að
meir en nógu margir fást til að
ganga pá leið; launin, sem embættnn-
um fylgja, eru nóg hvöt til að leiða
unga menD út á pá braut; en pað
verða ekki embættismennirnir sem
hefja pjóð vora til menningar og
frama, heldur verða pað vel uppaldir
og monntaðir alpýðumenn, sem sjálfir
verða að vinna sig áfram án pess að
eiga von á öðrum launurn en peim, sem
fást með hyggindum áreynslu og dugnaði.