Austri - 27.03.1900, Blaðsíða 2

m. 10
AOSTRI.
B6
hins enska liðs, í trausti til þess að
Guð muni ekki yfirgefa oss.
Yér höfum hingað til pagað með
pessa yfirlýsingu þareð vér óttuðurnst,
að á meðan að það rar fremur sókn
af vorri hendi og herlið vurt hafði náð
enskum vígum á sitt vald, mundi slík
yfirlýsing meiða virðingu hinnar ensku
þjóðar; en nú þegar virðingu liins f-nska
ríkis virðist bjargað með því að her-
lið drottningarinnar hefii tekið einn
herflokk vorn höndum og vér urðum
þar af leiðandi neyddir til þess að
yfirgefa vlgi vor, er sú ástæða horfin.
Yér látum því eigi lengur hjálíða, í
áheyrn alls hins menntaða heims, að
skýra hinni ensku stjórn og hinni ensku
þjóð frá því hversvegna við berjumst
og eptir hvaða skilmálum vér erum
fúsir til að semja frið.“
Salisbury forsætisráðgjafi sendi svar
stjórnarinnar 11. þ. m. Svarið hlóðaði
á þá leið, að Transvaal hefði fyrst
hrotið friðinn og sagt Englandi stríð
á hendur með 2 daga fresti og auk
þess gefið út meiðandi ákvæðisorð, en
Oraníuríkið hefði án nokkurra undan-
genginna samningstilrauna gjört hið
sama. pjóðveldin orsökuðu Englandi
stórkostlegt manntjón og fjártjón, og
væri það refsing fyrir það að Eng-
land á sínum tíma lét þjóðveldin ha!da
frelsi sínu. í tilliti til þeirrar ógæfu,
sem hefir orsakast-af ófriðnum, sem
var byrjaður af þjóðveldunum, geti
stjórnin eigi viðurkennt sjáífstæði
Transvaals eða Oraníu.
Svari' Salisbury hefir verið tekið
með ósegjandi fögnuði yfir allt Eng-
land, og heimta fiestir að ófriðnum sé
haldið áfram þar til Búar gefizt upp,
upp á náð og miskun.
J>ó er þess getið, að í neðri mál-
stofunni hafi tveir þingmenn, Labou-
chere og Wilfred Lawson, mælt á
móti svari Salisburys, er þeir kváðu
vera eigi einungis heimskulegt frá
pölitisku sjónarmiði, heldur einnig
ódrengilegt.
13. þ. m. er mælt að 3 sendimenn
frá Búum hafi lagt á stað til Eyj opu
til þess að semja um frið.
Mafeking halda Búar i herkvíum,
kvað ákafleg neyð geysa þar í borg-
inni, hungur og pest, og er álitið að
borgin muni gefast upp þá og þegar,
ef henni komi eigi hjálp.
Við Dortrecht í Kaplandinu unnu
Búar sigur yfir Englendingum,
sem misstu fjölda manns og nokkr-
ar fallbyssur er Búar náðu.
Við Ambrahams Kraal hafa Eng-
lendingar hvað eptir annað orðið að
hörfa undan Búum.
13 þ. m. hefir Krúger sent svo-
hljóðandi hraðskeyti frá Prætoriu:
„Búar ætla að berjast meðan nokkur
maður stendur uppi lifandi. Herlið
vort hörfar undan hingað, þar sem
vér höfum góð vígi. Englendingar kom-
ast aldrei til Prætoriu. Steijn, Joubert
og eg og allir Búar eru með einuni
huga. Guð varðveiti oss!“
Búar þeir, sem hafa gjört uppreisn
á Kaplandinu norð- vestanverðu, er
nú mælt að hafi gefizt upp, 1000 að
tölu, og iátið af hendi yfir 5900 skot-
vopn, og fleiri muni gefast upp síðar,
Af svari Salisbury má Ijóslega sjá,
að Euglendingar ætla sér eigi að hætta
ófriðnum fyr en Búar gefast aigjör-
lega upp. En hve lengi þess veröur
að híða er óvíst, en víst er urn það,
að litla frækna þjóðin mun selja dýrt
sitt frelsi og vart láta það nema fyrir
sína síðustu blóðdropa.
Englandsbanki gengst nú fyrir pen-
ingaláni, að upphæð 30 mill. pund
sterl., til ófriðarins; var þessu boði svo
vel tekið, að mælt er nú að búið só
að fá tryggingu fyrir 10 sinnum meiri
upphæð,
Stórkostlegur bruni. „pjóðarleik-
húsið í Paris, Theatre francais, brann
8. þ. m. til kaldra kola. Eldurinn
kom upp kl. 12. á hádegi er eigi voru
aðrir í leikhúsinu en leikendurnir,
sem voru að æfa nýtt leikrit. Eldur-
inn læsti sig svo fljótt um leikhúsið að
leikendurnir komust naumlega út og
leikkoná nokkur, að nafni Heni’iot,
brann inni. Eldurinn kom upp á
þann hátt, að kviknað hafði út frá
rafurmagnsleiöingunum og hafði þris-
var áður á þessu ári kviknað út frá
rafurmagnsleiðingunum. 17 slökkvilið-
ar kváðu hafa brennzt til stórskaða.
J. P. E. Hartmann, tónfræðingur-
inn og tónskáldið, er nú látinn, 94 ára
gamall.
Slys. 10. þ. m. sigldi enskt gufuskip
á gufuskjpið „Cuvier“ frá Belgíu svo
það sökk. Drukknaði þar öll skips-
skipshöfnin, 38 meno alls,
Ekki cr allí gull
sem glóir.
Niðurl:
fótt nú herra Barth væri ókunn-
ugur Jökulsá í Axarfirði, hefði hann
samt átt að fá dálitla pekkingu á
henni, þegar honum var sagt og sýnd-
ar breytingar hennar og hann var bú-
inn að mæla hraða vatnsins, þótt að-
ferð mælinga hans væri að vísu nokkuð
hlægileg, en það segir gamall máls-
háttur, að 'það sé betra að veifa röngu
tré en öngu, og svo mátti segja um
verkfæri herra Barths, en samt tókst
honum nú aldrei að mæla dýpið, þótt
verkfróður væri, var hann þar að
auk rétt kominn í ána með verka-
menri sína af vanhugsaðri fyrirskipan,
því slík mælingaraðfei ð sem haun
brúkaði við Jökulsá, hefði verið ófyrir-
gefanleg af verkfróðum manni.
Ef herra Barth hefði þá með einu
orði minnst k sviíferju á Jökulsá, þá
hefði honum strax verið sýnt fram á
ómöguleika þess, en það var öðru
máli að gegna, þá hugsaði hann ekki
um annað en brú og það helzt stein-
boga eptir því sem hann sagði sjálfur,
og það var víst eindregin sannfæring
hans, en þá hefir hann náttúrlega
ekki verið búinn að athuga nógu vel
fólksfjölda-uppdráttinn, sem sýnir
fram á hve strjálbyggt sé, og þar af
leiðandi umferðin svo lítil yfir ána,
að brúin yrði ailtof íburðarmikil.
Eólksfæðin og umferðarleysi yfir
ána virðist nú helzt standa í veginum
fyrir fjárveitingu til brúargjörðar á
Jökulsá eptir því sem herra Barth
álítur, en þareð eg er hræddur um
að það sé hugmyndasmíði eitt en
engin sönnun. fó urðist mér naumast
takandi til greina, þetta hafði þingi
voru heldur aldrei dottið i hug að
athuga, þótt það notaði flest þau
meðul sem komu í bága við brúargjörð
h Jökulsá, allt þangað til í sumar,
þá þagnaði það alveg, líklega af
þeirri ástæðu, að það hefir álitið
þessa uppgötvun herra Barths með
umferðaleysi yfir ána sökum fólks-
fæðinnar alveg fullgilda, og nú væri
umræðum um brúargjörð á Jökulsá
alveg lokið, en það mun fara á aðra
I

leið; þingmenn vorir munu brátt kom-
ast að þeirri niðurstöðu á næsta
þingi að sækendur þessa máls eru
eigi fallnir á bak aptur þótt árangur
hafi verið lítill að þessu, en nú er
fyrst risin almenn óánægja, og hún í
meira lagi, yfir þessari mótspyrnu gagn-
vart brúnni á Jökulsá, sem öll hefir
verið byggð á svo óskiljanlegan hátt,
að það er naumast hægt að gjöra sér
grein fyrir hvernig á því stendur, eða
það er að minnsta kosti ekki sjáan-
legt að hún sé byggð á neinum grund-
velli t.d. þar sem baldið er fram
öðru brúarstæði á ánni miklu betra,
billegra og heppilegra heldur en því
sem ákveðið var, auðvitað tóm ósann-
indi, bara til að villa mönnum sjónir
og tefja fyrir fjárveitingu tii brúar-
gjörðar á Jökulsá; til þess að ganga
nú úr skugga um þetta, ákveður þing-
ið að fá skuli verkfróðan mann frá
Norvegi til þess að skera úr þessu
vandasama rnáli, þrátt fyrir það þó
það hefði nú verkfræðing sem búinn
var að mæla og ákveða það eina
brúarstæði sem heppilegt var á ánni,
þetta var nokkuð eptirtektarvert, en
sleppum nú því; nú kemur þessi
norski verkfræðingur, herra Barth,
hann gjörir auðvitað ekkert annað en
það sem veikfræðirgur landsins var
búinn að gjöra, er alveg á sömu skoðun
og finnur enga, ástæðu fyrir því að
staðið sé á mpti fjárveitingu til brú-
argjörðar á Jökulsá, telur hann engan
vafa ao féð verði veitt á næsta þingi;
við þessa ályktun herra Barths urðu
menn næsta glaðir og bjuggust við
miklum framkvæmdum frá næsta þingi
í þessu efni; en svo kemur, eins og
eg hefi áður tekið fram, þessi nýja
uppgötvun herra Barths með umferðar-
leysi yfir ána og þar afleiðandi þessi
kynlegi snúningur í höfðinu á honum,
sem gjörði menn svo óánægða, að varla
þarf að búast við að Norður-pingey-
ingar hlífi næsta þingmanni sínum, ef
hann ekki heldur fastlega með brúar-
gjörð á Jökulsá og starfar kappsarn-
lega i þVí efrii; mun því að öllum lík-
indum hreinn og beinn óþarfi fyrir
þann maim að bjóða sig fram fyrir
þingmann hér i sýslu sem eigi hefir
sjálfkrafa komizt að þeirri niðurstöðu,
hve afar nauðsynlegt það sé að greiða
samgöngur með því að brúa þetta
voðalega vatnsfali, því enginn efi er á
því að það er ekkert annað enn hug-
arburður hjá he ra Barth að umferð
sé lítil yfir Jökúlsá í Axarfirði, eða
getur hann gefið nokkra skýrsla yfir
það hve 'margir fara yfir Jökulsá í
Axarfirði, að undanskildum þeim sem
fara beina leið ■ frá Akureyri til Seyð-
isfjarðar; enda er umferð yfir Jökulsá.
í Axaríirði allt árið þegar hún er fær;
má því nærri geta hve langferðamönn-
um er þægilegt að bíða dögum sainan
við ána þegar hún er ófær, og leggja
svo lif sitt og skepna sinna í hættu
undireins og hún er slarkandi, mér
getur heldur naumast dottið til hugar
annað en möunum hljóti að renna til
rifja, þegar þeir sjá hestana koma af
sundi úr þessum vatnsföllum, hríðskjálf-
andi og gaddfrostna á vetrardag, eða
örmagna af þreytu, nær því búna að
að gefa frá sér þrótt á sumardag;
hér er því varla hugsanlc-gt að þing
vort hugsi sig um eitt augnablik, að
framleggja nægilegt fé til brúargjörðar
á Jökulsá við fyrsta tækifæri, enda
mundi mörgum þykja því mislagðar
hendu”, þá er það leggur fram stórfé
til litt þarfra akvegat. d. eiirsog vegár-
ins frarn Eyjafjörð, en svo skyldi það
þverneita, að veita fé til brúargjörð-
ar á eitthvert vesta vatnsfall landsins.
jpótt mikið sé búið að gjöra í þá
áttina að brúa stórár hér á landi, þá
er þó talsvert eptir, og dugar því
eigi að hætta í hálfu kafi, sannast þá
eigi liið fornkveðna „hálfnað er verk
þá hafið er“, ef ekki er tafarlaust baldið
áfram að brúa allar stórár á landinu
jafnótt óg fé leyfir, þangað til það er
búið. I þetta slíipti ætla eg ekki að
fara meira út í þetta efni, en síðar
hef eg ásett mér, ef þörf gjörist, að sýna
fram á, hvort ekki mætti byggja lag-
lega brú fyrir fé það sem veitt hefir
verið af þingi voru í ýmsar áttir, án
þess að landið hafi haft hin ininnstu
not af.
Ritað i desember 1899.
G. Th.
Utan nr Iielmi.
—o—
Lundúnahúum var skapþungt um
jólin. (Úr bréfi til „Politiken.")
„I ár var lítil gleði á ferðum íLund-
únaborg um jólin, því enginn fær um
annað hugsað enn Natal, Kimberley,
Prætoria og Ladysmith. far berjast
landar vorir fjarri ættjörðru sinni,
og hörmutigar ófriðarins hvíla yfir
vorir og áhyggjur vorar fara sívax-
og það er þó sorglegast, að hugsa til
þess, að þetta voðalega stríð er að
maigra áliti háð af ábata- og drottn-
unargirni.
Reyndar klæðumst við hér eigi sekk
og ösku, og ókunnugir menn mundu
varla sjá nein missmíði á staðarlífinu,
því Englendingar halda í lengstu lög
fast við þá lífsreglu, að setja ekki líf-
ið fyrir sig og víla sem minnst fram-
an í aðra. Búðirnar eru fullar af dýr-
indis varningi, það er mannþröng á
götunum, eg menn fara með mestamóti
á leikhúsin og á söngstaði. En við ná-
kvæmari aðgæzlu taka menn eptir því
að margar verzlnnarvörnr eru merktar
m<-ð smáseðlum, er stendur á: „fyrir
hermenn vora, fyrir ,Tommyl í Afríku,
læknislyfvið skotsárum, styikingar-
meðal á lengri hergöngu“. Hinn dimrna
skugga hernaðarins ber á allar jóla-
gjafir vorar. Og sntii ntenn sér frá
húðargluggunum og hveifi inní mann-
strauminn á götunum, þá taka menn
stax eptir hinum mörgu sorgarklæddu
konum og körlum, og öðrum, sem kaupa
með skjálfandi hendi, blöðin með síðugtu
fréttunum af ófriðnum. Leikhús og
sönghallir eru troðfullar, en einungis
af því að mestur hluti ágóðans gengur
til hermannanna, og mest af leikjunurn
og söngunum er upphvatning til þess að
gefa ríflega til hermannanna og bág-
staddra skyldmanna þeirra heima fyrir
og það er stórfé er safnast í þessu
augnamiði dag frá degi. Miskunsemi
og örlæti liefir gagntekið huga þjóðar-
innar. Hér skal eg aðeins nefna fá
dæmi: Nýlega var hið nýja leikhús
Charles Wyndhams vígt, og hafði hinn
ágæti leikari og eigandi þes's heitið
þvi, að allur ágóðinn eins og hann
legði sig fyrsta kvöldið, ætti að ganga
til herliðs okkar í Afríku. Leikhús
þetta erlítið ogrúmar ekki nema 1200
áhorfendur, svo merm bjuggust ekki
við neinum stórvægileginum ágóða