Austri - 25.08.1900, Page 1

Kcma út 3ll2btan a mán. eb *
42 arlnr minnst til nassta
nýárs', kostar hér á landi
aðeint* 3 kr., erlendis 4 kr.
Gjaldáarjí 1. júlt.
X. AR.
Seyðisflrði, 25. ágúst 1900.
AMTSBÓKASAFNIÐ á Seyðisfirði
er opið á laugardögum frá kl. 4—5 e. m.
Yigilaiitia.
Munið eptir pví, að Vigilantia tekur
á móti bæði starfandi og ekki starf-
andi meðlimum hringinn í kring um
ísland. Eyðublöð fyrir uppljóstranir
um ólöglega veiði botnverpinga fást
á lyfjabúðinni á Seyðisfirði.
Consul I. V. HAVSTEEtf
Oddeyri i Oíjord
anbefaler sin vel assorterede Handel
til Skibe og Eeisende.
Af öllum ógreiddum skuldum við
verzlan mína á Borgarfirði verður
reiknuð 6°/0 verðupphækkun við næsta
nýár.
Seyðisfirði 15. ágúst 1900.
Þorst. Jónsson.
Minnisvarði
Otto Watlincs.
Hérmeð innkallast í síðasta sinn
hinir útsendu samskotalistar, er margir
eru e)in eigi endursendir forstöðunefnd-
inni.
Sömuleiðis eru allir peir, er telja
kunna til skuldar fyrir einhverja vinnu
við minnisvarðann, beðnír að senda
sem fyrst reikninga sína til gjaldkera
forstöðunefndarinnar, kaupmanns Sig.
Johansen, Seyðisfirði.
Forstoðunefndm.
Alþingisbosningar
fara nú í hönd um allt land að
skömmum tíma liðnum og mun stjórn-
arskrármálið að mildu leyti ráða úr-
slitum peirra, og á pví vel við, að fara
hér fáeinum orðum um pað:
p>að, sem Jón Sigurðsson og hans
fiokkur, er innibatt langflesta íslend-
inga, barðist aðallega fyrir í meiraen
fjórðung aldar, var heimastjórn, pað, að
vér íslendingar sjálfir fengjum að ráða
o k k a r e i g i n s é r s t ö k u m ál u m.
Arangur pessa langa pólitiska stríðs
við Uani var 1. grein stjórnarskip-
unarlaga vorra 5. janúar 1874, er
hljóðar pannig:
„í öllum þeim málefnum er varða
ísland sérstakhga, hejir landið löggjöj
sína og stjóm útaf iyrir sig.u
J>essi skýlausu fyrirmæli stjórnar-
skrárinnar hljöta allir sanngjarnir og
övilhallir menn að játa að heimili
okkur íslendingum sj álfstjórn í
okkar „sérstöku“ íslenzku málum,
einmitt pað, sem frelsishetja vor, Jón
Sigurðsson, barðist alltaf fyrir allt
sitt dáðríka líf með samhuga fylgi
allrar pjóðarinnar. Hefir Austri svo
prásiimis bent mönnum á petta.
En apturhaldsmönnum Hana fór
bráðum að pykja, að vor góði konung-
ur hefði með pessu ákvæði stjórnar-
skrárinnar veitt oss helzt til mikið
frelsi os lögðust nú djúpt til pess að
reyna til að svipti oss pví, en áttu
hér nokkuð örðugt aðstöðu, par sem
vér íslendingar höfðum ’skýlaust kon-
, ungs loforð fyrir sjálfstjórn lands-
ins. pessari dýrmætu konungsgjöf gátu
apturhaldsmenn Dana, er lengi hafa
ráðið par, ekki svipt okkur.
En pað leið eigi álöngum tíma par
til hægrimenn sáu ráðið: En pað var
pað, að fá oss Islendinga sjálfa til
pess að afrná pessa, dýrmætustu kon-
ungsgjöf stjórnarskrárinnar, til pess
að gjörast vorir eigin böðlar á frelsi
voru og sjálfstjóra; til pessa purfti að
fá einhvorn málsmetandi alpingismann
til að bera pað fram á pinginu.
En pað má pó segja pað Islendingum
til lieiðurs, að stjórnÍD varð æði lengi
a ð leita fyrir sér áður hún fyndi
nokkurn.'sh'kan böðul meðal íslendinga,
er vildi taka að sér petta erindi
hennar.
En „leitið, og munið pér finna“.
Svo reyndist og stjórninni; hún fann
loks danskan íslending, danskan em-
bættismann, liæfan til pess að bera
pessa hjartans ósk hennar frarn á al-
píngi Islendinga, og gleyptu margir
pegar við flugunni, par pessu var með
mikilli mælsku. harðfylgi og kænsku
framfylgt, sem væri pað spor í áttina
til meiri sjálfstjóruar. Allt átti að
vera unnið við, að fá ráðgjafann til
viðtals á pingi. En hitt skipti engu,
pó vér um leið „lögfestum“ vor sérstöku
mál undir yfirráð hins aldanska ráða-
neytis,ogafsöluðum oss á lögformlegan
hátt peim sjálfstjórnarréttindum er 1.
gr. stj.skr. heimilar oss, og gjörðumst
pegnar pegnanna.
Að petta hafi verið meining flytjanda
pessa stjórnartilboðs, sést bezt á pví
að liann hefir verið svo hreinskilinn að
jata pað, að vér íslendingar værum
h á ð i r grundvaflarlögum Dana, alltsvo
innlimaðir í danska ríkið, án sérstakra
landsréttinda. Að flutningsmanni og
húsbændum hans, donsku apturhalds-
stjórninni, hafi pað eitt |verið áhuga-
mál með pessari stjórnarskrárbreyt-
ingu, að fá oss Islendinga til pess að
afsala oss sjálfstjórnarrétti vorum, gést
bezt á pví, að pessi tillaga stjórnar-
nmar hugsar ekkert um að breyta ber-
sýnileguin, viðurkenndum göllum á
stjórnarskránni, svo sem kosningar-
rétti og kjörgengi o. fl., er sýnir að
að stjórnin hefir einblínt á að fá stj.
skr. breytt sér í hag, og oss íslending-
um í óhag. Einsog líka pað kapp, er
stjórnin leggur á að fá afnumda 61.
gr. stj.skr. ber vott um, að stjórnin
ætlar sér nú að ganga milli bols og
liöfuðs á öllum síðari tiliaunum til
pess að vér Islendingar fáum nokkurn
tíma viðunandi stjórnarfyrirkomulag.
Að pessir menn, sem fyrir pessu
berjast, kalla sig: „stjórnarbótarmenn“,
„framfaramenn“ o. s. frv., er meira en
rangnefni, pað er blátt áfram h 1 æ g i-
1 e gt.
Jpað ofboð einfalda spursmál liggur
nú fvrir kjósendunum til úrslita:
Vilja þeir með þingmannakos ángu
af ásetta ráði og vísvitandí afsála sér
fyrir alda og óborna pjóðrétti íslands
samkvæmt 1. gr. stj. skr. til sjálf-
stjórnar í hinum sérstöku málum
landsins?
Yilja peir gjöra ísland að löglegri,
réttlausri hjálendu Danmerkur um
aldur og æfi?
Vilja peir standa brennimerktir í
augum annara pjóða, sem sú pjóð,
er afsalað hafi sér fríviljuglega frelsi
sínu? Yilja peir hlaða sér pann
minnisvarða, er á sé letrað: Hér hvíla
undir lyddurnar, sem eigi höfðu hug
og dug til pess að berjast fyrir trelsi
fósturjarðarinnar, heldur afsöluðu sér
pví sjálfviljugir?
Yilja íslendingar eigi heldur verja
nú á kjörfundunum pau lands- og
pjóðarréttmdi, er vor góði konungur
hefir veitt oss og beztu menn pj iðar-
innar barizt samhuga fyrir, allt til
possara s'ðustu og verstu tíma?
Látum ekki ginnast af „ráðgjafanum
á pingi,“ hann fáuum vér samt og
pað bráðlega, pó vér ekki fyrir pað
afsölum oss dýrmætustu pjóðréttindum
vorum, frelsi fósturjarðarinnar. p>að
mun eigi hafa verið langt frá aptur-
haldsstjórn peirr.i, er nú situr að
völdum, að fá oss nú pegar sérstakan
íslands ráðgjafa og láta hann mæta
á pingi, sem enga stjórnarskrárbreyt-
ingu parf til. Og lengi getur pað
aldrei beðið að pessu verði fram-
gengt.
Að endingu viljum vér benda á pá
stórvægilegu breytingu, sem nú síðustu
árin hefir gjörzt á hugum manna í
Danmörku til íslands og laudsréttinda
vorra. Aður vorum vér álitnir nærri
uppreistarmenn og frelsiskröfur vorar
ósvífnar. En nú fylgjast hin dönsku
blöð að í pví að láta oss njóta hlýlegs
, umtals, bæði landið, íbúana og frelsis-
baráttu vora. í Danmörku situr nú
að völdum hinn afarfámenni flokkur
apturhaldsmanna, er ómögulega getur,
svo fámennur sem hann er, ráðið
lengi lögum og lofum. Hinn frjáls-
lyndi mikli meiri hluti pjóðpings og
pjóðar hlýturinnan skamms að komast
til valda í Danmörku, og pá eru
allar líkur til pess, eptir pví sem hugir
manna til íslendinga nú hafa breytzt
par, að sá flokkur léti oss og sjálí-
stjórnarkröfur. vorar njóta allrar sann-
girni. — l>að væri pví frámunaleg glap-
skygni, ef vér færum nú að gefast
upp i stjórnarbaráttu vorri, er sigur-
inn er oss nú miklu vísari en nokkurn
tíma áður.
Múlsýslingar! pér sem nú í yfir
hálfa öld jafnan hafið verið í flokki
peirra sýsla, er kosið hafa eindregn-
VppsÖgn sh-ifieg hiniín vi
áramót. ógild nema lom-
in sc til riistj. fúrrr 1 tkHð
lcr. lnnl. avgl 10 tura.
línan, eða 70 *. hverþnml.
dálks oy hdlfn dýrara á 1.
síðu.
NR. 29
ustu sjálfstjórnarmenn á alpingi, og
sem Jón Sigurðsson jafnan taldi með
sínum ótrauðustu samvinnumönum:
gætið pess nú við kosningarnar að
láta engan blett falla á hinn hreina
pölitíska skjöld yðar, og veljið engan
pann mann á ping, er vill eða leyfir
að noiikur einn einasti bókstnfi:1’
glatist af hinum skrifaða og óskrifuA
pjóðrétti vorum.
í>etta ræð eg öllum ísle-z..;...
kjósendum, sem gamull samvinnumaó ;
Jóns Sigurðssonar, sem sá maður, e:
nú er grár orðinn í bardaganum fyrir
frelsi fósturjarðarinnar og sannleiksins
og réttarins.
Munið orð mín. Kjósið ei.....
einbeitta heimastjórnarmenn, ogoptir
komendurnir munu pakka yður.
XJr fingeyjarsýslu er oss skrifað
17. p. m:
„Merkustu fréttirnar eru pað, að
kolalag er fundið út á Tjörnesi í
Ytritungu landi og hefir Helgí Péturs-
son jarðfræðingur fundið. Kolalagið
nær yfir c 500 faðma langt svæði
og er mannhæðar pykkt, en eigi veit
neinn hvað langt pað nær til fjalls,
pvi petta er framan i sjávarbökkunum.
Ivolin heita „brúnkol“ og eru eldfim,
fýlulaus, en hitaminni en ofnkol eða
steinkol.
í>að var ljóti fundurinn sem peir
héldu parna austur hjá Rangánni, að
vera að fleyga Yaltýskuna og getur
aldrei upp vaxið nema illgresi
eitt af peirri ráðsraennsku. — Og
að vera að slíku hringli rétt fyrir
kosningarnar, er bara til að koma
stjörnarskrármálinu á enn meiri
ringulreið. Hvað vita pessir Rangár-
fundar menn um pað, hvort hinir
innilegu Valtýingar geta gengið inn
á petta? Og hvað vita Anti-Valtý-
ingar um pað, hvort sá flokkur getur
yfir höfuð sætt sig við petta. Og ef
svo er ekki, mun petta pá ekki geta
orðið ti’ pess að hjálpa einhverjum
stefnuleysingjanum til pess að komast
að við kosningarnar i haust, pó hanu
viti eigi vel hverju hann fylgir.“
í’mgmannaefni. í Norður-Múla-
sýslu gefa peir prófastur síra E i u a x
Jónsson á Kirkjubæ og héraé^-
læknir Jón Jónssoná Yr. . .
firði kost á sér til pingmennsku . ■
kjördæmið við næstu alpingisk .snm^
p. 10. september á Eossvöllum, ug
peir Yaltýsliðarnir Jóhannes sýsiu-
maður Jóhannesson og sira Einar
fórðarson í Hofteigi.
I Suður-Múlasýslu er sagt, ai
sig nú fram til pingsetu, auk G i,
orms Vigfússonar, hinn gremuj
og ve 1 metni bóndi A r i B r y n j ó 1 f s-