Austri - 26.03.1901, Blaðsíða 1

Kcma út oll2blað á m&n. eð i
42 arkir minnst til næsca
nýárs; kostar hér á landt
aðeins 3 kr., erlendis 4 kr.
Ojálddagi 1■ júlí.
XI. ÁR
Seyðisfirði, 26. marz 1901.
Biðjið ætíð um
Otto Monsteds
d a ii s k a s m j ö r 1 i k i,
sem er alveg eins notadrjugt og bragðgott og smjör.
Verksmiðjan er hin elzta og stærsta 1 Danmörkn, og býr til
óefað Mna beztu vöru og ódýrustu i samanburði við gæðin.
Fæst hjá kaupmönnum.
Auglýsing.
Um leið og eg læt rnína gömlu við-
skiptavini á íslandi vita, að eg hefi
slitið félagsskap við verzlunarhúsið L.
Zöllner í Newcastle-on-Tyne og er
ekki lengur meðeigandi í nefndu verzl-
nnarhúsi, skal eg hérmeð tilkynna, að
eg hefi sjálfur byrjað umboðsverzlun
fyrir eigin reikning og tek að mér að
annast innkaup á erlendum vörum og
sölu á islenzkum vörum i útlandinu.
Eg pakka mínum margra ára við-
skiptavinum á íslandi fyrir pá tiltrú,
sem peir hafa sýnt mér í fyrnefndu
félagi, og vona eg að halda hinni sömu
tiltrú peirra framvegis.
Að forfallalausu verður mig að hitta
á hinum ýmsu viðkomustöðum S/S
„Vesta'*, er fer héðan 11. maí n. k.
pá er eg er ekki heima, annast
kerra Etatsraad I. P. T. Bryde,
Strandgade 34 Kjöbenhavn C., um öil
umboðsstörf fyrir mína hönd.
Kaupmannahöfn, Gothersgade 135 3, sal,
9. marz 1901.
Jón Vídalín.
J^að auglýsist hér með, að eg frá
1. janúar p. á. að telja hef selt og
afhent mínum trúa og áreiðanlega
samverkamanm um mörg ár, herra
Pórarni Guðmundssyni verzlun mínaá
Seyðisfirði —- að vínverzlaninni undan-
tekinni — ásamt öllum húsum, áhöld-
um, vöruleifum og útistandandi skuld-
um. Vinsölunni heldur hann áfram
yfirstandandi ár fyrir mig, og svo hefir
kaun og tekið að sér að greiða inn-
e|gnir peirra manna, sem til góða eiga
við verzlunina.
Jafníramt pví að pakka skiptavinum
minUffi góð viðskipti, leyfi eg mér að
mæla sem bezt með eptirmanni mínum
Uð pá.
Kaupmannahöfn 2. marz 1901.
V. T. Thostrup.
*
* *
Eins og sjá má á framanskráðri
augltsingu hef eg nú kejpt verzlun pá,
sem eg hef veitt forstöðu í 19 ár, og
leyfi eg rnér að láta í ljósi pá ósk og
von, að viðskiptamenn verzlunarinnar
sýni henni sömu velvild ep‘-ir sem
áður; sjálfur mun eg gjöra mér allt
far um að verðskulda traust og hylli
viðskiptamanna minna.
Verzlanin heldur áfram undir nafn-
inu V. T. Thostrup.
Seyðisfirði 18. marz 1901.
Pórarinn Guðmundsson.
Kennari í boði.
Ef ykkur vantar æfðan og vel reynd-
an barnakennara, sem hefir mörg og
góð meðmæli, pá biðjið ritstjóra
„Austra“ að vísa ykkur á hann
s e m f y r s t; hann kennir f u 11-
o r ð n u m tungumál o. fl.
ildmastjórn
og
Hafnarsljörn.
Steftmskrá
heimastjörnarmanna í stjörnar-
skipunarmálinu.
Jón SigurðssoníKaupmanna-
höfn ritaði fyrstur manna um s t e f n u-
skrá heimastjórnarmanna,
Jón Sigurðsson, sem allir sannir ís-
lendingar virða manna mest og elska.
Jón Sigurðsson ritaði stefnuskrá
heimastjórnarmanna 1849 og má lesa
um hana í Nýjum Félagsritum frá pví
ári. Hún er i stuttu máli pannig:
1. „Stjórnarathöfn öll hafi a ð s e t u r
sitt á íslandi sjálfu . . .
pessvegna parf landstjórn á einum
stað í landinu, og hafi að minnsta
kosti prír œenn pátt í henni; peir hafi
öH Undstjórnarmál á hendi og fullt
vald til að greiða úr peim, að svo
miklu leyti sem ekki pykir nauðsyn á
að pau gangi til konungs úrskurðar.
Alping parf að fá öll pau réttindi,
sem pjóðpingum er veitt, til að líta
eptir hvernig stjórnarathöfnin fer fram;
par til heyrir umsjón og ráð á tekj-
um og gjöldum landsins11.
2. Löggjafarvaldið sé hjá alpingi og
konungi í sameiningu.
3. „Hér af leiðir, að ísland parf
enga hlutdeild að eiga í ríkispingi
Dana, pví alpingi er íslandi hið sama
í íslenzkum málefnum einsog hið danska
ping er Danmörku í dönskum málefn-
um. En að pví leyti sem ísland hefir
atkvæðisrétt í almennum ríkismálefn-
um, og par að auki að pví leyti, sem
hin merkilegustu mál pess sjálfs purfa
að ganga til konungs úrskurðar, pá
parf pað að hafa erindsreka sinn, sem
hafi fulla ábyrgð fyrir konungi og
pjóðinni, til pess að bera fram íslenzk
mál til konungs úrskurðar, og svo til
að taka pátt í umræðum almennra
ríkismáleffia í ráði konungs. Honum
yrði að vera falið á hendur að sjá um
gagn og réttindi íslands“.
4. Aðalgrundvallarregla sambands-
ins millum íslands og Danmerkur sé
jafnrétti, og pví sami réttur og sömu
skyldur á íslendingum og Dönum að
tiltölu í almennum ríkismálum.
petta var stefnuskrá Jóns Sigurðs-
sonar eptir frelsishreyfinguna 1848, og
pessari stefnu fylgdi hann á meðan
honum entist aldur.
Allir Islendingar, peir er sjálfsfor-
ræði eða heimastjórn vildu hafa, féll-
ust pegar á pessa stefnu, og er rétt
að minna á, hvernig íslendingar orð-
uðu í fám orðum stefnuskrá sína 1851,
rétt fyrir J>jóðfundinn fyrir réttum 50
árum:
1. „Að alpingi fái fullt löggjafar-
vald með konunginuro, fullt vald til að
ákveða tekjur og útgjöld og skatta, og
öll pau afskipti af málum landsins,
sem slík pjóðping hafa, pau er frjáls-
lega eru skipuð“.
2. „Að framkvæmdarvaldið eigi
aðsetur ílandinusjálfu, og
sé í höndum eins manns eða fleiri, sem
hafi ábyrgð fyrir pjóðinni og konung-
inum“.
3. „Að erindsreki í Danmörku verði
látinn bera stjórnarmálefni pau upp
fyrir konung, sem fyrir hann purfa að
koma, og frá honum til Islendinga“.
J>að var meining Jóns Sigurðssonar
og heimastjórnarmanna, að erindsreki
pessi, sem ekki er annað en ráðgjafi,
pvi hann átti að bera upp málin fyrir
konungi og undirrita pau með honum,
væri íslendingur og væri launaður af
íslands fé.
J>etta var í fám orðum stefnuskrá
Jóns Sigurðssonar og allra heima-
stjórnarmanna á hans dögum, pótt
peir orðuðu pað og breyttu pví k
ýmsa vegu eptir pví, sem purfa pótti,
bæði til pess að efla samkomulagið
innbyrðis meðal pjóðarinnar, og til pess
að leita samkomulags við stjórnina.
Nokkuð af pessu höfum vér íslend-
ingar nú fengið með stjórnarskránni
1874, en að pví leyti sem stjórnar-
skráin veitir petta eigi — og par
vantar mikið á — er petta enn pann
dag, og hefir einnig verið alla tíð síðan
vér fengum stjórnarskrána, stefnuskrá
heimastjórnarmanna, prátt fyrir pað
pótt heimastjórnarmenn hafi komið
íram með fleiri en eitt stjórnarskrár-
frumvarp og ýmsar tillögur í heiraa-
stjórnarstefnuna, til pess að komapví
Uppsögn shriAtg lunimmi
áramót. Ógkd «4ft* mm-
in sé til riittj. fifrir 1. dm-
ber. Innl. augl. 19 dmta
línan, eða 70 c. hvtr þttwd.
dálks og hálfu týrar* d 1.
síðu.
H líR. 11
á, sem er aðalatriðið í mklinu, að
yfirráðin yfir sérmálum ís-
lands flytjist inn í landið.
Til pess að koma pessu í lag og ná
samkomulagi við stjórnina, samjykkti
alpingi 1895 tillögur, sem f fám orð
um hljóðuðu pannig:
1. Að halda fast við sjálfstjórnar-
kröfur íslands.
2. Að ná íslenzkum sérmálnm undsm
danska ríkisráðinu.
3. Að fá sérmálaráðgjafa, er sé b ú-
settur áíslandi, innlendur og
beri ábyrgð fyrir alpingi og mæti á
pingi.
4. Að landsdómur sé stofnaður á
íslandi.
|>etta er hin síðasta stefnuskrá, sem
fulltrúar íslendinga hafa sampykkt til
pess að öðlast heimastjórn. Dr. Yal-
týr Guðmundsson var einn af peim,
sem sampykktu stefnuskrá pessa, en
hann varð fyrstur til að bregðast undáa
merkjum heimastjórnarmanna og hefir
síðan fengið aðra til að gjöra pað.
Og svo stagast liðhlauparnir á, að
heimastjórnarmenn hafi ekkert „pró-
gram“, pótt peir viti vel að pað er
ósatt.
þessi stefnuskrá heimastjórnarmanna
er mjög líkleg til samkomulags, og
pess regna eiga heimastjórnarmenn að
halla henni fram með litlum breyt-
ingum. Aðalatriðið er sem stendur,
að fá sérstakan ráðgjafa fyrir sérmál
íslands, er búi á íslandi, sé inn-
lendur og mæti á alpingi og beri á-
byrgð fyrir pví. jpessvegna ber að
halda pessu föstu, en til pess að koma
pessu á, er bezt að fá tvo ráðgjafa
handa Islandi, og sé annar peirra í
Kaupmannahöfn fyrir sameiginlegu
málin af Islands hendi til pess að
gæta hagsmuna pess og vera sambands-
liður milli Danmerkur og íslands og
eigi pví setu í ríkisráðinu; hinn ráð-
gjafinn sé fyrir sérmálin, sé búsett-
ur á íslandi o. s. frv., en fari utan
á konungs fund fyrir og eptir ping, og
hann beri upp lagatillögur og lögin
fyrir konung, og riti einnig umlir lögin
með konungi.
|>essa tillögu hefir einn af hinum ,
merkustu landsstjórnarmönnum Dana
látið í ljós sem líklegasta til sam-
komulags nú sem stendnr; er eflaust
flestum Dönum ljúfara að veita ís-
lendingum petta en Valtýskuna, — pví
hún pykir allflestum of ill og ónóg
fyrir ísland. En reyndar er pessi
breyting á tillögunum frá 1895 eigi
annað, en ein af tillögum Jóns
Sigurðssonar um sérstaklegan erindis-
reka í Kaupmannahöfn í ráði konungs
fyrir alríkismálinu og til að gæta hags
íslands, eins og fyr er sýnt.
Mestu líkindi eru til pess að íslend-
ingar geti fengið petta, og eg trúi
pví varla, að dr. V. Guðmundsson
fari að spilla fyrir pessu, né heldur