Austri - 30.04.1901, Blaðsíða 1

K r'iú út o'lvblat) á rnkn. eð ■
42 arkir rninnst til na>sta
núárs] kns'ar liér á landí
aðeinf- 4 hr., erlend'« 4 kr.
Gjahhlff.gi i. tú!i
Uppsöffn skrifiey buncUn við
áramót. Óffild mnm kn:m-
in sé tiJ r -tstj. ft/tir 1, olefb-
1 er. Innl. angl Ifí anra
iinan,eða 70 «.. hrerþuml.
daUcs oi/ há'fu dýrara á 1.
■4du.

XI. AS
Seyðisífrði, §0. apríl 1901.
HR. 16
Biðjið ætíð nm
r\
a n s r a s rn j o r 1.1 & i,
sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott og smjör.
Yertsmiðjan er Mn elzta og stærsta i Damnörku, og býr til
óefað Mna Ibeztu vöru og öciýrustu í samaniiurði við gæðin.
F sd s t h j á kanpmönnum.
Au
!
Um leið oji eg læt mína gömlu rið-
skiptavini á Islandi vit.a, að eg heíi
slitið félagsskap við verzlunarhúsið L.
Zöllner í Newcastle-on-Tyne og er
ekki lengur meðeigandi í nefndu verzl-
unarhúsi, skal eg hérmeð tilkynna, að
eg hefi sjálfur byrjað umboðsverzhm
fyrir eigin reikning og tek að mér að
annast innkaup á erlendum vörum og
sölu á islenzkum vörum í útlandinu.
Eg pakka roínum margra ára. við-
skiptavinum á íslandi fyrir þá tiltrú,
sem þeir hafa sýnt mér í íyrnefndu
félagi, og vona eg að halda hinni sönin
tiltrú peirra framvegis.
Að forfallalausu verður mig að hitta
á hinum ýmsu viðkomustöðura tí/tí
„Yesta“, er fer héðan 11. maí n. k.
pá er eg er ekki heima, annast
herra Etatsraad I. P. T. Brvde,
gtrandgade 34 Kjöbenhavn 0., um öll
umhoðsstörf fyrir mína hönd.
Kaupmannahöfn, Gothersgade 135 3, sal,
9. marz 1901.
Jón Yídalín.
Oddeyri i 0Qord
anbefaler sin vel assorterede Handel
til Skibe og Reisende.
Kemiari í boði.
Ef ykkur vantar æfðan og vel reynd-
an barnakennara, sem hefir mörg og
góð meðmæli, pá hiðjið ritstjóra
„Austra!‘ að vísa ykkur á hann
s e m f y r s t; hann kennir f u 11-
o r ð n u m tungumál o. fl.
Um
Og
lausafj ars k a1 ti nn.
Eftir
Árnljót Olafsson.
-:o:-
Niðurl.
Eg veit nú að menn koma fram með
á athugascmd, að lausafjárdigrin sé
m miklu aiðsamari eign eli húseig' -
in, að oigi sé rétt að jafna saman til
skattgjalds jafnri upphæð í húsum og
lausafé. Eg veit gjörla að forfeðr
vorir hafa, bæði í Búalögum og bún-
aðarritum sínum gert injög mikið úr
arðsemi ærinnar, eins og má, í beztu
sveitum laudsins. Eg veit og að menn
hlaupa í leiguna af jarðarkúgildum og
lausakúgildum. En menn gæta pess
eigi, að upphaflega var leigan eigi
hærri en lögleiga, p. e. 10 af 100, og
að leigusalinu en eigi leigjandinn var
skyldr til að ýngja upp leiguféð, svo
sem greinilega tekið er fram í lögbók
vorri 16. kap. kaupabálks. Svo er og
pess að geta, að kusakúgildin eru-opt-
ast léð rnjög fátækum mönnum, svo í
fjárleigunni er fólgiu hætta eigandans
a.ð inissa leiguféð að meira eðr minna
leyti. Yið leiguhæð jarðarkúgildanna
geta menn og eigi réttilega miðað
fyrir pá sök, að hún hefir smátt og
smátt þokazt frá lögunum um skyldu
leigusalans að ýngja sjálfr upp, gegn-
um uppbót til leigjandans fyrir að
ýogja upp, par til uppbótiu og er
fallin niðr, ao minsta kosti að nafninu
til. Leigan af jarðarkúgildunum er
hluti af eftirgjaldi jarðarinnar, og er
pví eigi rétt að meta hana sér að-
skilda frá efti. gjaldsupphæðirmi, og
telja sjálfsagt að engin tilslökun í
landskuldinni komi í stað uppýngíng-
arinnar. Um leigu af lausakúgildum
er og pað að segja, að leigan er hór
um sveitir í Norðr-þíngeyarsýslu, er
eg til pekki, gemlíngr eftir ærkúgildið,
p. e. 11,25%, ef œrhundraðið er talið
80 kr. og. gemlíngrinn 9 kr. Ærkú-
gildið er og vanalega leigt hér fyrir
9 kr., og nær pessi leigumáli naumast
10 af 100, ef litið er tii áhættu leigu-
salans. Eg hefi í anuan stað sjiurt
mig fyrir um húsaleigu í kaupstöðum,
og’hafa menn sagt mér að hún væri
petta 8—10° 0 af smíðaverði hússins.
Er pá munrinn svo lílill sem enginn,
með pví að hfiseigandinn hefir eigi
pað í liættu som leigufjáreigandirin.
En par sem merin vitna í arðsemi af
búi n anns og bera hana saman við
húseignina, sýna. menn hina mestu fá-
vizku, að blandasoman arði (Brutto-
indtægt) og á g ó ð a (Nettoindtægt).
Jpeir gæta cigi pess, að avðr bóndans
af búi sínu er bæöi íjárleiga af fó
hans, eins og húsaleigan, og atvinnu-
avðr hans, sem og húseigandinn hefir
af iðu sirmi eðr atvinnuvegi við hliðina
á húsaleigunni. J>að væri og rétt, að
búandinn gyldi atvinnuskatt, annað-
hvort jafnframt eignarskatti/sínum, eðr
atviunuskatt eingöngu, pví óneitaalega
er það kynlegt, að atvinnuskattr skuli
eigi greiddr vera af höfuðatvinnuveg-
um landbns, heldr af annaii atvinnu.
Mundu bændr um pví vei að höfð
væri við pá skifti á ábúðar og lausa-
fjár skattinum og lagðr á pá atvianu-
skattr. J>á greiddi peir engan skatt
„af hinum fyrstu 1000 kr. er tekjur
(búsins) nema“, að tilkostnaði frá-
dregnum, en af 1000 — 2000 kr. bús-
tekjum 1 af 100, o. 3. frv. Mundu
pá smbændr allir hjá skatti koraast,
og lítill skattr hgija á flestum
En vér megum eigi gleyma pví, að
alpíngi hefir og liins vegar létt á
bændum ýmsum gjöldum til jafnaðar-
sjóðanna og lagt pau á landssjóðinn.
Áðr en vér fengum stjórnarskrána
með fjárveitíngarvaldinu, voru úrræðin
pau ein, ef nokkuð skyldi framkvæma
til umbótar, að leggja ný gjöld á menn,
viðbót purfa. Lakari og klaufalegri
löggjöf get eg naumast hugsað mér
handa píngfrjálsri pjóð í lok nítjándu
aldar. En meðan á nýrri skattalög-
gjöf stendr, verðr að færa niðr ábúðar
og lausafjárskattinn meira en gert var
raeð lögum 2/,, 1S85 og 4/u 1887. [>á
var skattrinn l'ærðr r.iðr um helmíug,
en nú ætti að fæ>’a iiann niðrumþriá
fjórðu, og yrði pó skattrinn á land-
búnaðimnn hærri að sínu leyti en
húsáskattrinn, en aftr lægri á pilskip-
unnra, einkanlega peim hinum stóru og
dýru.
Yerið getr nú að landssjóðr eigi
örðugt með að missa þessar tekjur.
En ætlun mfn cr
su,
að hann geti
sparað við sig t. a. m. mcstallan kostn-
að til akbrauta sinna og fleira, er eg
skal eigi gera nú að umtalsefni.
eðr á jarðar-
lausafjárhundruðin,
annaðhvort beina leið eðr gegnum
jafnaðarsjóðina, sem var hið sama.
Sve-itastjórnartilskipunin % 1872 skip-
ar svo fyrir, að kostnaðinnm við sýslu-
nefndina skuli jafna niðr, svo sem moð
parf, á hreppa sýslunnar, eftir saman-
lágðri tölu allra hundraða jarða og
lausafjár í sýslunni ((40. gr.). En öll
gjöld til amtanna sktilu greidd úr jafn-
aðarsjóðum peiira (51. gr.). Kostn-
aðrinn al amtsráðunum jókst mjög við
fjölgun amtsráðsmanna og skipun amts-
ráðs í Austrumdæminu (iög u/7 1890).
Tilsk. % 1871 um byggíng fangahúss
og faiigelsanna leggr kostnaðinn af
byggíng fangelsanna og afnotum peirra
á j'afnaðarsjóðina og á Reykjavikurbæ,
(4. -6. gr.). En nuð lögum 2/u 1877
var viðhaldskostnaðr á fangelsunum,
kostnaðr sakamála og lögreglumála og
ferðakostnaðr landshöfðíngja, biskups
og lanalæknis tekinn af jafnaðarsjóð-
unum og lagðr á landssjóð. Kostnaðr
af gjafsóknarmálum er og færðr A
landssjóð með lögum Vi/7 1878. Enn-
fremrer moð lög. 8/u 1895 létt. ýmsum
gjöldum öðrum af jafuaðarsjóðunum og
lögð á landssjóð.
Til pess nú að ráða bót á þeim ö-
jöfnuði, er áðr er sýnt að eigi sér stað
í skattalöggjöf vorri, er brýn nauðsyn
á að breyta fyrst og fremst skattalög-
unum að pví er skattgjöld í landssjóð
snertir. En pað parf og að breyta
skattgreiðslum til prests
kirkju,
pví Lögfræðingr hefir sýnt svo
Ijöslega, að níðangalögin eru óhafandi.
|>ví má og við hæta, að pau bæta svö
lítið sem ekki pau brauðin sem purfa
uppbótar við, eðr fátæku brauðin, en
hrúga sam. n tekjum handa sumum
betri og beztu brauðunum, er enga
E n n u m
Rangárpólitíkina.
Eptir
Ó. F. Ð a v í ð s s o n.
):0:(
Einsog raenn ef til vill muna, skrif-
aði eg í sumar sem leið dálitla greia
urn sampykkt piugmálafundarins á
Itangá i stjórnarskrármálinu, og er
hún preutuð í 27. tbl. Austra f. á..
í grein þessari hélt eg pví fram, og
færði nokkur rök fyrir pví, að sam-
pykkt þessi, að pví er snertir atkvæða-
greiðslu í pinginu, um fjárlög og fjár-
aukalög, væri hinn mesti réttarspillir.
vegna pess, að hún gæti (ef tekin
væri í lög) þegar svo á stæði lagt allt
vald yíir fjárveitingum af landsfó í
hendur svo lítils meirihluta, að hann
í raun réttri alls eigi gæti verðskuld-
að pað nafn, og gæti pví orðið undir-
staða hinaar verstu meirihluta harð-
stjórnar.
það mátti nú búast við pví, að Val-
týingar hér í sýslunni mundu taka pað
næsta óstinut upp, að ráðizt væri
þannig á petta óskabarn peirra, sem
nú var orðið máttarstoð peirra við
kosuingarnar, sem til stóðu. Eg ætla
heldur eigi hér að rninnast á framkomu
málgagns flokksins gagnvart mér síðan,
pví hún mun nú kunn orðin víða pví
til verðugs sóma. En pað er svo að
sjá, sem einhveru af aðstandendum
„Bjarka" haíi samt órað fyrir pví, að
mil þetta myndi ekki gota orðið út-
kljáð moð eintómum skamæagreinum
uin mig, pví í 35. thi. f. h. flytur blaðið
all-lunga grein til varnar Kangársam-
pykktinni. Grein pessi her að pví
leyti af flestum öðrum greinum ,Bjarka‘
um andmælendur hans, að hún ber pess
Vott, að hún só skrifuð af siðuðum
manni, enda mun eg ekki geta rangt
til pó eg hafi fyrir satt, að hvorugur
peirra porsteinanna muni vera höf-
undur hennar, pó hún só nafnlaus.
En sem vörn fyrir Kangársampykktina