Austri - 01.06.1901, Síða 1

Kcniti íd 3li3blað fí m&úi (ð
42 arJcir minnst til nmia
nýár*\ rnsiar hr.r á ian-J.i
aðeins 3 kr., erlendis 4 kr.
Ojaiddayi t. júlí.
Uppsfyn skrrjleg hnndin við
áramát. Ögild ncma mm~
in sé til r tstj. fl/rir 1. oldó-
'cr. Inn1. angl W aura
iínan, eöa 70 a. hver þuml.
dálhs og háifu dýrara 4 1•
4öu.
XI. ÁE
Seyðisfirði, 1. júní 1901.

XE. 20
Biðj’ð ætíð um
sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott og smjör.
Yerksmiðjan er Mn elzta og stærsta i Ðaraaörlcu, og fiýr til
óefað Mna fieztu vöru og ödýrustu í samanfeurði við gæðin.
Pæs't lij á kanpmönnum.
sMmTm
!•& M&
Islsk umboðsverzlnn
kaupir og selur vörur e i n u n g i s
f V r % r k a up m enn .
Jakol) Gunnliigssou,
ííiels Jnelsgade 14
Kjöbenbavn. K.
B y s s ti r og s k o t f æ r i,
og allt byssum tilheyranai, útvegar
vmdirritaður með verksraiðjuverði, að
flutningsgjaldi viðbættu, frá verksmiðju
Jeirri í Xorvegi, er Friðpjófur Nansén
keypti rifla sína hjá áður en hann fór
í nnrðurferðina frægu.
Einnig útvega eg, frá sömn ve>k-
smiðju, skiði, skauta, laxastangir
o. íl.
Kalldór Skaptason,
Seyðisfírði.
AMTSBOKASAEXIÐ á Seyfisfirði
er opið á laogardögum frá kl. 4-* 5.
Almennnr bindindisfundur
fyrir allt Austurland verður haldinn í
Barnaskólahúsinu áYestdalseyri laug-
ardaginn 15. júní níestkómandi kl. 12
á hádegi.
Hérmeð er pví skorað á öll bind-
dndisfólög og goodtemplarstúkur að
senda fnlltrúa á pennan fund, 1 full-
trúa fyrir hverja 50 meðlimi eða brot.
í sambandi við pennan fund verður
stofnuð Umdæmisstúka fyrir Austur-
amtið, og haldinn útbreiðslufundur eptir
pví sem síðar verður auglýst.
Yopnafirði, 29. apríl 1901.
Jón Jónsson,
læknir.
Enn um
angár
ina.
Eptir
0. E. Davíðsson.
—).o:(—
Niðurl.
Eg get eigi varvzt pess, að minnast
hér á pað, er forsteinn Gíslason í
hinni alkunnu dónagrein sinni um mig,
í 36. tbl. „Bjarka“ f. á. segir, að eg
heíði getað fræðzt um pað af einhyerj-
ura nágranna mínum, að p a ð værj
hein hugsunarvilla að hjala
u m meirihlutaharðstjórn a i
pgV í a ð liarðstjórn (p. e. y f i r -
í á ð e i n s m a n n s) v æ r i m ó t -
setning viðmeirihlutavald.
Eg minnist eigi á petta af pvi að pað
sé í sjálfn sér neitt morkilegt, pó maður
með gáfnafari og lifnaðarháttum p.
Gíslasonar geti látið pvílíka dómadags
vitlevsu sjást eptir sig og sanni par
með sjálfur opiaberlega, að hann hafi
hvorki svo mikla pekking, að hann hafi
heyrt getið um, né svo mikla greind,
að hann geti hugsað sér aðra tegund
harðstjórnar en yíirráð eins manns (p.
e. einveldi). En að pessi maður skuli
vera gjörðar að ritstjóra blaðs, sem
fyrir viðburðanna rás er orðið aðal-
málgagn (pó lélegt sé) eins stjórn-
málaflokks vors, pað er svo ljóst og
sorglegt dærni pess, á hvílíkt lágmark
blaðamennska og stjórnmálamennska
getur komizt hér á landi á pessum
síðustu og verstu tímum, að pað er
full pörf að minnast á pað til viðvör-
unar.
Fleitir aðrir en ]p. Gíslason munu
annars skilja pað, að sérhver sú stjórn
er í eðli sínu harðstjórn, sem ekki
byggist á fullu og frjilsu sampykki
pess, sem stjórnað er, sé hann kominn
til vits og ára. |>ví er 1 raun réttri
allt meirihlutavald harðstjórn gagnvart
minnihlutanum, og pað breytir engu í
pví efni, pó ekki sé hægt hjá pví að
komast eptir pví sem til hagar.. En
pessvegna ríðnr pví meira á, að kosn-
iogarlögin sé svo úr garði gjörð, að
líkindi — ef ekki vissa — só fyrir, að
meirihlutavaldið á löggjafarpinginu sé
byggt á meirihluta fullveðja manna
pjóðarinnar, J'essari kröfu fullnægja
kosningarlög vor alls eigi, og yrði pað
oflangt mál að telja hér upp hvað pau
vanta til pess, enda má í pví ófni
nægja að vísa til fyrirlesturs Páls
Briems amtmanns um kosniugar (Eimr.
VL árg.' 1.—2. h.) En vissulega hefði
pað setið vel á Bangárfundarmönnun-
unum, að gjöra tillögur til gagngjörðra'
breytinga á kosningarlögunum áðuren
peir lögðu til, að veita meirihlutanum
jafn ótakmarkað vald sem Bangár-
sampykktin fer fram á.
Orðagjálfri greinarhöfundarins urn
hinn fagra dag, serú, upp á að renna
og hínn fagra draum pjóðarinnar, sem
rætast á pá er Baugársampykktin og
stjórnarskrárbreytinga-r dr. Yaltýs e: u
farnar að sýna sinn undrakrapt, ætla
eg ekki að svara sérstaklega, né heldur
bnútukasti h ins til mín fyrir að eg
vilji setja menn til höfuðs pingræði
voru. Eg er ekki svo hörundssár, að
eg poli ekki slikt, og eg hefi pá ör-
uggu vou, að pað liggi ekki fyrir pjóð
minni að vakna við svo vondan draum,
sem húu muudi vakna, við, ef hún léti
glepjast til að fleygja. nú á nýfrásér
pessum litla sjálfstjórnarvísi, sem hún
hefir fengið eptir langa barattu.
Eu pað er enn ein staðhæfing höf.,
senr eg get ekki gengið pegjandi fram
hjá um leið og eg lýk við grein pessa.
Hann segir á einum stað, að fyrir
pessari hugmynd (p. e. peirri, sem
Rangársampykktin og Vaitýskan í sér
fela) höfum vér verið að stríða síðan
1830 (á líklega að vera 1840) og að
fyrir hana höfum vér háð alla vora
baráttu síðan 1884. þessum orðum
mótmæli eg kröptuglega. |>að má ef-
laust deila mikið um pað, hve vel og
staðfestulega sjálfstjórnarbarátta vor
hafi háð verið frá pví fyrst hún var
hafin einsog líka um pað, hvort fram-
kvæmanlegt og hagkvæmlegt hafi verið
pað stjórnarfyrirkomubg, sem bavizt
var fyrir fram að árinu 1897, og ætla
eg engan döm að leggja á pað mál.
En að skipa peirri baráttu á bekk með
uppgjafar- og innlimunarpólitík dr.
Valtýs og hinni vanhugsuðu miðlunar-
stefnu Baugárfundarins, pað er að
rangfæra sögulega • viðburði, og pað
er að niðra peim mönnum í gröfum
sínum, sem allun peunan tíma háru
hátt sjálfstjórnarmer-ki vort sér til
sóma og pjóðinni tii eptirdæmis, pó
nokkur hluti hemiar virðist nú pví
miður hafa misst sjónar á pví, — og
pau orð skulu eigi ómðtmælt standa.
Að lokum ætla eg að taka upp í
fám orðum niðurstöðu pá, sem eg hofi
komizt að í grein pessari og til hægð-
arauka fyrir lesendurnar skipta henni
niður í nokkur atriði:
1. Bangársampykktin getur alls eigi
orðið meðal til að mynda hér ping-
ræðisstjórn, pví ficst pau skilyrði, sem
til pess útheimtast, eru eigi til staðar
hjá osss, og pað er eigi unnt að sý.t a
fram á, að hún bæti á nokkurn veg úr
peirri vöntun. J>að sem fofvígismenn
hennar aðallega telja'henni til gildis:
að hún tryggi oss fjárráðin, er alveg
gripið úr lausu lopti, pví hún breytír
að engu leyti til batnaðar afstöðu
pingsins gagnvart stjórninni, og stjórn-
arskrá vor ö. jan. 1874 tryggir pinginu
full fjárrkð, sem stjórnin aldrei hefir
reynt til að takmarka á nokkurn hátt.
2. Rangársampykktin verður að álít-
ast algjörlega ópörf til pess að girða
fyrir, að stjórnin gangi i herhögg við
öflugan meirihlata pingsins til pess að
koma í veg fyrir fjárveitingar til al-
mannaparfa, pví pað mun hún aldrei
gjöra, heldur mun hún að sjálfsÖgðu
krefjast nýrra skatta til að auka tekj*
urnar til jufns við pað, sem útgjöldin
verða aukin.
3. Rangársarapykktin myndi reyu-
ast alveg órióg trygging, ef nokkurntima
ræki að.pví, að stjórnin, með tilstyrk
! nokkurra pingmanna, vildi beita oss
\ yfirgangi í fjármálum, pví pað er f.i-
j víslegt, að byggja trygginguna á pví
| einu, að stjórnin mundi ekki geta fengið
| nema 4—5 pingmenn með sér, en eigi
| eins vei 6—7, ef á annað borð er gjört
! ráð fyrir, a3 nokkrir fulltrúar pjóðar-
j innar vilji ljá liðsiuni sitt til slíks
! athæfis.
4 Rangársampykktin getur par á
móti mjög hæglega orðið meðal til
pess — og virðist enda vera til pers
! ætluð —• að koma á verstu meirihluta-
• h.rðstjórn í fjármálnm raeð pví að
; gjöra eins atkvæðis meirihluta alvald-
í an yfir fjárveitingum af landsfé. Og
j auðvitað væri okkert sennilegra en að
j pessi meirihluti yrði verkfæri í hönd-
[ um stjórnarinnar, pví á móti honni
mundi hann lítið megna. J>ótta væri
| peim mun hættulegra og óviðurkvæmi-
! legra, sem kosningarlög vor eru svo
! úr garði gjörð, að engin minnsta
j trygging er fyrir pví, að lít’ll meiri-
; hluti pingmanna hafi í raun og roru
! umboð meirihluta fullveðja manna
:j pjóðaiinnar, heldur getur hlutfallið par
I eins vel verið alveg öfugt.
í 5. Jafnvel pó eg fyrir mitt leyti
sjái enga sérlega ástæðu til að óttast
svo mjög, að stjórnin fari gð reyna að
konia í veg fyrir fjárlög til pess að
geta stjórnað með bráðabirgða-
fjáriögnm, p\ heíi eg bent á ákvæði,
sem setja mætti í stað ítangársam-
pykktarinnar til pess að koma í veg
fyrir petta, ef menn álíta pað nauð-
synlegt. Ákvæði petta er alveg örugg
trygging og pess utan alveg hættulaust
fyrir alla málsparta, en höf. Bjarka-
greinarinnar hamast á móti pvf, auð-
. vitað vegna pess, að aðaltilgangur
hans og hans sinna er ekki sá, að
tryggja rétt pingsins gagnvart stjórn-
iuni, heldur sá, að skapa alvaldan
meirihluta á pingi, sem hann vill telja
mönnum trú um, að sé sama sem að
skapa pingræði.
j Að öllu pessu athuguðu hofi eg pá
föstu ron, að of til p#ss kæmi, að
Bangársampykktin yrði á ný lögð undir
dóm kjösendauna, pá verði hún vegin
og fundin of létt.
Ritað í marzmánuði 1901.
Brvalclsleysið,
j J>að er nú bráðum komið að peim
tima, er hinir kosnu bæjarfógetar og
sýslumenn leggja af stað til alpingis,
og munu að minnsta kosti ailir bæjar-
fógetarnir geta fullnægt pví hoði
: Islandsráðgjafans, að láta examinerað-
an jurista gæta ernbættisins meðau