Austri - 26.04.1902, Blaðsíða 2

m. 14
AUSTRI.
48
amkvæmt Íognm um stofnun landsbnnka 18. sept.
s
1885, 9. gr, hefir bankastjórnin ákyeðið, að setja á stofn
nú með vorinu utibú í kaupstaðnum Akureyri, og skal starfs"
svið utibús Jessa vera Norðlendingafjörðungur.
Að öllu forfallalausu tekur útibú þetta til starfa eigi sið-
ar en 15. júni þ. á.
Þetta kunngjörist hér með almenningi.
Landsbankinn 18. marz 1902.
Tryggvi Gunnarssoii.
Fundarhald.
Arið 1902, hinn 25. marzmánaðar,
var samkvæmt áðurgengnu fundarboði
haldinn almennur politiskur fundur á
Selnesi í Breiðdal, og mætti par meiri
hluti kjósenda hreppsins. Fundarstjóri
var kosinn Bjarni Siggeirsson kaupm.
og skrifari, oddviti Sveinn Benidikts-
son.
1. var tekið til máls um stjórnar-
skrármálið. og eptir ýtarlegar umræður
sampykkt í einu hljóði svolátandi
ályktun:
Fundurinn tjáir sig eiuungis fylgjandi
peirri heimastjórnarstefnu, að ráðgjafi
íslands sé einn, og húsettur í Reykja-
vík.
2. Kom stórabankamálið til umræðu,
og iét fundurinn i ljós, að hann væri
hinúm svo nefnda stóra banka mót-
fallinn, en óskaði aptur á móti að
landsbankinn yrði svo efldur, að hann
gæti orðið landsmönnum að sem full-
komnustum notum.
3‘ Fundurinn lét að svo vöxnú máli
eindregið í Ijósi fylgi sitt með peim
frambjóðendum, Ara Brynjólfs-
syni og Guttormi alpingism.
Yigfússyni, — að undanteknum
prem mönni m af 40, er mættu á
fundinum, sem hétu cand. jur. B j ö r g-
vin Vigfússyni fylgi sínu, par
fundurinn áleit að hinir 2 fyrnefndu
væru eindregnir fylgismenn ofannefndr*
ar heimastjórnarstefnu og efling
landsbankans.
Fundi slitið.
B, Siggeirsson. Sveinn Benidiktsson,
fundarstjóri. skrifarí
* *
*
I Sömu úrslit hafði samskonar fundur,
er haldinn var í Stöðvarfirði, og byrja
pví prófkosningarnar yel hér eystra,
og í góðu samræmi við tillögur
Austra.
Bitst.
Asnaraust
Valtýskunnar.
—:o:—
|>eir spenna sig guðsmennirnir, síra
Jens Pálsson í Görðum, og síraEinar
í Hoftegi, á páskahugvekjunum! til
okkar ritstjóranna. Síra Jens varð
snemmhærari með hina smekklegu
ritgjörð sina í „ísafold:“ , H æ 11 u
að ljúga, fjóðólfu r!“ — og nú
kemur síra Einar með páskaeptirhurð
sinn í Bjarka 18. apríl, er hann kall-
arAlpingiskosningarnar, pó
pað eigi sem minnst skylt við pær, par
sem grein klerksins er hið hlægileg-
asta skrum um Valtýinga, — og pá
fyrst og fremst um hann sjálfan sem
gáfumann og sprenglærðan Valtý-
ing, — en pó langmest bull og óhróð-
ur, útúrsnúningar Og blekkingar um
heimastjórnaimenn og framkomu vora
f stjórnarskrármálinu. Greinin er pví
réttnefnd asnaraust Valtýskunnar.
Vér liöfum álítið síra Einar ráð-
vandan mann og fremur greindan, en
framkoma hans i pessari Bjarkagrein
getur varla styrkt pað álit vort á
honum En nú getur alpýða sjálf
dæmt um pað.
Höf. hyrjar pá speki sína á pví, að
halda pví fram, að vér beimastjórnar-
menn munum líklegri til að „fleyga“
heimastjórnartilboð stjórnarinnsr en
Hafnarstjórnarmenn. En nú veit pað
pó allur lýður, að Hafnarstjórnar-
menn hafa jafnan barizt af öllu megni
g e g n búsetu ráðgjafans hér heima á
Islandi, og gengið síðast á stúdenta-
fundinum í Höfn svo langt í ofstækinu
gegn heimastjórn, að foringi flokksins
hótar með pingsafglöpum beldur en
búsetan komizt á, er bæði hann og
vér aðrir vissum, að oss mundi verða
boðín í konungsboðskapnum.
Meiri heimsku og fjarstæðu en petta
bull höfundarins er varla hægt að
hugsa sér.
Höf. nefnir Valtýinga „framfara-
flokkinn“!!! J>ennan ílokk, sem á kyn
sitt að rekja til hinnar frekustu aptur-
haldsstjórnar Dana.. Hafa allir góðir
Islendingar jafnan furðað sig á að
nokkur af lands vors sonum gat feng-
izt til að gjörast víkadrengur hjá
peirri stjórn til pess ennpá einu sinni
að reyna að koma allri sjálfstjórn ú t
ú r landinu og niður til Kaupmanna-
hafnar, einsog reynt hafði verið forðum
á fjóðfundinum.
Hinn óvilhalli ritstjóri „Politiken“
skilur flokkaskipunina hér á landi
rétt, par sem hann 13. sept. s. 1.
nefnir heimastjórnarmenn „de Radi-
kale“, frelsissinna, en Valtýinga „de
Moderate“, apturhaldsliðið. faunöfn
mun sagan staðfesta. Vér heima-
stjórnarmenn erum arftakendur f>jóð-
fundarmannanna og Jóns Sigurðssonar.
En Valtýingar eru lið hinnar dönsku
apturhaldsstjórnsr og innlimunarpólitík
hennar frá pjóðfundinum 1851.
fað er cg í góðu samræmi við
pessa stefnu flokksins, að höf. hælir
sér og honum af pví, að stefna flókks-
ins hafi verið sú, „að taka pað sem
fáanlegt var í syipinn, en láta allar
ótímabærar kröfur, hversu rétt-
mætarog sanngjarnar sem
pær kynnu að vera, bíða byrjar
og betri heníugleika".
Hvernig lízt Korðmýlingum á pví-
líkt pingmannsefni ?
Stærri pólitisk vitleysa en petta er
eigi hugsanleg. Hvað skyldi hafa
orðið úr frelsisstarfi pjóðfundarins og
Jóns Sigurðssonar með pessari stefnu?
ísland hefði pá fyrir löngu verið inn-
limað sem eittaf ömtunumíDan-
mörku og hefði misst frelsi sitt fyrir
alda og óborna.
Höf. segir „að pað hafi alls eigi
verið víst, hve langt nýja stjórnin
vildi ganga.“ED petta eru vísvitandi
ósannindi, pví prófessor Finnur Jóns-
son hafði einmitt átt tal um málið
við helztu flokksforingja vinstri/nanna
áður en hann fór heim til Keykjavíkur
og tilkynnt pað samtal nefndinni í
| stjórnarskrármálinu, og hefir nú sá
| framburður hans reynzt sannur.
j fetta er alkunnugt.
!
I
Höf. telur pað víst, að sagan muni
ljúka lofsoiði á pað „afreksverk,“ að
sampykkja frv. prátt fyrir pað, pó
alpingi væru kunn ráðaneytaskiptin!!
Enn sú ^skammfeilnl ig heimska, í
pessari bullpvögu klerksins í Hoftegi!
J>etta afresksverk hefði óefað orðið til
pess, að hið frjálslynda ráðaneyti hefði
ei farið að troða betri kostumað okkur
en alpingi sjáft áleit oss nægja, —
hefði eigi heimastjórnarflokkurinn tekið
uppá pvi snjallræði, að senda mann á
fund ráðanéytisins og orðið svo heppið
í valinu, að peim manni tókst að bæta
úr glópsku sampykktar frv. og koma
öllu ráðaneytiuu á mál vort heima-
stjóroarmanna. J>etta er pað sem
Valtýingum svíður auðvitað sárast.
Höf. telur Valtýingum að pakka
hinar „afarpýðingarmiklu réttarbætur“
frr. síðasta pings, sem engar voru í
frv. dr, Valtýs og stjórnarinnar, hvorki
1897 eða 1899; en bið sanna er, eins
og marg opt hefir áður verið framtekið,
að pessar réttarbætur neyddu heimar-
stjórnarmenn Valtýinga til að takainn
í frv., enda vcru pær sameiginlegar í
háðum frv. flokkanna á síðasta pingi.
Höf- telur frv. Valtýinga pað til
ágætis, „að eptir pví áttu Danir að
kosta ráðgjafann og stjórnardeildina“.
En fyrst er pað ógn lúaleg hugsun, áð
vér íslendingar sjálfir kostum ekki
vorn eigin starfsmann. Og par á ofan
mjög hætt við að vér hefðum minna
vald yfir honum, ef hann pægi laun
sín af Dönum, einkum ef aj-turhalds-
ftjórn kynni aptur að koma til valda
I Danmörku, pví reyndin hefir orðið á,
að slík stjórn lætur sér eigi allt fyrir
brjósti brenna.
Höf. bríxlar heimastjc'rnarmönnum
á pingi um, að peir hafi ekkert „pro-
gram“ haft.
Hér lýsir sér enn einu sinni hin
strákslega ósannsögli og ósvífui, sem
Valtýingar eru orðnir alpekktir fyrir.
Skulum vér í pessu tilefni benda
honum á, að pað voru prjú meginatriði
í stefnuskrá pjóðfundarins og Jóns
Sigurðssonar: I. að viðurkent væri
að ísland hefði sérstök lands-
r é 11 i n d i, U.að landið hefði 1 ö g-
gjafarping og fjárhag útaf
fyrir sig, og IÍI. aðlandsstjörnin
væri innlend. Hin tvö fyrri
meginatriði höfum vér íslendingar feng-
ið viðurkennd með stöðulögunum og
stjórnarskránni. En um priðja
meginatriðið hefir síðari og síðasta
stjórnarharáttan alltafi, staðið. |>ar
höfum vér heimastjórnarmenn haldið
fram, sem helgum arfi, prógrammi
J>jóðfundarins og Jóns Sigurðssonar
og hans flokksbræðra gegn togun
stjórnarvaldsins út úr landinu, í 300
mílna fjarlægð til Kaupmannabafnar,
sem hefir verið aðal mark og mið
Valtýinga, og pað eina, sem skildi
flokkana á síðastsi alpingi, enda er
ærið nóg til sundurlyndis, par sem
pað er priðja meginkrafa
þjóðfundarins og Jóns Sigurðsonar og
nú okkar heimastjórnarmanna.
Höf. segir, að Valtýsflokkurinn hafi
verið ráðinn í að taka heimastjórnar-
tilboði stjórnarinnar, ef pað stæði til
boða? En, að petta hefir við engin
rök að styðjast, pað sést ljóslega á
opt tilvitnaðri framkomu dr. Valtýs á
studentafélagsfundinum 30. november
s. 1. og á pvi, að ávarp flokksstjórn-
arinnar til íslandsráðgjafans 6. desbr
s. 1. getur e k k e r t um pað, en
kemur aðeins til hugar landstjórafyrir-
komíilagið eða pá frv. síðasta alpingis
ó b r e y 11. Ennig petta mun sagan
dæma rétt.
Höf. er hreykinn yfir pví, að Val-
týiugar 1 n d, gátu hamlað pví, að
stjórnin fengi í pingsályktunarformi að
vita pað s a n d a, er var pað, að Irv.
hefði ekkiverið sampykktaf
pmginu, hefði pví pá verið kunn stjórn-
arskiptin, og öfundum vér klerkinn
ekkert af sannleiksást hans.
Auðvitað gat konungsboðskapurinu
éigi gengið fram hjá bendingunni í
ávarpi e. d. um óskir Islendinga um
innlenda stjórn, en konungsboðskapur-
inn og ritstjórnargreinin í „Danne-
brog‘* tekur pað skýrt fram, að pessar
óskir um iunlenda stjórn hafi og bor-
izttil eyrna konungs vors og ráðgjaíans
„annarstaðarað frá íslandi“
og „við aðrar opinberar málsunileitanir’
nfi. við sendiför Han íesar Hafsteins.
Svo er pað og líka kunnugt, að pað
voru mótstöðumenQ frv. er komu
heimastjórnaróskinni inn í ávarpið,
sem Valtýingar porðu eigi að neita
par um rúm, hve íegnir seTi peir
vildu, vegua hinna í höndfarandi kosn-
mga, par sem átti að nota pað sem
agn fyrir kjósendurna, sem auðvitað
yrði svo í eld kastað, er pað hefði náð
tilgangi sínum: að veíða peim atkvæði,
jþað er pví sízt ástæða til að lofa
Valtýinga fyrir pað, pó peir 111-
n e y d d i r hleyptu pessari heima-
stjörnar hendingu inn í ávarpið.
J>að er bæði illt og broslegt, er höf.
uppí afdal hér fer að vefengja ágripið
af umræðunum á stúdentafundinum
30. novbr. og pað pó par séu tilfærð
orðrétt eptir doktor Valtýr hiu
svæsnu orð hans gegn heimastjórn, pau
orð, sem hann, dr. Valtýr, oss vitan-
lega hefir eigi s j á 1 f u r borið til
baka, euda mun mega leiða votta að,
ef pess skyldi við purfa. En petta
er dágott dæmi upp á pað, hvað
ósvífinn höf. er að dæma um pað,
sem hann ekki getur haft nokkra vit-
neskju um.
það eru og staðhæfulaus ósannindi,
að pessar umræður 30. nóvber. hafi
aðallega snúizt um tiilögur Scaveníus-
ar. J>ær spunnust út af fyrirJestri
prófessors Finns Jónssonar um hina
ýmsu mögulegu máta að leiða stjórn-
armálið til heppilegra úrslita, og
einkum um að giöra okkur íslendinga
sem ánægðasta, með að veita okkur
heimastjórn. En pær hleyptu
pessum litla fítung í doktorinn.
En pví er pá maenskepna pessi að
tala út í pað, sem hann pekkir ekki
og veit ekkert um?
J>að er ogvísvitandi ósannindi hjá
höf. að Austri hafi nokkru siuni,
haldið hæst á lopt „undirtyllu ráð-
gjaíanum,11 sem ranglega er svo nefudur,
pví höfuðráðgjafinn eptir tíum. frv. átti
að vera h é r á 1 a n d i, en sá i Höfn
átti að eins að vera umboðsmaður
hans eða „undiitylla:“ Svo „öllu er
snúið öfugt pó, aptur og fram í hund-
mó“ hjá klerkí.
Að konungsboðskapurinn sé í fullu
st iriami við ávaip stjórnar Valtýs-
flokksins er hin mesta fjarstæða, pví
par er ekki rninnst á busetu ráðgjafans
í Reykjavík með einu einasta örði, sem
e r aðalm ergurinn í konungsboðskpnum
og pví gat ávarp peirra ekki komið til
neinna álita við samning boðskaparins,
var heldur eigi virt svars, og endaði
ofboð nátturlaga: í bréfakörfunni.
Loks kemur höf. með eitt voðalegt
rothögg eptir hans meining um orð
síra Jens Pálssonar i hinni prestlegu
grein hans í ísafold, „Hættu að ljúga,
J>jóðólfar!“ sem verður reyndar eitt
voðalogt vindhögg. 1 áminnstri Isa-
foldargrein sinni hefir síra Jens sagt,
að sampykkt frv. frá í sumar „stytti
vonandi stjórnarbaráttunum e i 11 á r,“
er vér höfum skilið svo í ritstjórnar-
grein vorri um alpíngiskosningarnar
í 11. tbl. Austra, að höf. hljóti að
meina til pess, að frv. eigi að verða
nú sampykkt í sumar á aukapinginu
og endi svo stjórnardeiluna ári fyr
en hefði pað eigi veriðsampykkt áður,
og skulum vér leitast við að koma
höf. í skilninginn um petta, sem oss
finnst ofboð einfalt-
Hefði frv. eigi verið sampykkt á
síðasta pingi, pá hefði stjórnin samt
óefað rofið pingið, og gjört einmitt
með pví öllum aðstandendum hið pæg-
a3ta verk: fyrst og fremst hinni ís-
lenzku pjóð, sem er orðin dauðleið á
rifrildinu og ósamlvndinn, er Yaltýsk-
an hefir kveikt um land allt nú um
síðustu 5 árin, og práir af hjarta
friðinn; pingflokkarnir hlutu að óska
einkis framar, en að pingið yrði rofið,
par sem peir voru hnífjafnir á pingi,
og báðir töldu sér vísau sigur við