Austri - 30.08.1902, Síða 1

Kemnrú r< 3l/a ólað á mán. ðu
42 arkir minnst til nœsta
nýárs,kostar hér á landt
aðeins 3 hr., erlend í 4 kr.
Q-jalddagil. iúlí.
Dppscgn sKnfteg hnndin nS
áramót. ógiid nemakonnn
m sé til ntstj. fyrir 1. olt
ler. Innl. augl. 10 aur
línan, eða 70 a. hverþuml
dállcs og hálfu dýrara á 1
síðu.
XII Ar.
Seyðisfirði, 30. ágúst 1902.
XR. 31
Biðjið ætíð um
Otto Monsteds
d a n s k a s ni j o r I í k i,
sem er alveg eins notadrjúgt og bragðgott og smjör.
Verksmiðjan er hin elzta og stærsta i Danmörku, og býr til
óefað hina beztu vöru og ödýrustu í samanburði við gæðin.
Fæst hjá kaupmönnum.
AMTSBÓKASAFNIÐ á Seyðisíirði er opið á laugardögum fiá kl
4—5 e, m.
fir.'Ujr.zrr.z/y.ifjr.<ur.zs/.c/r.c/y.ocr.zsy.c/y:c/y.zcr. ýj/.z/r.<Ur.zrr.zcr.<rr.'rrur.zrr.zo^<ur.zrr.írr.zrjr.rr.'Ujr.zcn
„Stj örnmálaskoðanir bænda o.íl.“
Með pessari yfirskript hefir Jón
Jónsson á Hvanná skrifsð grein í 29.
tölubl. Bjark p. á.
Jón byrjar með pví að segja, „að
mikill hluti bændanna sé ekki
STO proskaður, að hann færi sér
í nyt pað sem ýmsir beztu og vitrustu
menn pjóðarinnar skrifa í blöðin um
landsins gagn og nauðsynjar,“ og svo
bœtir baun við: „Nei, pað er, meira
að segja, virt að vetti.gi, en hinu
tekið tveim höndum, sem af minnstu
viti og pekkingu er sagt. Skjall,
röksemdarlaust, og veflulegt orðaglam-
ur og stóryrði láta eimuir-vel í eyrum
þjóðarirmar.41 Aí pví að Bjarki mun
Vera fremur fálesinn meðal bændanna,
Þykir mér eiga vel við, að taka pessa
kiausu crðrétta, til pess, að peír geti
séð aóm pann, sem Jón kveður upp
yfir pólitiskum proska peirra. viti;
þekkingu og siálfstatði, og ennfremur
hvers peir inega vænta úr peirri átt
framvegis. Til pess mun maðurinn
lika hafa ætlazt.
Eg pekki pað ekki, að maður sá,
sem sendir frá sér slíkan dóm yfir
fjölmennnasta flokk pjóðariunar, bænd-
urna, hafi svo mikið til af politiskum
þroska, viti, þekkingu og sjálfstæði,
að bann megi við pví að bríxla öðrum
um skort á pví sama. Enda virðist
okkur, sern ekki sigltim fyrir svona
miklum vindi, pessi dómur beri frem-
ur vott um afar- mikið sjálfsálit, en
um hina ofanneÍDdu kosti.
Til pesa að seg,ja pað, að bænda-
stétt landsins láti það, sem bezt er
ritað í blöðin, af mestri pekkingu og
vití, eins og vind um eyrun pjóta,
en taki tveim höndum öliu sem verst
er, af minnstrí pekkingu og viti, og
að röksemdarlaust skjaíl og vellulegt
orðaglamur og störyrði láti bezt í
eyrum pjóðarinnar, til pess að segja
þetta, þarf armaðhvort svo mikið hugs-
unarleysi, að Jón hefir ekki vitað hvað
pað var, sem hann var að skrifa, eða
pá afar- mikla heimsku og ósvíf'ní.
Og satt að segja, hefði eg ekki trúað
því, að Jón ætti svo mikið til afþeim
mannkostum! En hér eptir verður
maður að trúa pví, af pví hann befir
nú opnað svo sinn innra mann fyrir
almenningi, að enda sést inn í innstu
fylgsni.
fað má víst afar- lengi pratta um
pað, hverjir séu beztu og vitrustu
menn þjöðarinnar. J»að verða pá að
líkmdum allir ásáttir uro, að pað séu
peir menn sem í orði og verki sýna
að þeir baldi fram réttindum nermar
og betií einu og öllu hag og velferð
hennar fytir brjósti, og starfi að þessu
af viti, pekkingu og sjálfstæði. Hitt
kemur mönnum síður santan um hverjir
geri petta bezt. Álit manna nm pað
verður að sjálfsögðu eins mismunandi
einsog skoðanir mannn. fessi ritsmið
Jóns verður ekki skilin öðruvísi en svo
að hann áliti að allir beztu og vitr-
ustu menn pjóðarinnar fylli pann flokk
sem almennt er kallaðm'Hafuarstjórn-
arflokkur eða Valtýingar, og sem
hvorttveggja er réttnefni. Og enn
fremur að enginn eeti skrifað af viti í
blöð nema hann sé af pví sauðahúsi.
og þar af leiðandi megi bændur ekki
lesa neitt annað en pað sem frá þeim
flokki kemur,
Vér bændurnir sýndum pað við
kosningarnar í vor að vér erum ekki
samcjóma þeirri ályktun lians. Vér
erum pví ekki saradóma að pað séu
beztu og vitrustu merru pjóðarinnar
sem hafa haldið dauðahaldi um frum-
varp, sem vantaði í aðalkröfu heima-
stjórnarmanna, kröfuna um innlerrda
stjórn, prátt fyrir pað, pótt miklar
líkur væru til þess, að hægt væri að
íá henni framgengt, oins ug nú er
raun á orðin, að ógleymdu frumvarp-
inu um stofnun hlntafélagsbanka, óius
og Ho.fnarstjórnarflokkurinn vildi helzt
hafa pað úr garði gert.
Betta frumvarp si tt, um breytingu
á stjórnarskránni, hamraði flokkurinn
í gegn á síðasta pingj, í trássi við
marga beztu og vitrustu rnenn pjóð-
arirmar, og í trássi við mikinn meiri
hluta hennar. fetta frumvarp sem að
áliti heimastjórnarmanna hefði orðið
í
vopn í höndum stjórnarinnar á móti
innlendri stjórn, ef heimastjórnarmenn
á pinginu hefðu ekki verið jafn skjót-
ir til góðra úrræða, og stjórnin séð
og sa.nnfærzt ura pað, að sá flokkur
hafði við meiri hluta pjóðarinnar að
styðjast, eins og nú hefir sýnt sig.
þetta frumvarp, sem að likindum er
pess valdandi, að tilboð stjórnarinnar
um innlenda stjórn er með ýmsnm
göllum, sem pað hefði verið laust við,
ef æsingalaust befði verið sarnið um
málin. Fyrir pessa framkornu vora á
kjörfundinum i vor eigum vér sízt
ámæli skilið; enda hljótura vér ekki
ámæii annara eu þeirra, sem eru eins
blindaðir af valtýsku flokksfylgi og Jón
virðist vera, og pað ámæli gerir oss
ekkert til.
Eg er Jóni hjartanlega samdóma
um pað, að blöðin, sem sera sig sek í
pví, „að umhverfa svo heilbrigðri
skynsemi heiðvirðra bænda a.ð peir
fótum troði rétt mál og gerist and-
vígir sínum nýtustu mönnum,11 séu
stórskaðleg fyrir þjóðina. Og sama er
að segja um ýmsa menn, sem unnið
hafa að pví sama. |>ví sk il sízt neit-
að, að sum blöðin og ýmsir einstakir
menn hafi gert talsvert til pess, að
reyna að „nmhverfa heilbrigðri skyn-
semi heiðvirðra bænd ,“ en eins og eg
hef áður tekið fram, hefir p ið í flestum
kjördæmum landsios sýnt sig við kosn-
iogarnar í vor að vér bændurnir höf-
um staðist pau áhlaup, par sem víðast
hafa náð kosningu eindregnir heima-
stjórnarraenn', prátt fyrir uudirróður
valtýsku blaðanna til að koma sínum
mönnum að, og æsingar i garð heima-
stjórnarmanna og pfátt fyrir t’erðalög
og bréfaskriftir einstakra Yaltýinga í
parfir flokks sins. Mér er enda gritn-
ur á pví, að Jón á Hvanna geti, enn
betnr en eg, borið um pað, rð sumum
sveinum valtýinga hafi orðið æðilítið
ágengt með að vinna kjósendur til
fylgjs við flokk sinn. Heimastjörnar-
menn, par á móti, álitu a.ðóhætcværj
að treysta dömgreind kjósenda til
pess að velja rétt á milli flokkanna,
og pað traust hafa kjósendur átt skilið,
prátt fyrir pað þó Jón beri peim á
brýn „menntunarskort og hugsunar-
leysi“.
eru bsinir, pá er Dæði eðlilegt og
sjálfsagt að peir haldi peim fram til
kosninga. Að réttu lagi eiga bændur,
sem fjölmenuasta stétt .kjósenda, að
hafa fjölmennastan flokk á pingi. Og
Jón geturekki neitað pví, að pjóðin á.
marga bændur sem bafa pessa kosti
til jafns við pá menn, sem hann heldur
fram, og að auk meira samræmi f
skoðunum við kjósendur.
Kosningarnar í Húnavatnssýslu og
Norðor-Múlasýslu, sem Jón gerir
sérstaklesra að umtalsefni, leiði eg hjá
mér ad mestu. Mér virðast kjósendur
í þeim sýslum eiga heiður skilið íyrir
pær. Mér er ekki kunnugt um þau
pólitisk afreksverk Páls amtm tnns
sem geri hann sjálfsagðan að h’jóta
kosniugu hvar sem hann leitar he.inar.
Eg hef ekki fundið pau í „Norður-
landi“.
f>að er annars merkilegt, hvað Val-
týingum hefir verið, og er, gjarrt til
pess að ámæla þjöðinni fyiir ó jálf-
stæði og vanþekkingu. Af hverju
skyldi pað koma? Líklega pó ekki af
því hve illa peim flokki hefir gengið
að koma mönnum í skilning um ágæti
\ altýskunnar?— Sem eitt dæmi af
ótal mörgum má nefna pað;: að ísa-
fold hefir tekið upp orðréttan pennan
smíðisgrip Jóns í Bjarka, og hnýtt
par við óstjórnlegu oflofi um manninn
sear setti hann saman. Líklega hefir
pó ritstjóri ísafoldar ekki haldið að
„röksemdalaust skjall“ létí bezt í
eyrum Jóns, pað virðist s\o sem grein
pessi hafi fallið vel í srrekk karlsins.
úr pví hann fann ekkert betra að
bjóða lesetidum sinum en bull úr
Bjarka.
Af pvi að Jón á Hvanná er svo
náskyldur bændastéttinni, nefði verið
rétt fvrir hanr, að byrja hirtingarræðu.
sína yfir peirri stétt með hinum al-
kunnu orðum Fariseans: „Eg pakkæ
pér, að eg er ekki eins og aðrír menn“.
Með því befði hann sýnt, að hann er
pö í raun og veru að minnsta kosti
jafningi haus; euda nauðsynlegt fyrir
Jón, að gera sitt til, að koma mönnum
í skilning um pað, að liann ha.fi pó ein-
hverja yfirburði yfir aðra, pví annars
er hætt við að ritgpfðir hans verði
„virtar að vettugi“.
Spár Jóns um pað, að ráðsmennska
þjóðarinnar muni verða æði bogin og
haudahófsleg og að hún hafi ekkert
við pjóðræði að gjöra, læt eg’ standa
eins og hann hefir gengið frá peim-
Maðurinn verður að fá að spá, pegar
andinn kemur yfir hann.
Eg skal samsinna pví með Jóni, að
hæfiieikar og maunkostir eigi að ráða
úrslitnm við þingkoaningar, en þó með
pví skilyrði, að pessum kosturn sé
samfara víðtæk pekking í máium pjóð-
arinnar og samrsswní í skoðunum við
kjóaendur. Ef banKlur eiga menn í
sinni eigin stétt, þessum kostum
16. ágúst 1902
Bóndi.
Hin nýja Valtýska.
—:o:—
Með enska herskipinu „Belloaa!t
barst sú fregn úr Reykjavík tilAkur-
eyrar, að dr. V a 11 ý r G u m u n d s-
son hefði myndað þar í Beykjavík
nokkurskonar „triumvii a t“ með
peiEQ yfirdómara Jóni J enssyn j
og yfirréttarmálafærslumanni E i n a r i
Benediktssyni, í peim yfirlýsta