Austri - 31.01.1903, Blaðsíða 1

Hemnrúf. 3‘ltMa9 ámanuði
12 arJcir minnsi til nasta
nf/ái s, kustar hér á landi
aði ins 3 lcr., erUndis 4 h .
Qiald'laqí I. júlí.
Upi'íé.n slcrideg hundin t ið
áraniöt. O .di n nia konnn
sé til ritstj. fyr'r 1. okiö
ier. Innl. áugl. 10 aura
Unan,eða 70 a. hver þttnú.
áál/tí og hálfu díjrara á 1
siðu.
XHI. Ar.
Seyðisflrði 81. janiiar 1903.
NB. 4
fieir,
sem gjörast nýir
k&npendur a5 XIII.
árg. Austra, fá í
kaupöæti, nm leið og peir borga
blaðið, hin-ir ágætu sögur;
„Eússakeiíari a ferðalagi44
og
„Tvefalt hjónaband14,
samtals 250 bls., innheptar i kspu.
Flýtið ykkur að panta blaðið áður
en upplagið er protið.
t n r 1 ý
■ u{.
Eg imdirritaður Einar Bálf-
dánarson ‘á Hafranesi, lýsi bér
með yfir, að öll pau ærumeiðandi orð
sem eg veitti herra verzlunarstjóra
Olgeiri Friðgoirssyni á Búðum, á
kærufundi sem hsldinn var á Búðum
í gær, voru tilhæfulans og tilefnislaus
ósannindi, töluð »f mór í bræði, og bið
eg pví alla að álita bau sem dauð og
ómerk. Svo bið eg hérmeð verzlunar-
stjórann fyrirgefningar á peim bráð •
ræðisorðum mínum.
p. t. Búðum 20. desbr. 1902'
Einar Hálfdánarson.
VOTTAR.
Ouðm. Jónsson.
Guðm. Sigurðsson.
AMTBÓKASAFNIB á Seyðisfirði
er opið á laugardögum kl. 2—3
e. m.
oxaxcm
Bunaðarsýningin
í J>rándheimi
Eptir
saólastjóra Bigurð Sigurðsson.
—o—
Framh.
V. Búfjárdeildin.
J>ar var sýndur nautpeuingur, begtar,
sauðfó, geitur, svín og fuglar. Af
nautpeningi voru sýndir 653
gripir, víðsvegar frá Norvegi, of mátti
par sjá naargar fallegar kýr og tarfa.
Norðmenn hafa aðaDega baft 2 kúa-
kyn: J>elamerkurkyuií ogFjarðakynið.
Hið fyrnefnda er stærra, tlðast grá-
skjöldótt að lit. Bezta kýrin, serq
sýnd var af pví kyni, hafði œjólkað
4380 pottsf um árið. Fjarðakynið er
minna og líkist meat íslenzkum kúm
af peim nautgripum, er^eg hefi séð á
Novðurlöndum.
Síðau Norðœenn fóru af alvöru að
leggja stund á að bæta nautpenii.gs-
xækt sina, hafa myndazt par fleiri
kúakyn, mest á pann hátt, að á ýms-
ura stöðum hafa beztu gripirnir verið
valdir til undaneldÍF, og pannig mynd-
azt kyn með sérstokum einkennum
Voru af peim sýndir nokkrir gripir.
Mest kvað að hiuu svonefnda „rauð-
kollukyni," (Rödkollen) sem er upp-
runnið austanfjalls. Bozta kýrin, sem
sýnd var af pví, var frá Asi, og hafðí
hún rajólkað 5176 potta ura árið. Af
útlendu kyni voru sýndir A y r s b i r e
nautgripir, sem fluttir höfðu verið
pangað frá Skotlandi, pví um skeið
héldu Norðmenn, að kúakynið yrði
ekkr bætt nema með innflutningi, en
hinir innfluttu gripir reyndust við-
kvæmir og vildu ekbi gefast vel. J>ó
leit út fyrir, að Ayrshire kynið mundi
ætla að heppnast, enda eru pað fall-
egar kýr. Var pað fengið til skólans
í Asi. En sro pegar farið var að
rannsaka berklaveiki á nautpeningi
nokkrn siðar, kom pað í ljós, að
mikill hluti pessa kúakyns var berkla-
veiknr, sérssaklega voru mikil brögd
að pessu í Asi. svo par var pað eyði-
lagt, en „rauðkollukyn11 keypt í stað-
inn. Alíta Norðmenn nú, að affara-
sælast muni vera, að bæta sitt eigið
kúakyn, með vali og góðri meðferð.
H e s t a r voru sýndir 142. Flestir
peirra voru af hinu svouefnda Guð-
brandsdalskyni. |>að eru stórir og
sterklegir hestar. Hinir voru af
Fjarðajcyni svokö’luðu. J>eir oru
minni, og likjast íslenzkum hestum
nokkuð, en eru pó alloptast st&rri. Á
síðari árum leggja Noiðmenn stund á
að bæta hesta sÍDa, og eru graðkestar
kostaðir af ríkisfé á ýmsum stöðum,
til ókeypis afnota fyrir bændur. Sér-
st&ka eptirtékt vakti á sýningunni
einn slikur hestur af Gnðbrandsdals-
kyni, ljósbrúnn að lit, er Brandur
hét. Stóðu par umhverfis hann 16
aikværai hans, samlit bonum, er hér
um bil öll hlutu verðlaun við sýning-
una. —
Aísanðfé og geitum voru
sýndar 56 skepnur. Aður fyrri var
sauðfó {Norðmanna fremur rýrt, að
líkindnm af sama uppruna og okkar
fó, en syo fóru peir að flytja inn út-
lend sauðfjárkyn, og af peim hefir
hið skozka cheviot-kyn náð mestri
útbreiðslu, og algjörlega útrýmt pví
gamla Bprska kyni. Cheviot féð er
kollótt og með langa rófn. J>að er
ekki eins vænt og fé bér sumstaðar,
t. d. í J>ingeyjarsýslu. A sýmngunni
voru nokkrar zindur af „Tauteiöfé“.
J>að er frá eyju einni í J>ránd-
heimsfirði, og er talið, að pað sé kom
ið af hinu spánska Morinosfé, sem
munkar hafi flutt pangað á miðöld-
unum. J>að er fínullað og fremur
rýrt. J>á voru enn sýnd 2 fjárkyn af
enskum uppruna, Oxfordshiredoirn
og Cotsvald. Hið fyrnefnda er eitt-
hvert stærsta og (eitlægnasta fjárkyn
Engla, en er fóðurfrekt, og getur vart
prifizt I fjall-lendi. Hið síðarnefnda
líkist pví mjpg, en er naumast eins
stórt.
S v í n voru sýnd 122, flest af ensku
kyni (Yorkshirerace). Svinin voru
falleg og sýndu ljóslega, hve miklum
framförum svínarækt Norðmanna hefir
tekið á síðari árum. Hafa peir mjðg
miklar tekjur af svínarækt sinni, og
er ekkert efamAl, að hér á landi
mætti einnig víða hafa svín til æikilla
hagsmuna fyrir bændur.
Af a 1 i f u g 1 u m voru sýndar end-
ur, gæsir og hæns af mörgum tegund-
um. Alifuglum hefir raikið fjölgað á
Norðurlöndum hin síðustu ár, og hafa
margir minni bændur miklar tekjur
af eggjasölu. Ættum vér að taka
frændur vora oss til fyrirmyndar í
pessu atriði, pví óefað mætti
stunda alifuglarækt með góðum
árangri víða hér. Yið sjávarsíðana
telja Norðmenn andarækt einna ábata-
samasta. —
VI. Vólar og verkfæri.
í peirri deild var sýndar mesti grúi
af allskoaar vélura og verkfærum, sem
notuð eru við jarðyrlgu og búnað.
Fæst af pessum verkfærum eru uotuð
eða pekkt hér á landi, og pýðir pví
lítið að fjölyrða um pau hér, par sem
ekki er unnt að lýsa peim svo, sízt í
stuttri blaðagrein, að gagn verði að.
En pess vil eg geta, að pegar eg vár j 0g sláttuvélarnar, pað parf að breyta
að skoða pessa deild, allan pann verk- I peim, svo pær geti komið að vernleg-
færa- og vélafjölda, sem frændur okkar ■ Um notum hér á landi; væri æskilegt
láta vinna fyrir sig, raeð tiltölulega j að pessa yrði ekki langt að bíða, að
lítilli mannshjálp, pá fann eg sárt til ‘ eiuhvor g,jörði tilraun i pá fctt. J>4
pess, hve afarlangt vér stöndum Norð- j voru enn á sýningunni vélar, sem má
drago, vorkfæri pessi eiu nefnd „Heste-
hakker,“ af peim voru sýad 14.
J>á vóru á sýningunni 24 vélar, sem
notaðar eru til að sá með korni, gras-
fræi og rófufræi. J>ar sem rófuiiekt
er stunduð að mun, myndi pað svara
kostnaði að hafa litla vél til að sá
fræinu með, pær kosta 14—15 kr. J>á
má nefna einkar góðan útbúnað (Göd-
selvandsspredere), sem hægt er að íetja
á tunnu eða kassa, sem ætlaðar eru
til að aka í á völl fljótandi áburði
(foraráburði), með pví að opna krana
dreyfist áburðarlögurinn jafnt út yfir
völlina á meðau kerrunni er ekið áfram,
pessi áhöld kosta 7—10 kr.
|>á má nefna sláttuvélar, af peim
vóru sýndar 20. Sláttuvélar eru orðnar
mjög almennar i Norvegi og eru pær
notaðar næstum á hverjum bóndabæ.
J>&ð er enginn efi á pví að vér gætum
haft mjðg mikið gagn af peím, en til
pess að pær gætu orðið að verulegum
notum hér á landi, parf að breyta
peira töluvert, gjöra pær léttari og
láta pair sti nokkuð nær rótinni, svo
að bægt væri að biúka pær á tún.
Sláttuvélar kosta 200—250 kr., en
með einni peirra er hægt að slá á
móti 6—8 mönnum. A sýningunni vóru
sýndar 30 rakstrarvélar, pað má að
nokkru leyti segja pað sama um pær,
mönnum að baki í notkun ýmsra verk-
véla, og pað er hreint og beint nauð-
syn fyrir oss að taka oss svo fram í
pví efni. Er pörfin til pess peiin mun
brýnni, sem öll mannsvinna er nú hór
s70 afardýr, að búnaðurinn fær vart
rönd við reist. J>ví að pað væri stór-
kostleg framför, ef vér hefðum hentug
verkfæri og pá jafnframt pekkingu til
að uota pau, og gætum vór látið hesta
og vatn hjélpa oss stórmikið.
Af vólum og verkfærum, sem eg sá
nota til að snúa heyi og taka upp
jarðepli. |>ær eru nokknð dýrar, 300 —
400 kr. og pví eigi líkindi til að pær
verði brúkaðar hér á landi fyrst um
sian. J>á má geta pess, að á sýning-
unni vóru preskvélar, vél&r til að
skera snudur stórgjört hey eða hálm
o. m. fl.
J>á voru sýndir vagnar, kerrur,
sleðar og aktýgi &f ýmsri gjörð, og
ót&l mörg handverkfæri, sem nota má
við jarðyrkju, garðyrkju, garðrækt,
og líkindi eru til að gagni geti komið °- fl- Búmsins vegna verð eg að sleppa
hér á landí moð tíraanum, má nefna 1 að lýsa pessum verkfærum, en pess
plóga. Af peim voru sýnd 114 nr.. ■ má pé gota, að eg álít að mörg hand-
Fæsta af pessum ætla eg hentuga fyrir | verkfæri, sem ekki pekkjast hérálandi
okkor, pó sá eg par eiira plóg frá 1 niyndu geta komið hér að miklum
Aadalsbrug, sem mór leizt einkar vel * notum. Búnaðarskólarnir ættu að
á, pað er nr. 12, lítill ogléttur plógur ■ ciga safn af pessnm áhöldum, s»o að
með góðu lagi, Á sýníngunni vóru 96 , hændum gofist kostur á að sjá pau og
reyna. Búnaðarskólinn á Hólum fær
vonandi oitt svona lagað safn næsta
sumar. A sýningunni vóru enn vólar
til að mala mýrajörð eða svörð. sem
svo er notaður til að bera undir stór-
gripi og blanda með áburð. |>ær
minnstu af pessum völum kosta 25 kr.
J>á voru sýndar aflvélar (fyrir hesta),
vatnshjól (Turbinur), dælur, vindmyll-
ur o. ra. fl.
Niðurl. næst.
,
horfi af ýmsri gjörð, par á meðal hin
svonefndu „Loppeherfi,“ sem mylja
moldina betur sundur en pau horfi^
sem almennt ern notuð á íslandi, en
kosta pó eigi meira,n. 1. 20 — 30 kr. j
Ennfremur raá nefna hin svo nefndu
„Skaal-herfi“, (Spadeharv, Tallerken-
harv) sem eru allra verkfæra bezt til
að rífa sundur og mylja seigan mýra* ;
jarðveg. |>essi herfi eru nokkuð dýr
(100—130 kr.) J>á má nefna verkfæri, ■
sem eru notuð til að uppræta illgresi
á ökium eða stóium görðum og hestar