Austri - 06.02.1903, Blaðsíða 1

Kfinmrúz S1l2iúad ámanuðt
42 arkir minnst til na-sta
nýár s, kostar hér á landi
aðc'ins 3 kr., erlendis 4 lr.
Oialddagi 1. júlí.
Uppsögn skrideg hundin við
áramót. ö'iill nema konun
sé til ritstj. fymr L októ
óer. Innl. atigl. 10 aura
línan,eða 70 a lwer þntnl.
dálks og hálfu dýrara á 1_
síðu.
XIH Ar.
Seyðisflrði 6. febrúar 1903.
NK. ð
A1 "VI sem gjörast nýir
8 ks.upendur að XIII.
JL r árg. Austra. fá í
kaupbæti, um leið og peir borga
blaðið, hinar ágætu sögur:
„Rússakeisari a ferðalagi“
Og
„Tvefalt hjónaband“,
samtals 250 bls., innheptar í kápu.
Flýtið yhkur að panta blaðið áður
en upplagið er protið.
AMTBÓKASAFNID á Seyðisfirði
er opið á laugardögum kl. 2—3
e. m.
C/Xfcoocoocoocoococcoxorc^coxoxo'xo’x/Ts ovucrxjcn
Hvalafriðunin.
—:x:—
Nú er pá komið fast að fundarkald-
inu hér í hvalaveiðamálinu p. 7. p. m.,
og vill ritstjóri Austra fara enn um
málið nokkrum orðuro, einkum pareð
berra Sveinn Ólafsson i Mjóa-
firði heiir fundið sér skylt að taka
svari hvalaveiðamanna í 48.—49. tbl.
Bjarka f. á., og nú rétt nýlega í mjög
pjösnalegri grein í 4. tbl. Bjarka p.
á., par sem hann bríxlar mótstöðu-
mönrmro sínum í Austra um „illkvittni,
róg, heimsku, óhreinar hvatir, hlekking-
ar og fáryrði“ o. fl., alveg ástæðulaust
af vorri hálfu; en hefir sjálfan sig til
skýja fyrir ósérplægni, drenglyndi og
settjarðarást(!), og pekkinguámálinu, er
xér skulum iiér al)t nokkuð nákvæm-
ar nthuga, hvort vera muni á rökum
byggt.
Bin/i fyrri ritgjorð sina byrjar
herra Sveinn Ólafsson með spreng-
læTðum inngangi um hvalaveiðina
, og heiti hvalarma á latínu, sem atlt er
tínt upp eptir hinni ágætu bók d r.
J o h a n H j o r t s um „F i s k e r i
o g Hvalfangst idet nord-
1 i g e N o r g e“, (Bergen 3 902,) er Sv.
Ól. l&tur pó hvergi við getið í greinum
sínum, en pykist hafa alla spekina frá
eiiin bijósti, og íer pví líkt og krák-
vnni, er sagt er að skreyti sig með
lánsfjöðrum frá sér fallegri tuglurn.
Fn pnð er annað verrá við pessi
kynni Sv. ()i, af bók dr. Hjorts, en
pað er, að Sv. Ól. hættir svo mjög við,
að draga pær élyktariir út úr henni,
sem styrkja málstað skjólstæðinga hans,
bvalamannanna, en rangsnúa eða pegja
aiyeg jfír því, er pessi ágæti
fiskifræðingur ber fram sem meðmæl'-
m e ð fr'i ð n n ii v a 1 n n n a.
Br. Sc, Ól. neitur pví í síðarigre in
sinni í Bjarka, ■ ð meiri liluti Norð'
nimna sé m-ð ir ð:m hvalanna o; lætur
pað ht,!. Mu Sein stóiping ppirra
Ikí'í i ngin hvulaveiðabannlög geíið út
n ú eptir meira en 20 ára rifrildi, en
saltað málið. Má hér um endurtaka
orð Sv. Ól. sjálfs í nefndri grein:
„p»ess/ orð sýoa bezt pekkingu hans á
málinn og aðferð hans að rökstyðja
skoðanir sínar“. En stórping Norð-
mann hefic einmitt á pessu tímabili gefið
út þrenn bannlög á móti hvalaveiðum
um ákveðinn tfma ársins, er pær póttu
hættulegastar fyrir fiski- og síldarveið i,
sjá lög 19. juuí 1880 um friðun á
hval frá 1- jan. — 31. maí, mílu til
hafs, og log frá 6. júní 1896, er hljóða
pannig: (sjá dr. Hjorts áður tilvitnuðu
bók bls. 198 og 202.)
„Det skal være forbudt paa den
havatrækning ved kysterne af Fin-
markens og Tromsö amter, som kon-
gen bestemmer,at jage, anskytíe eller
dræbe hval i tidsrummet fra lste
januar til udgangen af mai“;* og opið
hréf 17. desember 1896, er hljóðar
pannig: „Paa havstrækniogen ved
Trom-sö amts og Finmarkens arots
kyst, i en aístand i indtil 1 geogra-
fisk mil fra kysten, regnet fra den yd-
erste ö eller holme, som ikke over-
skylles af havet, skal dct indtilvidere
være forbudt at jage, anskyde eller
dræbe hval i tidsrnmmet fra ls te
januar til udgangeu af mai.“ (Dr.
Hjort, bls. 202).
En svo stendur á „söltun málsins“!
á núverandi stórpinai, að pví va,r
vísað til enn frekari íhugunar arotshúa
í Tromsö og Finnmerkur ömtum. En
nú er loks farið fram á miklu v í ð'
tækari íriðun h v a 1 a en áður
á stórpinginu. En við getum nokkuð
gizkað á pað, í hverja stefnu álits-
skjal Norðurbyggja Noregs fari, af
; hér tilvitnuðum stað hjá dr. Hjort,
er sýnir, að pað eru eigi aðeins nokkr-
ir ,.æstir“ fiski- og síldarveiðamenn, er
; krefjast friðunar á hvalnum. Tilvitn-
UDÍn hjá dr. Hjort bls. 199: „Som adtryk
; for disse meningar forelaa der da i
j slutten af 80 aarene en mængde ud-
j talelser og forslag fra Tromsö og
Finmarkena amter, og det dels fra
herrédsstyrelser og kommunebestyr-
elser, dels fva fiskeriforeninger, dels
fra fogeder og amtmænd, a 11 e u d-
t a 11, e s i g f o r f r e d n i n g“.
það er náttúrlega mjög leitt fyrir
pessa heiðursmenn, að verða af hr.
Sv. Ól., álitnir tómir aulabárðar, en
peir verða að reyna að bera pað eins
og við íslenzku hvalaíViðimarmennirnir.
En pað skulum vér síðar sanna, að
oss Islendinga knýr miklu meiri nauð-
syn, er. Norðmenn, til sem víðtækastr-
ar friðu’har á hvplunum.
í tilefní af hinai lpngu deilu Norð-
manna um friðun hvalsins, skal pað
; *) Oss |iykir vissara, að liafa tilvitnanir
; orðréttar ójiýdclar, or vér cigum orðastað
. við hr. Svein Olaf sson, 'þar eð vér vitum
lika. að flestir leecndur Austra muni komast
að meiningumri.
hér framtekið, að aðallega hefir par
t atæk alpýða fiskimanna í binum
afskekktustu ömtum landsins átt í
deilu pessari við margfalda m i 11 j ó n a
e i g e n d u r hvalveiðanna, sem bafa
haft nægan aðgang að pvi að koma
ár sinni vel fyrir borð hjá pingmönn-
um og tefja framgang málsins á stór-
pinginn, einsog vér Isl. hefum mátt
kenna á hér á alþingi með hinar norsku
stórhvalaveiðar. Eu svo lítur pó út
nú í Noregi, sem sannleikur og rétt
mál muni par sigra að lokum, og
sama vouum vér að niðurstaðan verði
hér, pó eigi geti hjá pvi farið, að
auðnum takist að fá nokkrar sálir á
sitt band; en Austri kýs nú sem fyrri
að fylgja fátækri alpýðu að réttu
máli.
Hr. Sv. Ól. ætlar sér aðhræðaísl.
frá að framfylgja bannlöKunum með
ógnunum um, að landssjóður verði
pö líkast til dæmdur cil þess að borga
fullar skaðabætur fyrir „hvalveiða-
stöðvarnar og veiðiáhöldin", og er
hann alldrjúgur yfir peirri lögspeki
sinni og pykist hafa beztu lögfræðinga
á sínu máli!
En par hlýtur hr. Sv. Öl., er lesið j
hefir svo vel bók dr. Bjorts ofan i !
kjölinn par seia honum fannst að j
hann geta teygt hana sér í vil gegn j
okkur bannlagamönnum —, að tala á I
móti betri vitunrl, pví hinn núverandi s
frægasti lpgspekingur Norðmanha, há- í
skólakennari Aschehoug, er alveg |
á gagnr. tæðri s k o ð u n í Stats ,
rétti sínura III. bindi bls. 79, tilfært I
hjá dr. Hjort hls. 217. p>ar sogir j
svo: „Ligesom enhver maa fiude sig
i, at lovgivningea, for saa vidt ikke
grundloven har hestemt noget mod-
sat, inskrænker hans naturlige fribed
til at raade over sin person og sine
kræfter, saaledes maa han ogsaa taale,
at lovgivningen forhyder ham at be-
nytte sine eiendele paa hvilken som
helst maada. der íindes skadelig elier
farlig for samfundet..“ ^ö nu lögfræð-
islegu skýringu gefur stjórnar máls-
færslumaður U r b y e í Trorasö. Hann
segir svo í áiitsskjali sínu um petta
efni, sjá dr. Hjort bls. 220: „Min
opfatning er, at stricte juridisk seet,
vilde eierne al' de nuværende anlæg
| i n g e n r e t til erstatning liavo over-
| for en forbuds lov.“ — En hr. Urbye
■ er pó heldur á pví, að skeð geti, að
peim verði tildæmdur sá réttur vegna
s a n n g i r n i, sem eigi í'er fjærri
sanni í Norvegi, par sem rikis-
sjóður hefir haft pvilíkar feiknatekjur
af hvalaveiðunum, sjá dr. Hjort bls
213:
Árið 1896 kr. 1,034,600
— 1897 — 1,320,600
— 1898 — 1,286,600
— 1899 — 712,000
— 1900 — 498,000.
En vér íaler.dingar ir.uuum hafa ‘if
þeiífi milli 50—60 pús. kr. í árstekj
nr, »vo hér getur engin sanngirni
mælt með skaðabótakröfu bvalaveið-
end*. En pessar stórupphæðir eru
órsek sönnun fyrir pví, hvílíkt offjár
»ð ísland hetír misst við að hvala-
menn hafa eígi verið látnir borga
tekjuskatt, pví hvalaveiðarnar við
Norveg munu eigi hafa. numið stóru
meira en hér vi? ísland á sÓari ár-
um. og *r þefta pungur abyrgðar-
hluti fyrir pá, er bar að líta eptir
pessu, o? eitt með öðru óræk sönnun
fyrir pví, að okkur íslendingum er
bráð pörf á ráðgjafa með fullri ábyrgð
fyrir öllum gjörðum sínum.
|>að lítur helzt út fyrir, að lögspek-
ingurinn frá Asknesi Alíti bannlög
pessi eiznarnám (expropriation), en
pví íer íjarri, Hvalaveiðamenn eru
engan vegin n skyldir til að
látaafhendielgn sína, og
mundi vitringurinn Sv. Ob hafa sagt
pað með fullum rétti bul l hjá rcót-
•töðumönuum sinum, að beimfæra
bannlög geirn hvalaveiðum undir 50.
greiu Btjórnarskrárinnar. Vér erum
alveg óhræddir við r.ð hleypa væntan-
}egu sk&ðabótamáli hvalamanna fjrcir
hæstarétt.
J>á hugsar dánnmaðurinn Sv. Ól.
að hræða Islendinga frá friðuninni
með s t ó r s k i p a v e i ð u m útiend-
inga, er hann hótar oss með. En
stórskipahvalaveiðar rounu reynast
hér miklu orðugri á hinu ókyrra
og stormasama íslandshafi,
heldur en t. d. við hafísinn norður í
höfum, par sem sjór er vanalega
kvrr, eða par sem hvalaveiðamenn
geta hlaupið að landi, t. d. við Græn-
land, Jan Mayen, Spitzbergen, Bjarn-
arey og víðar. Hvalamenn mundu
eigi hafa sótzt svo mikið eptir að
reisa hór hinar dýru hvalastöðvar. með
mjög líklegum stórum skattabvrðum.
hetði peim þótt fært að hagnýta sér
hvalina úti á rúmsjó. Og vér berum
pað öruggt traust til hins danska rík-
isdags, að hann létti eigi undir hagg-
ann roeð þessum útlendu veiðivörgum
með að leyfa peim í land íFæreyjum
með veiðina til eyðileggingar fyrir
annan aðalatvinnuveg vor íslendingn,
og til að auka hættuna á pví að
stofnað væri hálfu landinu í h u n g-
ursneyS í miklum ísárum.
Að vér Islendingar gjörumst vorir
eigin b ö ð 1 a r og göngum í lið með
hinum útlendu hvalveiðamönnum og
þeirra ísb fylgifiskum til pess aðupp-
ræta hvalina hér við land, — er sú
fjarstæða og heimska, sem ekki <r
svarandi, jafnnærri sanni og að vér
núsem stemlur höfum ráð áað
kasta út flerin hundrað púsundum
króna í hvalveiPastöðvár og skotbáta
0. ». frr.
Hr. Sv. Ól. langar til að neita pví,
að hvalaskotbátarnir hafi rekið hval-