Austri - 30.04.1903, Blaðsíða 2

ÍÍR 15
A U S T R i
52
suður frá Odense er landið reyndar
nær því alveg natt, en skógarl .ndarn-
ir standa hiugað og pangað og rísa
upp frá flatanam, sem eyjar úr hafi,
par senc pá ber við sjóndeildirhring-
inn. Að sumrinu er sléttan sjálf, sem
græn tíosábreiða yfir að líta, en pó
með töluverðum litbrigðnm. Aö vetr’
inum eiu litirnir aðnr. Sk'ptast pá
á grásvartir flekkir, sem rru plægðu
akrarnir, við aðra ljósguiieita og græna,
sem eru engi og akrar pt ir, er sáð er í
að haustinu. Uingað og pangað i pessam
litgrunni gægiast fram stærri og
smærri byggingar, sf-m í fjarlægð lita
út sem marglitir snrádeplar: hvítir
(kalkaðir veggir), rauðír og gulir (múr-
steinslitir), grænir og svartir, allt hvað
innan nm anriað. Grænu og svörtu
litirnir eru paklitir. Gömul mosa-
vaxin strápök ern græn, eu hellupök
og pappapök svört til að sjú. J»au
pök eru og innan um, sem eru úr
brenndum leirflísum (Lerpander) og
rauðgnl ertt tilsýndar. Tilb; eytiugar
vantar pví ekki, en pó vaxa pær, peg-
ar sunnar dregur og hæðirnar taka
við.
mikiil, ca. 3 Al. hár, sem legið bafði
norðnr undir Askov, en var íluttur
suður á hæðina fyrir 4 árum siðan. A
hann er með sn.ild mikilh höggvinn
Magnús kommgur góði í fylkingarbroddi
á tiamröðina, er til suðurs veit, en
líðsmenn hans til beggja hand t honum
á hliðar steinsins.
A næsta sutnri á að reiss á bæðinnt
myudastyttu, sem mér var sagt aö í
smíðum væri á Baruhólmi. }Jað á að
vera kona, sem tákni Danmörk. Skal
hún horfa mót suðri með utbreiddan
faðtn og mæna til landsins missta fyrir
! sutiaan. Tveir menn skulu vera hjá
I lmnni sirm ttl bvorrar handir, og er
annar peirra skáldið Lembcke.
Eins og útlendmguvn finnst okkar
íslenzku hestar mjóg smáir, ein3 fiunst
okkur Islendingum mikið til uin stærð
útlendra, s«m hafa nær 3ja á!n. hæð.
Jótski hesturinn er eiun af hinum
stærri hestum, pó hann vanti mikið
til að jmfnast að stærð á við hina
stærstu *nsku h«sta. Stærðarmunur-
inn á jótska hestinum og vorum er
mikili, en verðmunurÍBii er pó meiri.
| pegar vér heyrum talað um að v»rð
j peirra sé um 1 púsund krónur, pá
finnst os® það afarvcrð.
Sunnudauinn 1. feörúar
staddur á Askov lýðháskóla
var eg
sörn er
í peirri
eínn hinn helzti skóti Dana
röð. Er hann mörgum nokkuð kannnr
h*ima, af pvi ýmsir Lndar vorir hafa
dvalið par. Skal eg pví aðeins geta
pess, að í vetur erti par nm 200 nötn>
endur, og ekki parí' pá að skorta
bækur til að lesa, pvi að hókasafn
skólans er um 16 pús. bindi. }>ar er
og hin uafntogaða vindmyina la Cours,
sem hreytir vindailinu í t atmagn og
lýsir meðal anaars upp hús manna í
porpinu með rafmagnsljósum,
það er siður par, að uemendur og
nokkrir af kenaurura ganga eitthvað í . ■ , . -o
flokk sér til skemtunar síðari hluta ;; **
sunnudagsins, en skólastjórx ákveður !
hvert halda skuli. J>enna dag var f
Eg kom á bóndabæ eiun á Jótlandi
j sunuarlega, er Stonsvanggaard heitir.
j Sá eg par búpening bónda. Ha.nn hafði
j 20 kýr. s#m að meðaltali mjólka árlega,
7600 pd., sú bezta um 11 pú*. pd. ár-
lega. Haun hafði og nokkrar mjög
| fallegar kindur af ensku kyni. Hesta
\ hafði hann fá», eins pg vanalegt er
\ hér á landi. Einn hestauna var kyn-
i bótafoli mikill og fallegur. Bóndi
: pessi liefir átt afbragðs hesta og opt
í teitið verðlaun fyrir pá. Einn slíkaa
; hest sagði hann mér að hann hefði
selt fyrir prem árum fyrir 16 -sextán-
púsund krónur. }>að var lagieát gpt ip*-
verð. — Útlendin^ar borga kynbóta-
skepnur vel. Hvenær ætli við Islend-
ingar fönm að gjöra nokkum veru-
legan verðmun á bezta dýrunum og
gengið suður á landamæri Dana og
}>jóðverja, sem er um 1 mílu vegar
fyrir sunnan Asko», og var eg með í
peirri för. Lagt var upp kl. 21/* og
komið heim aptur kl. 5l/2. Veðrið
var stilit og gott, pegar farið var, en
ligndi nokkuð á heimleiðinni.
Suður frá Askov er landið flatt og
víðsýni pví allmikið. Skógarlundar
eru hingað og pangað og hyllti pá upp
svo að peir, í peirri daufu sölskins-
glætu sem var, risu upp af vléttunni
sem risavaxnar klettaeyjar. Landa'
mæric eru við Kongaá, sem rennar
í dálitlu tíaldragi. Ain er lygn, en
nokkurt vatn var í henni- }>ar, se*
við koraum að henni, var brú yfir hana.
Gengum við suður yfir brúna og lítið
eitt frá ánni og komum pví inu áland
hins pýzka rik>s.
Tollverðir voru við brúna, danssir
að norðaa en pýzkir að sunnanvarðu.
Voru pvir }>jóðve'jarnir vopnsðir með
byssum um öxl og sverð við hlið.
Annars voru peir ekki ópýðir menn
og svo frjálslyndir, að psir leyfðu að
sungið væri danskt kvæði við brúna,
sem pó kvað vera bannað að gjöra á
landamærunum.
A norðurbrún daldragsins, norðan
við Kongaá, er hæð ein, er Skipa-
lundur (Skibelund) heitir. Um hana
og hlíðina fyrir neðan er plamaður
skógur allmikill. Er pví um trjággng
að fara upp á hæðina, par sem grein-
ar trjáuna lykja saman yfir veginn. A
skipalundi er œjög fallegt. Sá staður
er og að sumrinu skemmistaður til
fundahalda. Stendur par pví ræðustóll,
sem bekkjum er skipað kring um að
sumrinu og mátti sjá pess merki,
pvi stólpar, sem laus borð eru lögð á,
voru rekin niður í röðum rétt við
ræðustólinn.
Ýms minnismerki danskra merkis-
manna standa á hæðinni. jþað merk-
asta af pví tagi er granitsteinn afar
Kolding er allmikill bær á Jótlandi
\ austanverðu, sunnarlega. Af pví par
var markaðidagur pegar eg fór þ&r um
, 17, p. m.; pá stansaði eg par ca. 3
kl.#t., tii pess að geta komið á mark-
aðinn. Langaði mig og til »ð skoða
i mjög merkil#g*r hallarrtistir par í
í bænura og safn, sem í peim er geymt,
og pao gjörði eg líka.
i Markaðsstaðurinn er allmikið torg
j nálægt höfninni rétt við járnbrautur-
; stöðvarnar. Komu bændur par með
j allmikinn fjölda nautgripa. Við torgið
: var stórt fjós fullt af nautgripum, «em
; par höfðu verið aldir um tíma og
í kanpmenn éttu. Nú var verið að
:; skipa peira út í skip, er flytja átti pá
til p>ýzkalands tii níitrunar.
A torginu mitti sjá allsconar naut-
gripi uaga og gamla. Margt af pví
voru feitir gripir og fallegir, en innan
um var þö bægt að finna magra gripi
cg ekki föngalega. Verðið á gripuuum
var hátt að mér fannst. Laglegar
kýr og alivel feitar, en pó ekki stokk-
foitar, Toru seldar og keyptar fyrir
200 kr., auðvitað í peningum út í
hönd. Svartflekkótt kýr, mjög grönn
og sem við myndum hafa kallað tæpa
meðal-kú á stærð; var seld 115 kr., og
lítilfjörlegnr bolakálfur á öðru ári íyr-
ir 96 kr. — Slíkt verð myndi Pykja
afarhátt heima. Hvert pd. í lifandi
pyngd kú*na kostaði um 23 aura eða
par yfir. Skyldi vera ómögulegt að
við í Danmörku gætum selt nautgripi
raeð hagnaði?
p. t. Svendborg, 20. febrúar 1903.
í*ýzku skipbrotsmennirnir,
er kól á Skeið&rársandi.
Herra ritstjóri! Af pví eg ímynda
mér, að ýmsa af heiðruðum lesendum
blaðs yðar langi til að frétta nánar
| af skipbrotsmönnunum, er kól á Skeið-
| arársand', og fluttirvoru á læknissetrið
! að Breiðabólstað á Síðu, pá vil eg
] biðja yður að ljá eptirfarandi línum
rúm í vðar heiðraða blaði.
Eg gat pess í fréttapistli mínum um
dagi-nn, að af 2 mönnum mundi purfa
að taka ailar tær á öðrum fæti; nokkuð
ineir en allar tær á báðum fóturn á
I þeim 3.; annan í'ótinu á peim 4., og af
peim 5. báða fætur. En petta reynd-
ist nokkuð á annan veg, er til kom.
|j>ví eínn missti bhda, fætur skammt
fyrir neðan knén; tveir báða fæturna
um hælbeinin, og tveir annan f'ótinn
um hælbein. Vorn pannig teknir af
pessmu 5 mönuum 8 fætur að meiru
eða minna leyti, og miu það nær eins
dæmi hér á landi, sem betur fer.
jþorgrímur fórðarson læknir frá Borg-
um, framkvæmdi „operationirnar",
og er óhætt &ð segja, að honum hafi
tekizt pað snilldarlega. Auk héraðs-
lfóknis Bjarrta Jeutsonar krafðist hann
at' Býslumanni, að sér yrðu skipaðir til
aðsteðar við „oper&tionirnar:“ sýslum.
Gnðlaugur Goðmundsson Kirkjub.kl.,
síra Magnús Bjarnarson Prestbakka,
og síra Sveinn Eiríksson Asum.
}>orgrímur læknir kom hingað að-
farauótt 15. febr., en „oper&tionirnar"
byrjuðu eigi fyr en p. 18. s. m., bæði
vegua pess að senda varð eptir síra
Sv«iai, og svo varð að hafa ýmsan
undirbúning áður takið v«ri til starfa.
Er sitt hvað, að framkvæma slíkar
„operatioair" á sjúkrahúsum og við
hliðina á lyfjaltúðum, par sem allt er
til taks, sem á parf að halda, eða
hér í hjarta Skaptafellssyslu. Til
allrar hamiagju hafíi jporgrímur læknir
komið með, auk innri umbúða, 50 al.
&f lórepti og 10 plötur af vatti í ttm-
búðir; var pað allt p»ð vatt, sem til
var á Höfn í Hornafirði; seinna náðist
í 4 rattplötur frá Vik i Mýrdal, sem
var allt, «r sá k&upst&ður hafði, og
loks kom lífiö eitt af umbúðum frá
Reykjavík í lok „operationanna," með
þeim er fluttu hina 4 fyr ura getnu
ítrandmenn suður. — Fyrsti fóturinn
v&r t#kinn af 18. febrúar, en hinn
síðasti 14. marz; orsakaðist pessi
dráttur af pví, að af sumum fótunum
varð fyr*t að taka í burtu mestu
skemmdirnar og hreinsa svo sárin og
Hta setja að kolbrandssárum á haelum,
jörkum og ristum. til pes* að þurfa
sem minnst að taka af hverjum fæti,
að mögulegt rar, og fá v&rizt pví, að
grðftur og vils& úr pessum sárum
kæmist i hina bakteríufríu stúfa.
Heppnaðist petta allt framúrskarandi
vel, svo ekki hinn minnsti vottur af
greptri eða prota kom í nokkurn
fótinn, og enginn maananna fékk hinn
minnnta sárafeber, end& v&r viðhöfð
hin mesta v&rúð og framúrskar&ndi
hreinlwti. Haf& flestir fæturnir gróið
á hálfum mánuði til þriggja vikna
tím&, sro að þeir voru úr allrihættu;
en vitanlega p«rf miklu lengri tíma
til &ð allt styrkist *vo og l&gist, að
mennirnir geti haft nokkra fótavist,
auk pess sem kolbrandssárin hafa verið
miklu lengur &ð gróa, og há eun sumum
allmikið; pó er sá fyrsti fyrir nokkrum
dögum kominn á ról. í einu orii líð»r
nú pessum mönnum ágietleg*, og eru
víst búnir að fá *llt ann&ð álit á
l&ndsmönnum, en pá er >eir fyrst
rákust á byggð, pví peir héldu hér á
landi búa hálfgjörða skrælÍDgja, sem
hvorki mundu hafa yfirvöid né lækna.
Rorgrímur læknir er nú k förum heim
aptur, og mun hann vaxa eem læknir
við ferð >«ssa, pó h&nn jafnan h&fi
verið talinn góður læknir, og einnig
hiu íslenzka læknastétt í augum út-
lendinga fyrir framkomm hans. J>ess
skal að endingu getið, að lík treggja
peirra, sem úti nrðu á Skeiðarárs&ndi
af strandaaönnum pessnm, eru fundin,
og hafa verið jarðiungin af undirrituð-
nm að Kálf&fellsVirkju í Pljótshverfi-
Lik stýrimannsins hef r enn eigi fund-
izt, o" er það prí flugufregn um pað
sem stendur í „R»ykj&vik“ 12. imarz
no. 12, þ&nn dag var aðems eitt líkið
fundið, háseta, er hót H. W. Wese-
mann. Lík maskínameiat&rans fannst
síðar.
Hið strandaða sk per sokkið svo í sjó
og sand, að ekki stendur npp úr nema
m&strið.
Prestsb&kka 1. apríl 1903.
Maguús Bjarnarson.
I tílefni af pví, að vér höfum heyrt,
að herra héraðslæknir þörgrímur
|>órðarson ætli &ð bjóða sig fram til
alþmgis við kosning&rnar í vor, pá
leyfum vér oss að lita pað álit vort í
ljós, að vér hyggjum pað mjög misráðið
af kjósendum Austursk&pt&fellsgýsla,
að svipta lækniahér&ðið jafn ágætum
lækni um lengri tima, p& er aðsókn
er m«st að l&ndinu &f &llskon&r fiski-
skútuw, og ekki sízt að Skapt&fells-
sýslmnum. — Alitu* vér &lveg ófor-
gvaranl9gt af kjósendum, að gefa homam
atkvæði sín, nema pvi aðeims, að hann
sami, &ð hann eigi v í s a n •xamín'
erftðan lækni til pess ao gæta esabætt-
isias í fjærveru haas, >vi annars ntega
kjóseDdurnir ganga &ð pví vísu, «ð
Austurskaptftfellssýsla verði > i n g-
mannslaas á alþingi í sumar, m«ð
>ví að >að v&r &ð»ins tannl«y*ið,
•r hj&rgaði honum frá &ð v«ra sendur
jieim &f alþingi í fyrra.
}>á ábyrgð, að gjöra kjördæmið
>iagtT>ftnnsD»st, er alltof viðurhluta-
mikið fyrir kjösendur Austurskapta-
fell#sýslu að taka upp á sig, gagnvart
öllu landinu.
En >að er skylda landsstjórn&rinnar,
að Bjá svo um, að embætti landsins
séu ekki vanrækt, &llra sízt um pann
tíma árs, er >ar er vænt&nlega mest
að starfa.
Ritstj.
Hann Skúli
berst nú um á hæl og hnakka yfir
>ví, að vér höfum skýrt frá samtali
voru við landshöfðingja, er hann heim-
sóttiois í sumar áembættis ferð sinni í
aringum laudið, — >&r sem hannsagði
oss að h&nn muDdi eigi tak& á móti
ráðgjaf&stöðunni væntanlegu.
Skúli greyið verður svo ærður yfir
þessum nmmælum vorurn, að hana sér
ófsjónir, — þykist hafa séð oss í
Reykjavík í sumar.
Og í þessu óráði Skúla gægist fram
öfund hans yfir >ví, að vér fynr mörg-
um árum síðan gengum á fund þeirra
Alexander Kjollands og Nellemanns,
þáverandi ráðherra. B ó k a s a f n
Austuramtsins ber ðtvírætt
vitni um ár&ngurinn af fundi vorum
við mean þessa, >ar sem >að var mest
megnisfyrir meðmæli Kjellands, að vér
fengum hinar ríflegu bókagjafir til
safnsins hjá stærstu bóksölum Kaup~
mannahafiiar. Og 900 kr. gjöf til