Austri - 30.05.1903, Page 1

Kemnrúi 3'liOCaó ámdnuði
12 arkir minnst til nœsta
nijárs,kostar hér á landi
aðeins 3 kr., erlcndis 4 kr.
Stjalddagi 1. júlí.
AMTSBÓKASAJ'NIl) á Seyðisfirði
er opið á laugardögum kl. 2—3
e. m.
Hvernig á að rætta npp landið?
—:x:—
í 12—13 tölubl. „Bjarka" p. á.
befir síra Maguús Bl. Jónsson í Yalla-
nesi rit&ð all-langa grein um petta
efni og þykist par hafa fundið lykilinn
uð pTÍ, hyernig rækta eigi upp landið.
Hann telur hyggilegasta ráðið tilpess
að rækta upp landið, að parta í sund-
ur stórar jarðir og koma upp sem
flestum smábýlurc. fó telur hann
ekki heppilegt tvíbýli, eða margbýli
á jörðum. Mér skilst pessvegna, að
hans hugsjón muni vera pessi, ef að
hér kemmr ekki hvor skoðunin í
bága við aðra:
„Margbýlið á jörðum er pað, sem
eingöngu verður til pess að rækta upp
landið, og hefir fleiri kosti í sár
fólgna. ef býhn standa einhvern lengri
eða skemmri spöl hveri frá öðru.“
J>að er pessi spölur á milli býlanna,
sem aðallega virðist vaka fyrir hinum
háttv. höf, sem aðalkostur við hans
hugsaða fyrirkomulag; pví eins er hægt
að græða út tún, pö býlin standi
saman. Eptir pví, sera honum segist,
takast nýbýlin út úr stærri jörðum,
og er pessvegna öhugsandi annað, en
stærri jarðirnar partist í sundur og
verði vð smábýlum. Eg fæ nú ekkiséð
mikinn mun á pví til hagsmuna fyiir
búendur, hvort býlin eru saman eða
spöl hvert frá öðru, pegar peir purfa
jafnt eptir sem áður, að hafa flest,
sern snertir búskapinn, til sameigin-
^egra umráða. þannig hiýtur hagbeitin
að verða sameign, engjarnar einnig, og
eptir pví sem hinnháttv. höf. hefir tekið
^rara, túnið líka, á meðan er að gróa
tún í kring um nýbýlið. Munurinn til
|iagnaðar, virðist pví mjög lítill og
tiætt við þyí að nábúakriturinn yrði
svipaður.
I>að er petta, sem einkum parf að
Jæða um: Er heppilegt að parta
jarðirnar sundnr og rayrida smábýli?
Verður landið ræktað betur upp
á pann hátt? Hvað leiðir af smá-
býlum?
Eins og kinn háttv. h.0f. tekur fram
hefir mikið verið rætt og ritað um
skaðsemi peirrar kenningar, að parta
jarðirnar sundur, og flestir hafa ver'ð
á Peirri skoðim að pað sé mjög ó-
heppilegt. þanriig hefir pingið i
seiuni tíð verið á móti pjóðj&rðasölu,
meðal annars vegr.a pess, að jarðirnar
mundu partast sundur í útarfa.Ávextir
smábýlanna eru líha fyllilega kunnir
og hér er engin pörf á að byggja
ástæðurnsr gegn peim á sannana líkum
eða, ímynduðum ástæðum. Hér sem
optar nrun hollast að byggja á reynslu
Seyðisflrði 30. maí 1903.
og st&ðreyndum, og pað er furðanlegt
að reynsla í pessu tilliti skuli hafa
farið fyrir ofan garð og neðan í
Yallanesi. Alstaðar par sem eg pekki
til hér á landi, fylgir smábýlunum
landprengsli, ónógur heyskapur, lítill
töðuvöllur, sundrung manna á milli,
lítil og óholl híhýli og fátækt, Eg
vildi mega benda hinum háttv. höf. á
pað að kynna sér petta, par sem er
mikið um smábýli, og mundi hann pá
tæpast halda smábýlunum fram, eins
og hann gjörir. fess er mörgu dæmi,
að pegar góðir búmenn setjast að á
jörð, par sem margbýli er, pá leggja
peir allan hug á pað, að útrýma smá-
býlimum, enda hefir pað opt tekizt og
hefir reynslan sýnt að pá fyrst hafa
peir tekið efnalegum framförum í
„stóiskrefum11. Eg man h«ldur ekki
betur en hinn háttv. höf. legði sjálfur
alla áherzlu á pað að leggja niður
Yallaneshjáleigu, sem býli, pegar hann
kom að Vallanesi. Honum hefir pess
vegna ekki pótt jörðin sín of stór, og
er hún pó, að því er land og sérstak-
lega engjar snertir, með stærstu jörð-
um á Héraði. Eg get pessvegna. ekki
betur séð en í praktiskri framkvæmd
komi bér fram pnnur skoðun hjá hin-
um háttv. höf. en hann heldur fram
á pappírnum. J>að efir réttilega
verið fram tekið, að smábúskapur geti
rldrei hlutfallslega borgað sig eins vel
eins og búskapur í stærri stíi; pvípað
parf t. d. öinn fjárhirði til að passa
200 ær vetur og sumar og pað parf
líka einn fjárhirði til sð passa 30—
50 ær, og margt fleira pessu líkt
mætti taka fram til að sýna hve smá-
búskapur er óheppilegur.
Hið sama má einDÍg segja um pau
áhrif, sem smábýlin hafa á ræktun
landsins. J>au eru ekki heppilegri.
Hinn háttv. höf. kippir par 1 ka
sjálfur fótum trad&n peírri skoðuu,
sem bann heldur fram, par sem hann
segir: að búandinn hafi lítinn tima
afgangs frá daglegum nauðsynjaverkura,
ti) pess að rækta landið, vpgna pess
að vinnukraptinn vanti. f arua kemur
hann með aðalatriðið. J>að er auð-
sætt, að smábóndi getur ekki haldið
vinrmfólk, þó pað byðist, vegna pess
að bústofninn og smáa jprðin ber pað
ekki, og parafleiðandi er einyrkinn
bundiira við dagleg nauðsynjastprf,
svo sem hirðingu hins litla gripastofns
og önnur störf, sem lúta að viðhaldi
búsins, Hann heiir pví engin tök á
pví, að rækta upp lanaið, og er eg
hér á ;>0mu skoðun eins og hinn háttv.
höf.; en par sem bann í nefndri grein
kemst á gagnstæða skoðun ?ið þetta,
get eg ekki fylgst mtð honum, pvi eg
kaun ekki við, að halda í einu fram
tveimur skoðunum, sem koma í beinau
h&ga hvor við aðra.
J>að sem leiðir af pví að parta
sundur jarðirnar, er margt < g allt
óbcppilegt fyrir ltudbúnaðinn. H>nn
borgar sig verr, sem atvinnugrein; pað
verða minni tök á prí, að færa út
I túnin eða rækta landið. l>að prengir
hver að öðrum. Afnot búsmalan8
: verði minni, fé rírara, og nábúakrit-
urlnn verður almennari. Landidrottn-
ar ná betri tökum á pví, að spreogja
upp landskuldirnar. Yfirleitt vorða
bændurnir fleiri, smærri og ennpá
fátækari, en nú á sér stað, sro að
þeir mundu naumast verða færir um
að greiða prestinum sínum vaxandi
dagsverk og heytollafóður.
Vattarnesi 16. maí 1903.
Bjarni Sigurðsson.
Útlendar fréttir.
—o—
Danmork. Sósíaliatar bafa í ping-
lok haldið mikinn fund og par ákveðið
að slíta öllu sambandi við vinstrimanna-
flokkinn og stjórnina, sera p*ir álíta að
hafi brugðizt tiltrú pairra, og kemur
petta víst engum vinstrimanni á óvart,
svo mikið djúp sem »r milli stefnuskráa
flokkanna.
„Hinir sameinuðu" Land-
varnarmenn og Val t ý i ng*r
hafa nú leitað halds og trausts hjá
himi rammasta apturbaldsblaði Dana,
„Y o r t L a n d,“ ómenguðu Estrups-
liða máltóli, er flytur nú hverja grein-
ina á fætnr annari gegn Heimastjóm-
arfrumvarpi Yinstrimannastjórnariun-
ar, er aukapingið sampjrkkti.
Eptirfarandi fjárstyrki hefir rikis-
þingið veitt pessum Isl.ndingum: síra
Mattb. Jochumssyni 300kr., cand. mag.
Boga Th. Melsteð 200 kr., cand. scient.
HeJga JónssyQÍ 300 kr., íkólakennara
Sv. Sveinbjórnssyni í Árósum 400 kr.
og myndasmið Einari Jónssyni. nú í
Róra, 300 kr.
Nokkru eptir a.fmæli sitt, 8. apríl,
var Kristján kouungur á gangi á
Löugulinu með tveira elztu dætrum
sínura, keisaraekkju Maríu Eeodorowna
(Dagmar) og Alexöndru Englands-
drottningu, og mætti par fullum dóna,
er slagaði að hlið keisaraekkjunnari
svo að henr.i lá við falli, og greip
síðan í bijóstið á konungi, sem eigi
var seinn til að grípa dónann í kragann
og hrista hann af sér; enda bar pá
að tvo hermenn er fóru með þenhan
afglapa og settu hann í fangelsí.
Norveg'ur. Helztu meon landsins
deila par nú nm fr&mtíðarstefnuna í
póiitíkinni, og vill þjóðskáldið Björn-
stjerne Björnsson nú halda aptur af
hinum svæsnari framsóknaimönnum
landsins við í höndfarandi kosningar
til stórpingsins og eigi spilla góðu
samkomulagi við Svia úr irjálslynda
flokknum par í landi.
Yetaiinn hefir verið all-harður í
Norvegi ftllt frara á vor, og par gengið
h vitfiskur með fram öllu landi
Ujtpí cgn skrideg bitndin nö
áram ót. Oq'Id n ma kcn tn
sé til ritstj. fyr r 1. ok‘ó -
f.er. lnnl. avgl. 10 tu> a
línttn,eða 70 a. liver þvn l.
dálks oy hálfu dýrai a á 1
stðu,
D NR. 19
alveg suður í Kristjaníufjörð, en hrít-
fiskurinn er tshafsbúi, ogpykir ýmsum
vísindamÖBUum eigi ólíklegt, að sá
gestur boði helzt kuldatið hér á
Norðurlöndum.
Rússland. Hið fræga skáld Rússa
Turgenjew, segir einhvarstaðar i ritum
sínum: MVér Rússar kunnum ekki við
okkur neraa að bafa ætið eiahvra ja til
að lúberja,“ er máske leiðir mikið af
harðstjórn landsins.
Nú hefir einn af helztu mennta-
mönnum Rússa á þessum tímum,
Scharapon, slrrifað skáldsögu með
fyrirsögoinni: „Er hálf öld er liðin,“
og þar gjörir hann ráð fyrir, að pá
hafi Rússar gleypt allan Balkansk igann,
mikinn hluta Austurríkis og Posen og
Austurprússland, ea í Asíu, Persiu,
Afghanistau, Bokhara, Tibet og Man-
jjúríið, er allt á svo >>ð neyð,.st til
að verða rússneskt að öllu leyti, eius
og peir nú eru að neyða sumingja
Finna til, með binni mestu harðstjórn
og burtrekstri beztu manna p&ðan úr
landi,
Björnstjerne Björnson hefi”- orkt
grimmúðlegt ámæliskvæði um Rússa
og keiiara öeirra fyrir meðferðina á
Finnlandi.
Á sjálfu Rússlandi linnir aldrei á
óánægju og óspektum.
Nýlega var myrtur landsstjóri einn í
Usaí Oharatowfylki á Saður-Rússlandi,
og í borginni Kischemef rændu ,, ktistuir
meou!“ 700 hús og 600 búðir Gyðinga,
drápu 45 og særðu um 400.
Balkanskaginn. far beldur óeirð-
unurn áfram, og hefir Ricciotti Ga-
ribaldi, sonur hotj nnnar, heitiðAlbön-
um að koma til liðs við pá.
Holland. l>ar hafa Sosíalistar orðið
alveg undir í verkfalli pvi hinu mikla,
er þeir stofnuðu til í vor um land allt
gega öllum samgöngum, pvi járnbra'ita-
félögin fengu aðra i vinnu, og stjó.nin
sefaði mótspyrnu verkfellenda með
herliði, og er petta mikill ósigur fvrir
flokk Sósíalista, er hefir kostað pá
margar milliónir króna.
England. J>að sýnir ljóso-t hin
fádæma miklu auðæfi landsios, að
fjármálaráðgjafi Englendinga, Richt:e,
lagði nýlega pau fjárlög fyrir Parla-
mentið, er sýna, að laDdið hefir 200
mill. kr. afgangs útgjöldum rétt á eptir
hinu afarkostnaðarsama Búastríðf.
I Samalílandinu í Austur-Afríku
við Rauðahafið hafa bæði Englending-
ar og Abysíníuraenn nú nýlega barið
á Mullahnum og liði hans og fellt af
honum fjplda liðs.
Frakkland. J>ar harðnar allfaf
deilan meðal stjórnarinnar ogmunkanns,
eo hingað til hefir Leo páfi eigi skipt
sér af deilunni og jafnvel haldið aptur
af peim kardinálum og biskupnro, er
hafa viljað veitx munkum Jiðsinni,
er meiri hluti bænda og jafnvel margir
hermenn fylgja að málum.
Ea nú lítur út fyrir, að páfinn áliti