Austri - 19.09.1905, Side 2

NR. 33
AUSTKI
124
hæ<5 til pess að bríia eina á. Eg fyr-
ir raitt'leytijsvara pessari spurningu
óKikað játandi, og pá ímynda eg mér
að nllir héraðsbúar, peir menn, sem
nv’st gagn hafa af pessari mvklu sam-
göngubót, muni taka undir með mér,
pn ö sýnir áhugi peirra að undanförnu
í pessu máli, pað sýnir áhugi fulltrúa
peirra á pingi. fað er hekl eg óparfi
a? skýra pað fyrir raönnum, hve afar-
nauðsynlegar allai samgÖDgur eru á
*sjó og landi, að pá fyrst getur orðið
nokkur arðsvon af framleiðslu hvort
sem er af landbúnaði eða fiskiveiðnm,
tveimur aðal-atvinnuvegum landsins,
pegar lægt er að koma afurðunum á
markað. Eg held að pessi sannleikur
sé nú orðinn pllum svo ljós að pað sé
hreinn óparfi að orðlengja frekar um
pað. Eyrir mér vakir pað sem aðai-
skilyrði fyrir framförum pessa lands í
efnalegu tiiliti, fyrir velmegun pess og
fynr tramtíð pess,að vér höfum greið-
ar 8amgöngur við útlönd frá hinum
stærri Kaupstöðum,hagfeldar samgöng-
nr, milli peirra og hinna smærri kaup-
túna, á sjó. Akbrautir par sem pví
verður viðkomið frá kauptúnunura upp
eptir hinum péttbýlli héruðum, með
aukavegum út úr, sem héraðsbúar
ikosta, brýr á hverri a sem viðkomið
veiður og telefonar fram með vegun-
nm. Og pað er sannfæring mín að
petta sé eigi aðeins glæsilegar hug-
sjóniv sem eg set fram, heldur verði
petta fvamkvæmt víða á landinu og
pað innan fárra ára, og pað pá einnig
fyrst og fremst í pessu héraði, pví
bér eru pegar ým3 skilyrðí fyrir hendíf
akvegnr upp eptir héraðinu, fcrýr yfir
tvær aðalárnar og nú væntanlega rit-
sími og málpráðasamband yfir pvert
héraðið. Og pessu verður víðar við-
komið mnan skamms ef pjóðin aðeins
sýDÍr nógu mikla staðfestu, stillingu og
einingu, pað prek og pa prautseigju,
sera parf með til pess að geta unnið
stórvirld, og í pví efni heid eg aðpessj
brúarbygging geti verið fögur og á-
preifanleg fyrirmynd. — P>ví pessi brú
er sannarlega gott og fagurt sýnishorn
upp á pað, hvað polgæði og seigja geta
áorkað, og hún sýnir pað ljósar en
nokkuð annað, að pað er ekki rétt
pegar um nauðsynjafyrirtæki er að
ræða, að gefast upp við pað, pó eikin
falli ekki við fyrsta bogg, pví hvað
mundi hafa orðið ef hætt hefði verið
við allt saman, pogar ísinn braufc
staurana og sópaði öllu burtu pann
16. janúar 1903? Jú, pá - hefði öll
alpýða hér eðlilega hugsað sem svo:
„pað er tilgangslaust að hugsa nokkuð
um framfanr á pessu landi“.Að hætta
pá alveg Tið hefði orðið til pess að
staöfesta og efia pað vonleysi, sem
alltof mikið rikir hjá oss, pað trúleysi
á krapt sjálfra sín og framtíð pessa
lands, sem kemur enn alltof mikið
fram i ræðum og ritum, pó pað sé
fullsannað, ad petta land hefir eins
göngum er petta mannvirki stór og
pýðingarmikíll liður.
En hverjum er pað pá að pakka að
ekki voru alveg lagðar árar í
bát, pegar petta slys vildi til? Slys
sem í rauninni varð til góðs, pví sakir
pess er brúin nú byggð miklu trygg -
ari eu annars hefði verið, svo trygg,
að vér vonum að hún megi standa vel
og lengi.
Hverjum er pað að pakka að krapt-*
ur „ormsinsM var yfirunninn? Og orm-
nrinn er petta vonleysi og prekieysi,
sem eg minntist á, petta eilífa volæði
sem eru leyfar frá undirokun okkar á
kúgunartímum einokanarinnar.Hverjum
er pað að pakka að vér höfum yfir-
stigið pennan orm, sem nagar og
bítur ailar rætur tindir sönnu og góðu
pjóðféiagi, svo að hann getur aldrei
framar að eilffu rétt úr kryppunni.
Hverjum er pað að pakka að með
pessari brú er tengt saman petta
inndælísfagra hérað, pessar íallegu og
frjósöma sveitir, já, að sýslurnar, sem
frá fornöld er í rauninni ein helld að
pær eru tengdar saman með pessari
brú svo að menn nú geta gengið purr-
um fótura héðan úr Suðurmúlasýslu
yfir í Norðurirúlasýslu? Hverjum er
pað að pakka að móðirin parf ekki
lengur að hugsa tíl pess með kviða og
skelfingu að sonurinn á leið yfir Fijót-
ið, og að allir geta nú umsvifalanst
og hættulaust farið leíðar sinnar yfir
pað? Hverjum ber að pakka pau ó-
teljandi mannslíf sem pessi Erú vissu<
lega mun bjarga? Hverjum eru pessi
miklu gæði, sem hvert út af fyrir sig
eru nægileg til að réttlætu tilveru
pessarar brúar, að pakka?
Jú, pað er fyrst og fremst að pakka
pingmönnum pessa héraðs, sem eptir
óskum kjósenda sinna héldu pví ein-
dregið fram að brúargjörðinni væri
haldið áfram, og parnæst og aðallega
alþing’, fjárveitingarvaldi pjöðarinnar.
£að mátti heita að allt alpingi væri
samdóma um að nauðsynlegt væri að
halda pessu fyrirtæki áfram. fað eru
fulltrúar pjóðarinnar, sem hafa verið
einhuga á pví að vinna pessa mikla
og þörfu samgönguhót. |>etta er
mjög svo eptirtektarvert, því á hinum
síðustu.og við skulum segja eptir venju,
og verstu timaffi, ér ekki laust vi3 að
farið sé að brydda á pví, að vékja
tortryggui til alpingis.til peirrar, stofn-
unar, sem í hverju landi er álitinn
hinn dýrmætasti gimsteinn þjóðarinnar.
Slík tortryggni hiýtur að vekja ríg
milli pingmanna, efla sundurlyndi og
flokkadrátt í landinu, spilla samvinnu
pingmanna innbyrðis, og veikja pað
trau3t sem á að vera milli pingsins og
þjóðarinnar;og nái mikil slík tortryggni
að festa rætnr, pá getur hún orðið
til pess að lama framfarir landsins
um langar .stundir, eða enda eyðileggja
pað. Og pað ee undarlegt og virðist
vera æSi mikil mótsögn í pví, að allir
mikla framtíðar mðgulegleika, og hvert
annað land, og enda meiri( hvört sem
vér lítum á hið fiskisæla haf í krítíg
nm strendur landsins eða landið sjálft
landið sem vér eigum sjálfir og getum
hagnýtt eins og vér viljum, og pó er-
um vér varla ennpá farnir að reyna
pað eða geta sýnt það, hve mikinn
arð þetta hvorttveggja getur fært oss
hað getum vér pá fyrst, þegar vér
HV0 fullkomnar samgöngur, eins
ec g drap á áðan, og í peim sam-
eru einhuga og samhuga á pví að
tengja saman byggðarlpg með sam -
gönguna bæði á sjó og landi, já að
jraenn vilja tengja saman landshlutaua
mei? tal.Jmum og jafnvel tengja petta
land víá útlönd með hraðskeytum, en
menn gjöra sér ekki far um a2 tengja
saman hugi h ^dsmanna, menn leggja
ekki kapp á a 5 sameina pingið og
pjóðina, semá ai" vera eitt fað er
mfn hjartans ósk a 'ð SÚ s^emmg sem
er um pað að efla s amgöngnr land8Íns
nái einnig til annara fyrirtækja, og
s'ðast en ekki sízt til pess að tengja
saman þjöð, ping og stjórn, pví pegar
góð samvinna er railli þessara aðilaf
pá er sérhverju landi vel borgið.
Eg sagði að um það væru allir sam-
málaað efla samgöngur í landinu.Bezta
sönnunin fyrir pessu er, að pað er
búið að vinna meira. í þessu skyni
síðustu 20 árin eu öll hin liðug pús-
und árin til samans. Sú ósk, sem æðsti
valdsmaður pessa lands lét í ljós
pegar hann vígði hina fyrstu stórbrú
pessa lands, brúna yfir 01fusá, nú fyrir
14 árum, að hún hefði líka náttúru og
hringurinn Draupnir: að líkar brýr
henni mættu iunan skamms drjúpa af
henni; þessi ósk hefir fyllilega rætzt,
Að vísu er petta eigi nema 7. stór-i
brúin, sem dropið liefir, en af hringn-
um Draupni 8 hnngar; en pessi brúin
er líka höfgari en nokkur önnur brú.
Brú pessi er pví hérmeð afhent af
laadstjórninni til alraennrar notkunar
og umferðar, en eg verð pá um leið
að taka pað fram, að mannvirki petta
hefir orðið dýrt óg að pað er afar-
áríðandi, að það só vel og vandlega
meðfarið, enda pykist eg mega full-
treysta pví að Héraðsbúar finni það
fljött, að þeir í pessari brú hafa
eigaast pann mesta dýrgrip sem þeim
gat hlotnazt, og að hún verði auga-
steinn peirra, sem peir eigi poli að
verði neitt rótað við á pann hátt er
verða kunni til pess að skemma hana
að nokkru. I fullu trausti íel eg yð-
ur pessa brú, væntandi pessað í hvert
sinn og hver fullorðinn Islendingur
fer um hana, pá ryíji hann npp fyrir
sér Rögu hennar, og að pað verði til
pess að festa ást hans á htnni og
héraði sínu og efla trú hans á fram -
tíð pessa lands.
Að endingu pakka og ölium peim,
sem unuið hafa aö einhverju leyti að
pessari brúargjörð, en sérstaklega
finn eg ástæðu til að nefna pá menn
sem af hendi landsins hafa haft tilsjón
með brúargjörðínni, verkfræðingana
Sig, Thoroddaen og Jón J>orláksson.
Og pó að ílutningur á brúarefninu
hafi verið æði dýr fyrir laodið, pá eiga
pó peir meun, sem flutninginn önnuð-
ust, þakkir skilið og sérstaklega á
faktor Jón Arnesen á Eskifirði beztu
þakkir skilið fyrir pann dugnað og pá
atorku fem hann sýndi í pví að koma
öllu efninu upp eptir í tæka tíð,leDgri
veg en nokkru sinni hefir áður verið
fiutt, og þyngrí stykki en venjulégt
er, um hávetur í illviðrum og yfir afar
ervíða leið, og án pess að geta haft
nægan undirbúning.
Og svo loks um leið og eg afhendi
brúna til almennrar umferðar óska eg
pess og bið af alhug, og eg veit að
undir pað taka allir með mér, að ekk-
ert grandi henui: hvorki mannaverk
eða náttúrukraptur, heldur standi brúin
vel og lengi, og verðí oss og niðjum
vorum lýsandi eptirdæmiupp á praut-
seigju og þolgæði, upp á góða sam-
vinnu milli pings og pjóðar, og lýsi
eg því svo yfir í nafni landsstjórnár-
innar að pessi brú er
opnuð til almennrar mnferðar.
Bréf frá ííoregi
Eptir G. H j altason.
V.
Yiðtökur — heimprá.
Eerðalög mra og viðtökur í félög-
unum ern yfirleitt svona: Eg ferðasi
með eimbátum á þilfari. íSkipið leggst
við bryggju í nánd við félagið. Eg
geng uppá hana. J>ar er þegar fé-
lagsmaður: kennari, bóndi eða ungling-
ur, sem optast þekkir mig eða spyr
hvort pað sé ekki eg. Hann tekur
tösku mína af mér og ber hana sjálfur,
fylgir mér heim í gistingarstaðinn,sem
er ýmist veitingahús, kennara eða
hóndabær, eða pá prestsetur. Svo er
eg leiddur inn i fallega stofu, par er
allt mjög breint og fínt, fulltafblóm-
um og myndum. |>ar er allt upphitað
og uppljómað, ef kalt er eða dimmt,
par er margbreyttur matur, en aldrei
áfengi. Svo er mér fylgt í fundahúsið
það er optast skólahús, æskulýðshús,
bænhús eða ráðhús,
Í>a3 er uppljómað og upphitað;
Yanalega bíð eg nokkuð — svo fyllist
húsið. Eg tala í hálfan 2. til hálfan 3.
tíma eptir pví sem óskað er. Svo
pakka þeir ræðuna, mér er fylgt heim,
er pá lúinn,en á orðugt með svefn.
Eundahúsin fæ eg ókeypis að ellu og
í þeim 70 félögum sem eg hefi talað
í, hafa 35 borgað allan greiða fyrir
mig, ýmist félögin sjálf eða þá ein-
stakir menn í þeim. J>ar sem greiði
var seldur, kostaði hann alls fyrir
sólarhringinn kringum eina krónu eða
frá 60 til 125 aura. Mjög sjaldan
segja peir: „p>ú íæður hvað pú borg-
ar“. Nei, alloptast atmn ðhvort af
pessu tvennu: petta kostar pað“. eða:
„Eg tek enga borgun1'. Yfir höfuð er
fólk pægilegt, rétt eins og heima.
En bráðókunuugum gestum er samt
ekki tekið eins vel, held eg, eins og
víða á Fróni. En bændurnir par
purfa líka sjaldnar að óttast að fá
neina ópokkagesti í sín hús. Hér er
öðru máli að gegna. Hinn hágöfugi
íslenzki siður, að lofa öllum að vera
sem beiðast húsa, yrði alveg óhafand
í Noregi og eins helzt alstaðar utan-
lands.
Nafnkenndir menn greiða aíltaf gotu
mÍDa með góðum blaðagreinum og pðru
Og tveir þeirra hafa nú lagt á smiðs-
höggið raeð pann drengskap l mian
garð. Annar peirra svo stórkostlega,
ekki bara í prentuðu orði, heldur
mest í verki — annað eins göfuglyndi
hef eg aldrei pekkt. — |>að er líkara
fögrum draumi en virkilegleika. —
Hvað pað sé, vottar hið norska„Hög-
skuleblad“ nr. 8. 1905 og hið danska
„Höiskolebiad“ nr. 8 1905.
Eptir nýáríð fór eg prióju fyrirlestra
ferðina um Rómsdal, hélt par 18 fyrir«
lestra, að mestu í sömu félögum og í
fyrravetur. Sömu góðu viðtökur og
sami áhevrendafjöldi. Ný umtalsefni;
og vildu nú roiklu fleiri heyra um land
vort en í fyrra. Nóg er af fyrirlestra-
mönnum hér í landi mér betri, að
minnsta kosti á tíingumálum landsins.
En eg hef fleiri umtalsefni en margir
peirra.
Um páskana hélt eg 6 fyrirlestra í
sama félagi á Gurskey, kvöld eptir
kvöld. Aheyrenda meðaltal 57. Litlu
seinna 4 fyrirlestra á Sandsey par