Austri - 08.01.1910, Blaðsíða 2

NR. 1
AUSTEI
3
ýi
eru skilyrði pess, að allir, eða sem
flestir góðir eiginleikar gróðrarafbrigð-
isins nái fyrstum þroska. fetta kall-
ast rrsktunarhœttir. Hér til
heyrir að giöra tilraun með spíruð og
óspíruð jarðepli, hvort pað horgar sig
að spara ótsæði með pví að skera
sundur átsæðisjarðeplin og setja pau,
hálf í stað; einnig hversu pétt á að
setja pau og hversu djúpt, hvernig á
að undirbúa jarðveginn að vinnslu og
áhurði.
Uppskera manna af jarðeplum sem
öðru, er mjpg misjofn og her margt
til pess, svo sem mismunandi loftslag,
jarðvegur og undirbúningur hans, a-
burður, hirðing garðsins, lega og siðast
en ekki sízt skal nefna afbrigðið.
fað má segja að afbrigði jarðeplanna
hér á landi séu pvinær jalnmprg og
yrkjendurnir, en auðvitað er að pau eru
ekki 0ll jafngóð. fessvegna parf að
gjöra samanburð á hinum betri inn-
lendu afbrigðum innbyrðis og á peim
og útlendum atbrigðum, sem líkleg pykja
til góðra prifa hér á landi, til pess að
finna hin beztu, svo að hægt sé að
rækta pau, og leggja niður pau, sem
minni eptirtekjur gefa og eruyrkjand-
anum til meiri eða minni skaða í sam-
anburði við hin.
I’ekkingin um pað, hvernig og hvern
áburð beppilegast er að nota undir
gefnum kringumstæðum, er mjög ófull-
komin, og parf að afla frekari reynslu
um pað.
Notkun húsdýraáburðar er optast
arðsom, ef áburðurinn er vel hirtur,
en pað vantar reynslu fyrir pví, á
hvern hátt hann verður að mestum
notum. Og pað borgaði sig máske
ennpá betur að nota tilbúinn áburð
jafnhliða honum að meira eða minna
leyti, eða vissar tegundir hans,
Gróðiarstöðin vill leitast við að finna
hvernig, hvenær og hverjar tegundir
áburðar áað bera á undir ýmsum kring-
umstæðum og hvort pað yfirleitt borg-
ar sig að kaupa og nota tibúinn áburð
og pá hvernig og undir hverjum kring-
umstæðum.
Jarðvegurinn er misjafn svo að ekki
eiga sömu ræktunarhættir alstaðar iafn-
vel við. Með tilraunum parf að tinna
hverir peirra eiga bezt við á hverjum
stað og kemur pá ekki sízt til greina
val gróðurafbrigða og áburðurinn, pvi
að pað er um að gjöraað „ræktarétta
„sort“ á réttum stað“.
Þegar land er tekið til ræktunar í
peim tilgangi að gjpra pað að túni, er
pað fyrst purkað ef pess er p0rf, og
síðan sléttað, ef pýít er. Hingað ti'l
hefir pví nær eingöngu verið notuð sú
aðferð, að rista grasrötina ofan af og
pekja svo flagið með pokunum, pegar
búið er að jafna pað. En spursmál
er, hvort ekki væri heppilegri sú að-
ferð, sem byrjað er að nota hin síð-
ustu árin og kallast sáðsléttu-aðferð
eða sáðslétta. Rá er landið plægt með
grasrótinni, flagið síðan hertað og
jafnað og undirbúið eptir pörfum, til
sáningar grasfræs. Sumarið, sem sáð
er, er ekki mikils vaxtar að vænta,
en næsta sumar og svo frafn, vex
upp af grasfræinu og flagið er orðið
að túni. Ennpá vantar reynslu um
hversu heppileg pessi aðferð er og á
hvem hátt hún gefst bezt. Gróðrar-
stpðin vill gjöra tilraunir hér að lút-
andi. Kemur pá einkum til greina
að finna á hvaða árstíma heppilegast
•er að „brjóta“ landið, hve nær fyrst
borgar sig að sá í pað og pá hverju.
Gétur pá komið til álita hvort heppi-
legra er að sá í flagið næsta sumar
eptir að pað var plægt upp, eða ekki
fyr en á olrti sumri eða síðar, og fer
pað mikiðeptir eðli jarðvegsins- Einn-
ig er óvíst hvort heppilegra er, að sá
strax grásfræi, eða sá fyrst hefrum
eða rófum, — öðruhvoru — eða sitt
árið hvoru, (eða enn öðrum jurtum)
áður en grasfræi er sáð í flagið, og
pað á pann hátt gjört að túni. Af
gra?fræi er sað lleiri tegundum jafn-
hhða í blendrngi, en reynslu vantar
um pað, hverjar tegundir gefa mesta
og bezta eptir-tekju og hver hlutföJ
milli tegundanna eru heppilegust til
pess að pær rnyndi sem péttastan
gróður. Uað er heldur ekki fullreynt
hversu endingargóður pessi gróður
verður. Verið getur, að mikið af gróðr-
inum deyi út nœstu árin, svo að hann
verði mj0g gisinn og eptirtekjan svo
lítil, að ekki sé við pað unandi. Auð-
vitað er, að ekki á sama fræblöndun
jafnvel við hvar sem er, og parf sér-
stakar tilraunir til að finna bvað bezt
hentar í pessu efni undir ýmsum kring-
umstæðum. I pessutn tilgangi og
marga annara tilrauna vegna er nauð-
synlegt að hafa margskonar jarðveg
og önnur skjlyrði breytileg, til pess
að geta aflað sem víðtækastrar reynslu
og gefið reglur og leiðbeiningar, sem ’
hver og einn getur lagað eptir sínum
staðháttum. En pað er erfitt að hitta
allar eða jafuvel flestar jarðvagsteg-
undir á einum stað, og pessvegna væri
æskilegt, að hafa dreifðar tilraunir
hingað og pangað á sræði Búnaðar-
sambandsins, líkt og Ræktunarfélagið
hefir á sínu svæði, eptir norskri fyrir-
mynd. Dreifðar tilraunir eru sér-
staklega nauðsynlegar hér á landi, af
pví að skilyrðín og staðhættirnir eru
svo margsháttar.
Smástoðvarnar eiga meðal annars
að staðfesta eða hrekja, fyrir sitt leyti,
gildi peirrar reynslu, sem pykir fengin
við aðal-tilraunastöðiaa, um eitt eða
annað atriði. Ræi eigaað sýna mpnn-
um nýja ræktunarhætti og vekja á-
huga á jarðrækt og fræðaum ýmislegt
er að henni lýtur, einkum nýjungar.
Það er pví rneiri von um, að nýir
ræktunarhættir og gróðuratbrigði verði
reynd, sem fleirum gefst tækifæri t.il
að kynnast peim nákvæmlega, og eink-
um ef menn eiga kost á að sjá pá
notaða og gróðurafbrigðin reynd, pví
að jafnan er sjón sögu ríkari, og
margir eru tregirtil — fleiri en Tóm-
as —, að trúa nema peir sjái.
II.
Síðan gróðrarstoðin tók til starfa
eru liðin 4 ár. Rað er ekki langur
tími, og mikið af honum hefir gengið
til pess, að brjóta landið og búa pað
svo undir, að hægt sé að gj0ra á pví
tilraunir. Það er pví ekki von, að
mikill árangur sé orðinn af starfi
hennar, pegar pess einnig er gætt, að
flestum tilraunum er pannig háttað,
að um pær parf fleiri ára reynslu, til
pess að hœgt sé á peim að byggja.
Ressvegna pýðir heldur ekki, að
gefa nákvæmar skýrslur um tilraun-
irnar árlega. En pegar einhverri til-
raun er lokið, skal gefa um hana, í
heild sinni, sro nákvæma skýrslu sem
p0rf er á, til pess, að almenningur
geti gjprt sér fulla grein fyrir árangri
hennar. Þeim til fróðleiks, sem lítið
pekkja til gróðrarstöðvarinnar skal
hér drepið á hinar helztu tilraunir
sem par er byrjað á.
Matjurtir. í prjú ár hafa verið
gjörðar tilraunir með ræktun jarðepla
og 2 síðustu árin höfð 12 afbrigði til
samanburðar. Ressar tilraunir hafa
misheppnazt, mest vegna pess, að
grasið hefir eyðilagzt af næturfrostum,
og hafa frostin gjort meiri skaða par
en aunarstaðar, par, sem ætla má að
pau hafi verið jafnmikil. Rykir mér
líklega3t að orsakirnar séu pær, að
landið er ekkj enn komið í fulla rækt,
og liggur á bersvæði, mót árdegissól-
unni, og að ekki hefir verið ko«tur á
húsdýraáburði nema af skornnm skamti.
Einnig er jarðvegurinn of leirblandinn
og kaldur fyrir jarðepli.
Gulrófur. Þær hafa einnig verið
ræktaðar í 3 ár. Fyrsta árið var
peim sáð í nýbrotið land og gáfu pá
enga uppskeru, enda var pað sumar
bæði stutt og kalt. sem marga mun
reka minni til. Hin árin hafa pær
gefið ailgóia uppskeiu. í fyrra gáfu
pær uppskeru sem svaraði 72 tn. af
dagsl. en í sumar ekki nema 63 tn.
Með pví að reikna tunnuna aðeins 5
kr. gjöiir petta pó 360 og 315 krón-
ur. Aburðurinn kostar um 50 kr.,
og verður pá afgangurinn fyrir vinnu
og öðruin kostnaði.
Káltegundir. f*ær hafa verið rækt-
aðar 2 síðustu árin. Blómkál hefir
ekki verið ræktað fyr en í sumar og
óx pað mikið vel. Grænkál hefir
reynzt mjög vel bæði árin. Hvítkál
og rauðkál hefir par á móti ekki vax-
ið svo, að pað yrði notað 'til mannéld-
is, en ekki er pó vonlaust um að hægt
sé að rækta hvorttvegaja. Kæraust
meon upp á að rækta kál til muna,
mætti pað verða til nokkurs sparnaðar
í kornkaupum. auk pess sein pað væri
til hollustu, matbæt’.s og tilbreytingar
í matarhæfi.
Um hreðkur, salat, spínat og gul-
rætur, sem einnig hefir verið ræktað í
gróð'-arstoðirmi og gefizt allvel, er hið
sama að segja.
I sumar var gjörð tilraun með 5 af-
brigði af fóðurertum, og fékkst lítið
eitt af fullproskuðum ertum af peim
öllum, og' skemmdust pær pö af trosti
í haust. Af pví sem raektað er í
gróðrarstöðinni, hafa erturnar vakið
mesta eptirtekt peirra er pangað hafa
komið.
Fóðurrækt. Til föðurs hafa verið
ræktaðar fóðurrófur (turnips), bygg,
hafrar, rúgur og toðugresi, og hefir
allt gefið góða eptirtekju.
Tvö síðustu árin hefir uppskera af
4 afbrigðum af fóðurróíum að meðal-
tali samsvarað rúmleg 100 tn. af dag-
sláttu (tn. talin 200 pd.) og er pað
talið til jafns við 16 —17 hesta af beztu
töðu að fóðurgildi, og er pó ekki tekið
tillit til pess, að rófurnar auka nokkuð
gildi pess fóðurs, sem pær eru gefnar
með. Bæði gulrófum og fóðurröfum
hefir verið sáð með sáðvól. Flýt-
ir pað mikið fyrir sáningunni en krefur
meira fræ og tefur grisjunina, en er
pó talið sjálfsagt, ef um mikla ræktun
er að gjpra.
Bygg og hafrar hefir verið ræktað
öll árin og jafnan gefizt vel, eptir pví
sem von hefir verið til. -— í sumar
var byrjað á samanburðar tilraunum
með 6 tegundiraf hvoru, byggi,og höfr-
um, til að reyna hverjar peirra eru
fljótvaxnastar, hvort nokkrar peirra
geta náð fullum proska og hverjar gefa
mest fóður. Hverri tegund er sáð í 3
reiti og er hver peirra 1 ari (28 f.’)
að stæið.
Fræið var fengið frá tilraunastpð
búnaðarháskólans á Ási í Norvegi og
valdar pær sortir, sem par hafa reynzt
fljótvaxnastar.
Engin peirra náði fullum proska, en
gáfu allar mjog góða eptirtekju til fóð-
urs. Hafrarnir gáfu að meðaltali 28
hesta af purru heyi af dagsl. enbygg-
ið 23 hesta. Mest eptirtekja af einni
sort voru 30 hestar en af einum reit
34 hestar, reiknað á dagsláttu, og var
pað af böfrum. Á nýbrotnu landigáíu
hafrar 13 hesta reiknað á dagsl. og
jatnmikið féllst par, sem byggi og höfr-
um var sáð í blendingi á nýbrotið
land.
Tilkostnaður við ræktun byggs og
hafra, kaup, vinau 0. fl., í áburði nál.
45—50 kr. í fræi 15—18 kr. að með-
töldum flutningskostnaði á hvorutveggju
af Seyðisfirði.
Heyið má telja fullkomlega t0ðu-
gæft, ef pið er ekki mjög seint slegið,
og úrgangur er alls enginn úr pvi.
Af áburði er eingóngu notaður tik-
búinn áburður td pessara tilrauna.
Tvo síðustu árin hefir verið sáð rúg,
bæði vorrúg og haustrúg. Vörrúgur-
inn hefir vaxið mjöglítið fyrsta sumar(
og síðastliðmn vetur dó að mestu leyti
vorrúgurinn, sem síð var í fvrravor.
Haustrúguríun poldi betur veturinn og
varð pó gisinn í sumar en hávaxinn,
að meðaltali 3 al., og lót mjög
nærri að hann næði. fullum proska.
Aftur var sáð haustrúg í haust.
Grasrækt með sáninau. í fyrra
sumar var sáð grasfræi í rúma dag-
sláttu, og óx frenur litið upp af pví
pá I sumar varð taðan hávaxin en
gisin og var pví lálin standa langt
fram eftir sumrinu, ef vera kyuni að
rótin péttist við íræfall. Nokkuð af
fræínu var norsk blöndun, nokkuð ís-
lenzkt og óx hin fyrnefnda betur.
J»ar sem henni var sái fengust 10
hestar töðu af dagsláttu, en af hinni
fengnst rúmir 8 hastar. J>ess parf að
geta að ekkert var borið á pessa reiti
í vor.
Byrjað var í vor á tilraunum til að
finna á hverjum títna heppilegast væri
að sá grasfræi. í peim tilgangi voru
teknii 5 reitir, hver 1 ári að stærð,
og skyldi sáð í pá fyrsta dag mánað-
anna apríl til ágúst, að peim báðum
meðt0ldum. _f>essum tilraunum verður
haldið áfram fyrst ura sion.
Einnig var byrjað á tilraunum með
frærækt af grastegunilum, til pess að
geta fengið innlent fræ til sáningar.
Meðal pessara grastegunda var vallar-
foxgras. J>að óx svo velj að nema
mundi 20 hestum væmim af dagsláttu-
Bá var og byrjað á tilraunum til að
finna heppiiegasta aðferð við nýyrkjn,
samkvæmt pví sem áður er tekið
fram.
Yerður reynt að sá grasfræi fyrsta
sumar eftir að brotið er landið, með
meiri og minni áburði; í öðru lagi
verður sáð höfrum 1 sninar og gras**
fræi 2 sumur; i priðja lagi veiður
flagið látið standa 1 sumar og pá
undirbúið undir sáningu með grasfræi
2 sumur og í fjórða lagi verður sáð
böfrum 1 sumar, rófum 2 sumur og
grí>sfræi 3 sumur. 011um pessum til-
raunum skal haldið áfram í 6 ár og
halda nákvæma reikninga yfir tekjur