Austri - 13.01.1912, Qupperneq 3

NR. 2
A U S T R I
7
þeir ærinn húsaT7ið hvervetna við
hendina, þar sem okkar trjáviður
dugði övíða til hýbýlasmíða, en grjót
áttum við nóg, og hefðum eins mátt
koma upp einni og einni steinkirkju
eins og Orkneyjajarlar og jafnvel
Færeyingar gátu. Um einn íslenzk-
an ríkismann er getið, sem utan fór
að sækja steinlím til kirkju sinnar
(á Breiðabólsstað í Yestnrhópi), en
týndist í þeirri ferð. Hvorki Skál-
holt né Hólar eignuðust steinmusteri,
uns Hólakjrkja var smíðuð á hinni
vesælu 18. öld — rétt undir steypi
biskupsstólsins. Norðmaðurinn Auð-
unn hiskup rauði er sá eini höfðingi
er af viði lét smíða stofu á Hólum
er stóð óhögguð í 600 ár. pað er
sannast að segja, að við höfum harla
fátt að sanua með stórhuga okkar og
hagleik í húsagjprð.
Nokkiir orð rcm fjárhags-
málið.
Margt hefir verið rætt, ritað og
hagsað um hinar efnalegu ástæður
landssjóðs, hins sameíginlega sjóðs
okkar allra — íslenzku þjóðarinn-
ar.
Um mprg undanfarin ár, þing
eptir þing, hafa þingmenn vorir og
stjórn hjálpazt til, að aasa úr honum
peningum meira en góðu hófi gegndi,
hvað okkur gjaldendam að minnsta
boati finnst. Og jaínframt auðvitað
lagðir á okkur þungir skattar, sem
svo alltaf hata farið hækkandi eptir
því sem hærri útgjaldakröfur hafa
verið gjörðar. Og loks er nú svo
bomið, að menn virðast vera komnir
í staDdandi vandræði með að útvega
það fé, er þurfa þykir; nefnd kosin
A netnd ofan til að ráða fram Yí
þpssmn fjárkroggum, eða eins og að
orði er komizt, koma fjárbag landsins
{lag.
Nefndum þessum mun hafa gengið
erfitt, og geDgur víst erfitt, að ráða
fram úr vandanum á baganlegan
hátt, sem von er, hafa þær kinokað
sér við, séð sér íllfært, að stinga
enn að nýju iipp á auknum tollum
og álognm h þjóðina eða réttara
sagt suman hluta hennar, því óneitan-
lega koma sumir tollar mjög mis-
jafnt niðnr & gjaldendur og óheppi-
lega, má segja, t.d. kaffi og syknr
tollur keamr lang-harðast niður á
kaupstaðarbúa, þurrabúðarmeun og
landbúslausa útvegsbændur. J>etta
eru menn; sem neyðast til að kaupa
mikið af kaffi og sykri og auðvitað
margri annari tollvpru- En auk þess
hvílir ekki svo lítill útflutningstollur
á sjáfarafurðnm, sem aðrir lands-
menn, er ekki stnnda sjávarútvegt
eru alveg lausir við.
Eg er riss um, að flestir mótor-
bátaútgjerðarmenn hér eystra, — eg
þekki nu lítið annarstaðar til — þö
þeir gjöri út einn mótorbát, svari í
þessa tolla til landssjóðs yfir 200 kr.
á árj, og líklega lagt heldur lítið í.
J>etta er mikið gjald, auk allra ann-
ara gjalda, á fátæka og opt, þvi
miður, stórskulduga sjávarútvegsmenn,
sem ekkert hafa við að styðjast nema
þessa sjávaratvinnu, sem hæði er
stppnl og ærið kostnaðarsöm með
mprgum öðrúm annmprkum og erfið-.
leikum,
Ekki dettur mér í hug að segja
annað en að flest landssjóðsgjöld— þó
mér rísi hugur við þeim hinsvegar —
séu óhjákvæmileg og réttmæt, og ef
eitthvað af gjöldunum hafi ekki verið
sem bráðnanðsynlegust eða haganleg-
ust, þá skulum við ekki sakast um
orðinn hlat. En þess bafa menn
fulla ástæðu að vona, að fnlltrúar
þjóðarinnar fari eptirleiðis sro gæti-
lega með fé landsins sem kostur er á
láti nú gjöld og tekjur standast á.
n.l. sökkvi nú ekki landmu í meiri
skuldir íd orðið er.
Tilgangarimi með þessum fáu línum
er sá, að benda þeim, er íjalla um
fjárroál landsin?, á, að ef þeir kom-
ast að þeirri niðurstöðu, nð meira fé
þurfi til landsþarfa að Jeggja, ef
sæmilega á að fara, að spenna þá
eigi bogann of hátt með nýjar eða
auknar tolJaálpgur, Eg hygg að
hann sé nú þegar fullspenntur hvað
kaupstaðarhúum, tómthúsmpnnum og
einkum útvegsmpnnum viðvíkur.
Eg er hræddur nm, et t.d. aukinu
verður nú enn tollur á þessum vörum
kaffi og sykri, að sú toílhækkun nái
ekki tilgangi sínum, heldur ef til vill
hafi gagnstæðar afleiðiugar, tollhœkk-
unin neyði okkur útvegsbændur að
hætta algjörlega við öJl sykur- og
kaffikaup, þó erfitt sé að lffa án
þessarar voru mjólkurlaust, eða flæmi
okkur alveg burtu frá þessum okkar
erfiða atvinnuvegi, en þó um leið
tebjudrjugustu grein landssjóðs-
Og ef að eðru hvoru þessu skyldi
reka, þá er ílla farið.
Yfir hpfuð að tala eru tollar á út-
lendri vöru mjög varhugaverðar álög-
ur, lenda opt helzt á þeim hluta
þjóðarinnar, er eignaminnstur er eða
hefir óvissar tekjur eða atvinnn, og af
því leiðandi eignir á völtam fæti.
Utgjpld manna verða að hvíla á
efnum — fémætum eignum — og á-
siæðum, sé sanngimi gætt.
Annars var það ekki ætlun mín, að
fara að leggja fjárhagsnefndinni ráð
hvar tiltækilegast væri að bera niður
með skatta og tolla.
Hún er skipnð svo glöggum fésýslu-
mönnum. Hetír auðvitað líka kynnt
sér hvað eina, er glöggir menn í þeim
sökum hafa sagt, t. d. hvað Jon al-
þingismaður Ólafsson hefir ritað þar
um í Reykjavíkinni í fyrra haust um
útflutningsfoll á ýmsri landvöru. með
hhðsjóu til^Jþess er landsjóður leggur
landbúnaðinnm til*
Margt mætti hér um fleira segja,
en eg læt dú hér staðar numið.
B.Sv.
Hoiðskýrt hanstkYölá.
Sem maðkur eg hreyfist við moldma lágt
og mæni í heiðbláan geiminn.
því guðsharpan spiiar mér glymjandi hátt
á gullnótur unaðarhreiminn.
í telefón geisianna taiar ei fátt
um trúaðra vonarlifs heiminn.
þar lýsir og vermir, sem ljómandi sól,
ror lífgjafi helgunar andi,
við heilagan Sebaoti hátignarstól
á himnesku sælunnar landi,
og útvaldir gleðjast við endalaus jól
í eilifu kærleikans bandi.
Að liða í bláinn með ljósálfa sveim’
mig langar, en þyngdin mig tefur,
eg skoða vil eilífan skaparans geim>
er skinið í augu mér hefur;
því þráir minn andi að hverfa frá iieim’,
sem heimskunni dýrðina gefur.
Um miijónír veralda fræðist eg fús
með frjósaman lífs akur gróða,
vors himneska föðursins fjölbygða hús
af fylkingum alheimsins þjóða,
með nægtirnar eí ifu náttúiu bús,
sem nærmgu lifinu bjóða.
Eg sannfærist um það, að lifið er ljós
sem lifir í duftinu kalda.
J>að má hina inndælu mynda sér rós,
og margbreyttum lík0munx tjalda
þess gullstraumar þannig um aldanna ós
að eilífðsr djúpinu haida.
Jónas porsteinsson.
----------------------
Prá landssímasteðinni,
Á landssímastoðinni á Seyðisfirði
vorö í desembermánuði afgreidd afbend
skeyti og samtöl sem hér segir:
S k e y t i:
Til utlanda 116* skeyti fyrir kr.
122,50.
133 innanlands skeyti fyrir kr.
173,60.
(*hér af 93 veðurskeyti.)
S a m t ö 1:
120 samtöl með 146 viðtalsbilum
afgreidd frá Seyðisfirði,
225 samtöl með 256 viðtalsbilum
afgreidd til Seyðisfjarðar.
Um sæsímann,
voru afgreidd 482 skeyti til
útlanda; og 498 skeyti frá útlönd-
um.
Yeðnrblíða
siðastliðna viku.
170
novrski ekki álitlegur nú, hann var hár og
magur. gulur að yfirlit, skinnið skroppið, En
tilhaldssamur var hann í búningi. Nú sat hann
og hafði vafið að sér gilkifóðruðum yfirfrakka,
en hafði fæturna á þykknm fótskemli.
Kona hans sat við hlið honum. Hún var
tilkomumikil, blómleg og sælleg að sjá. Fyrir
tuttugu og fimm árum síðan hafði hún orðið
hrifin af hinum tindrandi svörtu angum Pól-
verjans, hann hafði þá komið með sendiherra-
sveit til brezku hirðarinnar. Hún var dóttir
hertogans af Locblomond og þótti föður hennar
og frændum henni lítill vegur að bónorði greif-
ans, sem var fremur fátækur, ea hertoginn átti
raargar dætur og gat ekki gefið Mildred dóttur
sinni mikinn heimanmund. En hún hafði sitt
fram og giptist greifanum og fór með honum
til fýzkalands. Hún var svo heppin, að henni
hlotnaðist arfur eptir föðursystur síua, en erfða-
skráin var svo óljóst orðnð að systkini hennar
reyndu að fá hana ónýtta, og fluttu það mál
með míkilli ákefð; en hún vann málið að lokum,
Varð &f þessu mikið missætti milli hennar og
ættingja hennar, sem aldrei greri um heilt.
En hún hélt þjóðerni sínu fyrir því. Á
heimilinu var venjulega töluð enska, og hún
fylgdi að pllu enskum siðum. En af þvi Eng»
lendingar hafa þá skoðun, að hakteríum verði
bezt útrýmt með boðom, hreinu lopti og nægi-
legri hreyfingú úti við, hafði henni farið lítið
aptur, mátti álíta að maður hennar værí faðir
167
sinni, greifafrú Zell. Frú Richter heilsaði henni
kurteyslega, eins og ekkert hefði í skorizt, en
gaf sig þó meira að Trix, hún horfði á hana
með aðdáun, og mátti stilla sig um að faðma
hana ekki að sér. Hún þakkaði með sjálfri sér
forsjóninni fyrir að námspiltarnir voru ekki við-
staddir, því hún þóttist vita að þeir mundu
alveg ganga af göflunum, ef þeir sæju Trix í
þessum hvíta skrúða.
En „forsjónin" brást vonum hennar, því
meðan þær sátu að kaffidrykkju, og Trix borðaði
hvert stykkið af möndluköku á eptir öðru án þess
að gefa því gaum að frú v. Grassmann var að
gefa henni bendingar um að nú væri kominn
timi til að kveðja — kom Richter með piltana
þrjá með sér og settist að kaffiborðinu. Frú
v. G-rassmann hneyxlaðist á þvi, hve Trix heils-
aði þeim kunninglega, og þeir fóru strax að
láta aðdánn sína í ljós. Verst af öllu var, að
Trix var auðsjáanlega skemmt með því.
Richter gamli var heldur þnr og stuttur
í spuna þegar hann beil^aði frúnni, en hún
gaf sig ekki að því. En karl var í slæmu
skapi og þegar hann leiddi pilta sína fram
fyrir frúna og sagði henni til nafns þeirra, gat
hann ekki stillt sig um að segja:
„Nafu herra Rindigs er yður varla ókunD-
ugt, bróðir hans var yfirmaður við herdeild son-
ar yðar.“
„Nú, einmitt það.“ sagði frúin og gaf engan
gaum að því.