Austri - 28.11.1914, Blaðsíða 2

• NR. 48
AUSTEI
172
sýnt, a3 peir svíkja ekki Rússland á
tímum kættunnar. Það hafa Finnar
einnig sýnt, og vér vonum, að peim
muni einnig verða auðveldara að fá
kr^fur sínar uppfylltar eptir stríðið.
Hafið þér annars hugsað um, að þessa
pld, sem Finnland hefir verið undir
Rússum, hefir j>að náð sfnum mesta
blóma? Rað hefir haft meira frelsi
en írland undir Bretum, og laugtum
meira en hinar okuðu pjóðir undir
fjóðverjum.
Undir eins og stríðið byrjaði, kall-
aði Zarinn pingið (Dumnna) Siman.
I>að var einnig eðlilegt pá. —
Svo var brennivínssala bönnuð
meðan á stríðinu stæði. Yodka
(brennivíniðj hefir verið mesta ógffifa
Rússlaads; það er það, sem hefir
aptrað framfprunum. Rér getið ekki
hugsað yður, hve mikla pýðinga bann-
ið hefir haft’ Glæpunum befirfækk-
að, svo ekki er hægt að þekkja bæ-
ina aptur. I Katrínarborg hefir t.
d. glæpnnum fækkað um 95°/0. Ef
þér hafið séð „Næturhælið“ („Nat--
asylet“) eptir Gorki, hafið pér ef til
vill ofurlitla hugmynd um volœðið í
Moskva. Nú eru slík bús hætt að
starfa.
Zarinn útnafndi fjármálanefnd til
J>ess að leggja ráð á, hversu skyldi
vinDa unp hiun mikla tekjamissi, er
leiddi af vínbanninu. Stjórnareinok-
un á Vodka lagði x/4 af tekjum iík~
isins í ríkissjóðinn. Margir hinna
framföruiu trelsis-sinna úr Dumunni
voiu kjörnir í nefndina. Og nú á
dögunum npphóf Zarinn brennivíns-
einokunina íyrir fullt og allt. Rað
er stórkostlegt atriði!
„Rað er einnig annað pýðingarmikið
tákn upp á frelsmtraumana“, segir
hr. Lebedeff. „Sveitastjórnirnar úti
um landíð (semstvosurnar) hafa verið
voldugir þættir í þjóðstjórn Rúss-
lands, pær hafa vald yfir ótal hér-
uðum. J.ður hafa þessir semstvosur,
eins og bæjarstjórnirnar, ekki- haft
leyfi til að mynda neitt samvinnu-
samband. Stjórnin hefir verið hrædd
við það. Nú hafa þær fengið leyfi
til samvinnu, og hafa stofnað undir-
stöðvar-umboðsstjórn — með full-
veldi til að haga sem bezt umönnun
á særðum mönnum, og sjá um fæðu-
forða o. s. frv. J»að sýnir meira
eðlilegt trúnaðar-samband. .
•Fyrir oss þýðir stríðið samvinnu
við hin frjálslyndu England og Fi’akk-
Sand, ti) verndunar gegn þýzkum her-
valdsábrifnm, sem alstaðar styðja
frumatriði apturhaldsins. Hin þýzku
áhrif á stjórnina hafa verið ögæfa
vor. Hin brezku áhrif hafa verið
hjálp vor og von.“
„Hvað álítið þér um orsökina til
styrjaldarinnar?“ sparði eg.
„Yíkkun Kílarskurðarins var full-
gjör. J>að er allt. Rússland hugli
ekki á ófrið. J>að gjprði allt sem
það gat til þess að fá serbneska
máhð til lykta leitt með sætt.
Rússland hafði skýrt frá, að á-
hlaup Austurríkis á Serbíu væri sama
sem ófriður við Rússland, en Rýzka-
Jand lét Austurríki senda út stríðs-
tilkjnuii guna. Þýzkaland vildi hafa
ófrið; og nú voru öll þess ráð brugg-
uð.
Eg v.íit að rússuesk áform eru
tortryggð í Noregi og Svíþjóð; en eg
segi yður satt, að í öll þau ár, sem
eg hefi fengizt við stjórnmál, hefi
eg aldrei orðið var við ástæðu fyrir
þessu. Eg álít að það sé alveg til-
hæfulaust. Rað er einungis meðmæli
X>ýzkalands með sínum eigin áform'
um.“ —
Mér datt til hugar samtal, sem eg
átti viðlrússneskan herforingja íyrir
tveimnr árum í Lundúnum, Hann
sagði:
„Eg veit að Noregur og Svíþjóð
eru hrædd við Rússland, sérstaklega
vegna her-járnbrautanna, sem lagðar
hafa, verið. En sannleikurinn er,
að Rússland verður að vera við því
búið, að |>jóðverjar setji her á land
í Finnlandi og annarstaðar, og gjöri
áhlanp á oss þaðan — og eptir öll-
um hinnm þýzka undirróðri í Sví-
þjóð að dæma, að taka saman hðnd-
um, verðum vér að vera við öllu
búuir.“
Hinn kunni Finnlendingur, Schan-
mann, hefir nýlega skrifað grein í
„Daily Chronicle“, sem sýnir hina
S0mu trú á því að ófriðurinn nmni
styrkja frelsishreyfingu Rússlands.
„X’ýzkaland hefir alltaf veríð hinn
ílli andi Rússlands“, segir hann.
„Jhrif þess hafa náð til rússnesku
hirðarinnar og rússneskn stjórnar-
innar, til þess að viðhalda aptur*
haldinu. Á þessnm íllu áhrifum hefir
einnig bólað í Finnlandi.
Þegar Rússland hristir nu af sér
þýzk áhrif, munu upp Ijúkast dyr
bjartari framtíðar. Rússland mun
verða frjálst, og láta undan síga fyr-
ir hinum göfugu hvötum eðlis síns.
J>að hefir *éð skímu frelsi* frá Frakk-
landi og Bretlandi, og það hefir séð
að drottinhollusta fæst með frelsi, en
ekki með kúguu; og þess lyrsta verk
er að veita Póllandi frelsh
Maður leyfir sér að treysta því, að
loforð Rússlands við Pólland sé að-
eins byrjuDÍn. Finnland mun koma
á eptir, og Gyðingarnir. Pað eru
sterk áhrif að búa um sig í þessa
átt, þau hafa áður verið niðurbæld,
en nú munu þau fá framrás, þegar
hinum illa anda Rússlandj er vikið
á bug.“
B a 1 k a n.
Af Balkanrikjunnm eiga nú þrjú í
ófriði, Serbía, Montenegro og Tyrk-
land; og menn óttast jafnvel, að hin
þrjú ríkin á Balkanskaganom, Rúm-
enía, Grikkland og Búlgaría, muni
líka flækjast inn í ófriðinn.
Allt til þessa hafa raunar þessi
þrjú ríki lýst því hátíðlega yfir, að
þau ætluðu sér að vera algjörlega
hlutlaus. En margir munu nú segja,
að nú á timum hafi opinberar yfir-
lýsingar ekki mikla þýðingu; ogbenda
til þess, að Tyrkland fullvissaði al-
þjóð uai sitt ákveðna hlutleysi, þar
til sama daginn, er floti Tyrkja
gjörði árásir sínar á borgir Rússa
við Svartabafið.
Pó virðist nú í þessu tilfelli, ao
alvara ætti að liggja á bak við hlut-
leysis-yfirlýsingarnar, að minnsta kosti
hvað snertir Grikkland og Rúmeníu.
Grikkland hefir nóg að gjöra, í
sameiniugu með Ítalíu, með skiptin á
hinu misheppnaða ríki, Albaníu. Og
Rúmenía heldur fast við hina gætnu
stjórnmálastefnu, sem Carol konungur
hafði.
En fyrir bæði þessi rílci er það
sameigínlegt, að ef Búlgaría leggur
út í styrjöldina, þá sitja þau ekki
hjá, heldur ráðast bæði |raóti Búlg-
aríu, og þeiro, sem húnlfylgir.
Grikkland hefir sarnninga að gæta
gagnvart Serbíu; o^ Rúmefiia, sem
í seinna Balkanstríðinu, neyddi Bil-
garíu til að láta af hendi stórt
landflæmi við Donár-ósa, gæti ekkí
þolað að Búlgaría íæri aptur að auðga
sig af löndum.
Búlgarar hata Rúmena síðan í
seinna Balkanstríðinu, og ennþá meira
hatur bera þoir'til siuna gömlu sam-
band'manna, sem rændu frá þeitn
mestu af vinningnum í fyrra Balkan-
stríðinu, þrátt fyrir það þó Búlgaría
hefði dregið þar þyngsta ækið.
Siðan hefir Búlgaría og Tyrkland
alltaf verið Rð nálægjast hvort annað
meir og meir, þvi bæði rfkin hafa
mikils að hefna á hinum sömu þjóð-
um
En sem betur fer, eru lftil likindi
til þess, að Búlgaría muni nota sér
heimsstyrjaldar-ástandið til að reyna
að vinna aptur, það sem hún tapaði
í Balkanófriðnum síðari.
Núverardi ástand á Balkan ætti
einmitt að halda Búlgprum aptur í
þessu efni, því ef Búlgarar ganga í
lið með Tyrkjum, þá komast þeir
inn á milli tveggja elda: Grikklands
og Römeníu; og er Grikkland full-
komlega jafncki Búlgaríu, en Rúmenía
er þeim miklu yfirsterktri; og frá
Tyrkjuro geta Bulgarar ekki vonazt
eptir hjálp, því Tyrkjum mun veit-
ast nóg með að verja sjálfa sig; og
ef þeir hafa nokkuð lið afgangs,
munn þeir halda því til Egyptalands
eða Kaukasus, Yið þetta hietist,
að Búlgaría hefir hvergi nærri náð
sér eptir tjónið í Balkanstríðnnum
báðum, hvorki fjárhagslega né hern-
aðarlega. Nóg er starfið héima fyrir
í landinu, við að ltoma 0llu i viðun-
andi liorf aptur.
Undir þessum kringumstæðum eru
lítil líkindi til, að Búlgarí* freistist
til þess að leggja út í styrjöld ó-
tilneydd, því bún hlýtur að sjá, að
hún getur aldrei unnið bug á mót-
stöðumonnum síoum á B&lkan, þó
Tyrkland fylgi henni að málum; og
mjög hæpið mun fyrir Rúlgaríu að
leggja út í styrjold, treystandi á
s'gur X'ýzkalands og Austurríkis.
Yonandi er því, að þessi þrjú
Balkaaríki geti haldið sér hlutlansum
og utan við ófriðinn að þessu sinni.
Auðvitað hafa þau 0IL vígbúizt, svo
ófriðurinn getur þessvegna gosið upp
á hverii stnndu.
-------5»------------
Otan úr heimi.
Danmörk.
J>ar hefir það vakið mikið nmtal og
hneyksli, að forstoðukonán fyrir barna-
heilsuhælinu við Kalovig hefir verið á-
kærð fyrir það, að misþyrma börnun-
um, sem henni hefir verið tiúað fyrir:
hci’ja þau með teppakústum, loka þau
ein inni í herbergjum i fleiri daga, og
það sem verst er, neýða þau til að
eta uppsölu sína, þegar þau höfðu
kastað upp hafragraut.
f*að virðist nærri því ðtrúlegh, að
þessar ásakanir séu á rökura byggðar,
en samt er það þó svo, því hin á-
kærða hefir viðurkenut þetta við tíð-
indamann blaðsins Politiken. Telur
húu aðferðir þessar nauðsynlegar til
þess að láta böroin hlýða. Hafra-
grauturinn væri hollur cg þau eigi að
borða hanD, og það sé af þrjózku, að
þau kasta honum upp; , og hafi sér
reynzt ágætlega að láta þau eta
spýjuna apturl! Að berja bomin og
loka þau inni, sé lika ómissandi til
að láta þau hlýða!
Er það skömm fyrir dansku þjóð-
ina, að slíkur óþokki og níðingur skuli
hafa verið sett til að gæta sjúkra
barna og unglinga.
Stóð rannsókn yfir í málinu,
er síðast fréttist.
Óffiðarmolar.
Eugenia keisaraekkja kvað nú vera,
orðin sem ung í annað sinn þrátt
fyrir þau 88 ár, er hún hefii að baki.
J>að er vonin um hefud yfir J>jóðverjr*
um, sem vakið hefir gömlu konuua til
Iffsins aptur. Hún hýr nú sem fyrri
á slotinu Farnborough Hill á Snður--
Englandí. En nú er þar ekki kyrrð
og ró, eimog áður. Keisaraekkjan
hefir látið útbúa mikið af höilinni
sera hressiniarhústað fyrir særða her-
menn. Og er mikil aðsókn þangað.
Ber keisaraekkjan sjálf allan kostnað
sem af þessu leíðir, og auk þess
sendir hun á hverri viku all-mikla
peninguupphæð til hermanna-sjukra-
húsanna á Frakklandi.
— 150,000 nýja liðsmenn senda
pjóðverjar 7, þ. m. frá Pýzkalandi til
Belgíu.
— Fregnritari enska stórblaðsins
Daily Mail segir mannfall pjóðverja i
Belgíu feykilegt, telzt honum svo til
að á skömmum tíma hafi þeir misst
37 þúsnndir manna, og hafi eigi skeytt
um að grafa þá dauðu þar til loks að
4000 manna voru sendir á stað með
rekur til þess að hola hinum dauðu
niður í jörðina.
Fréttaritarinn segir að ætlun pjóð-
verja hafi verið að komast til Calais,
einsog áður hefir verið frá skýrt, en
sú fyrirætlnn hafi auðsjáanlega mistek-
izt.
— A tímabiliuu frá 23, október
til 4. nóvember segjast Rússar hafa
tekið höndum 18,500 liðsmenn og 274
herforingja, náð 81 fallbyssu og miklu
herfangi, á svæðinu milli Thorn og
Krakau.
— Rússar leggja nú herskatt á sig
mildnn, og er lagður á eptir efnum
og ástæðum. Nemur skatturinn alls
85 milljónum rúbla eða 155 millj.
aróna,
Porfirio Diaz látinn.
Porfirio Diaz, fyrv. lýðveldisfor-,
seti í Mexico, er nýlega látinn, 81
ára gamall.
Hann var fæddur 1830 í Oaxaca,
og var faðir hans herforingi í Mexico.
17 ára gamall vakti hann fyrst áh.t á
sér, er hann safnaði saman fiíboða-
herdeild í ófriðinn móti Fríríkjun im.
Hana gekk síðan alg,j0;lega í her-
þjónustu og varð herforingi (General)
1861, og árið eptir varði hann með
hreysti bæinn Priebla.
Eptir að Maximilian keisari var
/