Austri - 08.09.1917, Blaðsíða 3

AUSTRl 3
IWV-r^i.n— ■■■■■■ «r ■■■ ■.—w————— ■-■ . .Mniwwii
inga — og mér er nær að halda
tiltölulega fáir andbanningar — í
alvöru og af sannfæringu halda
því fram að lögin séu þrælalög.
Að login eru brotin, kemur ekki
af öðru en þvi að áfengiseitrunin
er orðin mjog rík í íslenzku blóði,
og íslenzkri þjóð, og styður það
í raun réttri enn betur málstað
bannmanna, því það sannar hvi-
likt háskalyf áfengi er.
Enn höfum við enga ástæðu til
að véfengja afstöðu þjóðarinnar
til bannlaganna, í heild sinni, þar
sem alþingi virðist hafa sama
skilning á málinu og þjóðin, þ. e.
meirihluti hennar hafði 10. sept.
1908 og næstu þing þar á eftir.
En auðvitað er það umhugs-
unar- og áhyggjuefni bannmanna,
hvernig lögunum verði bcitt á
skynsamlegastan hátt, svo þau
komi að sem beztum notum.
Hér á landi er yfirleitt mjög ö-
fullkomin tollgæzla. Af því leiða
eðlilega allmikil tollsvik. Sérstak-
lega hafa erlendir sjómenn, sem
veiði stunda við landið, verið ó-
happamenn þjóðfélaginu, hvað
það snertir. Eg hygg að landssjóð-
ur mundi fá þann kostnað vel
endurgoldinn, sem aukin lollgæzla
hefir i för með sér.
Öll líkindi eru til þess, eftir að
ófriðnum er lokið og viðskiftavél
heimsins byrjar aflur sína eðli-
legu starfsemi, að ísland hafi
meiri þvðingu fyrir siglingar heims-
ins en áður hefir verið. Af því
leiðir að við hljótum að auka eft-
irlit með siglingunum að mun,
ef okkur er á annað borð ant um
frelsi okkar og réttindi.
Frá mínu sjönarmiði er því
brýn nauðsyn á að koma á fót
öílugri lollgæzlu, sem þá um leið
hefði með höndum gæzlu bann-
laganna.
Eg fer svo ekki fleiri orðum um
það að sinni, en vona að alþingi
vort ráði sem bezt fram úr því
máli. ÞjóðarfulltrúunuEB treysti eg
að fullu, í sarnræmi við mínar-
hugmyndir um persónufrelsi, og
get ekki vænt |þá neins sérstaks
yfirdrepsskapar eða svika, sem
muni koma frelsi voru og hagsæld
á kaldan klaka.
Það er ekkr rétt af andbanning-
um að blanda saman irelsishreyf-
ingum undirokaðra borgara þeirra
þjóðfélaga, sem verst eru leikin
af einveldinu og auðvaldinu, og
starfsemi sinni í þá átt að afnema
bannlögin. Hlutföllin eru öfug'.
Aðflutningsbannið er sprottið af
tjóni því, sem áfengisnautnin ger-
ir borgurum þjóðfélagsins; og það
á að vera og verður, fái það að
njóta sín, til gæfu fyrir marga
einstaklinga þjóðarinnar ogþáfyr-
ir þjóðina í heild sinni, því það
verður engum eða sárfáum til
meins, af því það skerðir ekki
atvinnurekstur neinna úr því sem
komið er. Það má ekki blanda
saman banni á aðflutningi áfeng-
is og banni, sem fer í bág við
hagsmuni og eðlilega framþróun
þjóðarinnar.
Frelsishreyfingin, sem nú geys-
ar með aíli, er sprottin af kúgun
og valdmisbeitingu sárfárra manna.
Það er þvi jafneðlilegt að þjóðir
þær, sem liða, hristi kúgarana af
sé1’ eins og þaö er eðlilegt að við
hóiu... hrist f okkur fjötra
Bakkusar.
Það má líka geta þess að í sömu
löndum eykst stöðugt takmörk-
un á framleiðslu og neyzlu áfengra
drvkkja og þykir bera góðan árang-
ur, og ber ekki mjög á að alþýðu
finnist sér misboðið, því lmn vill
það eðlilega sjálf.
Eg vona nú að háttvirtir and-
banningar vilji og geti tekið hönd-
um saman við bannmenn og ósk-
að þess af heilum hug að bannlög-
in megi koma að ætluðum notum
og að þeir hjálpi til að gera þau
svo úr garði að þau verði okkur
til sóma, svo aO frelsishugmyndir
okkar geti þroskast sem bezt, at-
vinnuvegum okkur til gengis og
hugsjónum okkar til sigurs.
Að lokum vil eg svo geta þess,
að eg muni eáki eyða tíma í að
svara neinum rakalausum stóryrð-
um í minn garð, þó þau kunni að
koma frá einhverjum ofsafullum
Bakkusarvin. En rökstudd, lióg-
vær mótmæli skulu virt.
Sigarður Yilhjálmsson
Tvær stöknr
eftir Þorstein þorskahít.
Kerling eitt sinn kát á rúmið sezt,
við karlsinn térhún: „Heyrðu góði
minn,
veiztu hvaðei bein mér þykir bezt
að bíta? Pað er hryggjaliðurinn
* ★
r *
í höfðinu forðum vifið var,
og vann að bótum.
En nú er það orðið alstaðar
í afturfótum.
Spírifcigmiiui.
Horfar hans á Englandi við síð-
ustu árslok.
Eftir blaðinu Light.
Eins og vinir mínir vita er eg
fyrir löngu orðinn sannfærður um
að þessi hin merkilega hreyfing
boðar nýja lífs- og tilveruskoðun,
grundvallaða á vísindalegum sönn-
unum, miklu æðri og aðgengilegri
en efnishyggjuvisindin þekkja.
Sömuleiðis er eg sannfærður um
það, að þessi hin nýja opinberuu
sé ennþá einungis brot eða bjarmi
af dýrðlegri þekking og áhrifum
hennar, sem betur og betur birt-
ist mannkyninu þegar stundir líða
og hin tilvonandi siðmenning Ev-
rópu kemst til valda, og hin vold-
uga reynsluþekking, forn og ný,
hefir lagst á eitt og allar siðrnent-
ar þjöðir hafa tekið höndum sam-
an til friðsamlegra viðskifta.
En látum nú blaðið Light tala,
því að þar finst mér vera um
málið dæmt jafn hógværlega sem
hlutdrægnislaust.
»Það væri enginn vandi að segja
fyrir ýmsar stórbreytingar, sem
hið mikla Evrópustríð hlýtur að
hafa á hugsun og háttalag þjóð-
anna, því nokkrar afleiðingar þess
eru þegar komnar berlega í ljós.
Yér sjáum nú þegar ýmsa forna
lileypidóma liggja fallna og aðra
á fallandi fæti; ótal skoðanaskifti
eru að gerast og nýjar hugmynd-
ir og hugsjónir eru hvaðanæva að
gera vart við sig. En vér viljum
nú láta oss nægja að ræða um
efni, sem að vísu snertir forlög
heilla þjóða, eða réttara sagt: for-
lög og framtið alls mannkynsins,
og oss varðar því meira um en
alt annað, sem fyllir bækur og
blöð. Efni, sem þó þykir litlu
skifta, enda minsti liluti þess orð-
inn alþjóð kunnur.
Hvernig, í fám orðum að segja,
horíir nú mál þetta við?
Það sem búið er að sýna og
sanna, er þrenskonar fyrirbrigði:
1. Hlutleg fyrirbrigði margskonar,
staðfest af fjöida -vitna og vís-
indalega ákveðin.
2. Andleg fyrirbrigði, eins ogfirn-
sýn eða heyrn, skygni og ótal
fleira; og kemur margt af því
heim við eldri fyrirbrigðasagn-
ir og sögur.
3. Heimsskoðanakenningar, sum-
part bvgðar á sýnum eða vitr-
unum, er virðast koma til vor
frá ósýnilegum heimi. Kenn-
ingar og skoðanir, sem á sið-
astliðnum árum eru búnar að
gagnsýra gervalla trúarlega
hugsun manna og nálega ger-
breyta skoðunum alls þorra
manna á dauðanum.
Af því opinberun sú, er Kristur
og postular hans færðu heimin-
um, birtist á óvísindalegum tím-
um, fékk hún munnmæla- og
sögusagnablæ, t. d. um upprisu
Jesú Krists.
En kirkjan þýddi þær sagnir
allar á sinn hátt og lögfesti þýð-
ing þeirra á fyrstu öldum. Því er
allur þorri hugsandi manna — auk
ritskýrenda vorra tíma — vaxinn
frá þeim, og einkum vegna þess
að efnishyggja síðustu aldar tók
bókstaflega alla hina arfgengu rétt-
trúan úrhjörtum meirihlutamanna.
Þá er vissulega tímabært að allir
trúhneigðir menn fari alvarlega
að íhuga þau eilífðarmál, sem frá
upphafi mannkynsins hafa knúð
á dyr mannanna hjartna. Lífhvers
einstaks manns er stutt, veikt og
valt. Og hvað svo?«
64
kuldasnpur færst yfir andlit barónsfrúarinnar,
o*. meðao á framburði hans stóð, gerðist Hún
ókyr og virtíst nokkrum sinnum ætla að taka
má!s, og er hann hafði lokið máli sínu, æpti
hún íiástöfnm, svo það heyrðist ura allan sal-
inn:
„Hlustið ekki á hann! það er hann, sem
hefir leitt íou minn í glötun. Hann hefir svift
mig i arninu mínu. Eg vil ekki eiga neitt sam-
eiginlegt við þennan manu. Sonur minn skal
ekki gera mér þá smán að ganpa að eiga
frændkouu hans, hann skal ekki taka við stóra
Cöaumiére úr þessa nianns höndum. Eg hefi
sagt við hann: D -eptu mig, ef þú heddur tast
við áforrn pitt, og eg mun formæla þér. Og
hann kefír nú gert tilraun til þess að drepa
m:g.
Síðustu orðin hoyrðnst óskýrt, og hin ógæfu-
sama kona hnó í ómegin, Dómarinn sagði rétt-
inum slitið í hálfa klukkustund, og mannfjold^
inn streymdi út úr salnum í ákafri geð@H
hræririgu.
M. J.
61
sagði að það hefði nndireins. verið sent eftir
lækninum. Hún skýrði eínnig frá heimkomu
barónsms.
Iheyrendunum gat ekki dulist að Marta
reyrdi að b»gja grunínum frá hinnm unga bar-
ön, en að hún í hjarta sínu ðttaðist að hann
væri sekur. Þ^gar hún var spurð, hvort húu á-
liti að nokkur ðxunnugur hefði getað læðst upp
á herbergi barónsins, meðan liúshændurnir voru
að keiman, og tekið skammbyssurnar þar, varð
hún alveg frá ser og sagði, að hún Lefði gætt
svo vel að allan daginn og ekki hleypt nemum
inn. Eu bún gat ekki sagt neltt um, hvort
skammbyssumar hefðu verið 4 sínum stað, eítír
að Maxime var farinn.
Meðþjónn hennar, Jean, vissi heldur ekkert
um þetta atriði, en h.irm va>- henni samdöaia
um það, að enginn hefði getað komist inn í
búsið ári vitundar þeirra til að stela skamm-
byssnnum. Hann rsyndi einnig að látast vera
sannfærður um sakleysi baróusins, en gamla
manninum tókst uppgerðm lakar eu Mörtu.
Q-erard læknir sýndi einnig sömu viðleitnina
fil að sýkna baróninn, en P.card, vinnumaðurinn
sem hafði leitað að Maxime í skóginum og sem
haíði fundið skammbyssuna, dró engar dulur á
að hann áliti barón.nn sekun.
Fremont markgreifi og kona hans hlutu að
júta, að alvarlegt óaamþykki hefði átt sér stað
milli barónsfrúarinnar og sonar heunar, og að
þau hefðu lent í ákafii deilu þeg&r þ&n I síðasta