Austri - 17.11.1917, Page 2

ABSTfiJ
2
við xiáttúruna. Og mikið eigum
við þeim að þakka, sem þar haía
gfengið fremstir. Þegar við njótum
þseginda, sem fyrirrennara okkar
skorti en börðust fyrir og öfluðu
oss, þá rennum við alt of sjaldan
þakklátum huga til þeirra fyrir.
Okkur dreymir ekki um það,
hvað mörg þau ágæti, er við njót-
um, og metum lítils, af því þau
eru hversdagsleg og auðfengin nú,
hafa kostað mikið af þi'eytu, þraut-
um og lifi.
Egta pei-la er meinsemd þess,
sem gei’ði liana. Hún er mynduð
utanum sandkorn eða einhverja
dauða ögn í sári perlumóðurinn-
ar. Líkami dýi'sins klæðir ögnina
kalkskel til að losna viS sárindin.
Svo eru öll ágæti. Þau eru mein-
semdir þeirra, er gerðu þau. Og
því ágætari, set* meira er til þeirra
varið af lífi, þreytu og þrautum.
í baráttunni við náttúruna heíir
maðurinn unnið óteljandi sigra.
1 henni heíli- andi hans þroskast
mjög. 011 laun þeirra sigra ganga
að erfðum til síðari kynslóða. Og
einmitt vegna þess, að sá ai’fur
er óskiftur og mætur nxjög, verð-
ur hann baráttuefni arfþeganna
innbyrðis.
Auk bai'áttunnar við náttúruna.
berjast mennirnir því líka við
mennina — um lífsskilyrðin —
bæði þau, sem náttúi’an gefui’, og
hin, sem menriirnir hafa skapað.
Ótal sinnum hefir maður rænt
mann óðali og aleigu. Ótal sinn-
um hefir ein þjóð rænt aðra landi
og lýð. Ótal sinnum hefir einn
maður dregið undir sig arðinn af
stai'fi annars. Ótal sinnum hefir
einn rænt annan rétti og frelsi.
Alstaðar og altaf og allavega
hefir þessi barátta verið háð.
Á moldum þeirra kynslóða, sem
sigrað hafa og fallið í þessari þrot-
lausu baráttu, grær sú kynslóð,
sem nú nýtur yls og ljóss og lands
og muna — alls, sem hinar horfnu
kynslóðir börðust um og fyrir.
Og hún berst somu baxáttunni.
En þessi barátta manns við
mann er ónanðsynleg — og ósiðleg.
Hún sýnir það ljóst, að hávaði
manna berst aðeins lífsbaráttu
blindrar náttúru.
Ef allir heilbrigðir og verkfærir
menn ynnu með einhverjum hætti
að framleiðslu þess, er þeir þurfa,
og arði starfsins vœri ski/t eftir
pörfum, þá mundi engan mann
skorta neitt nauðsynlegt. Svo mik-
ið er framleitt í veröldinni nú, að
skortur einstakra manna stafar
aðeins af því að aðrir lifa í óhófi.
Og fjöldi manna er svo blindur,
að hann tignar óhófið. Sá þykir
mestur, sem mestu eyðir í óhófi.
\ Sparsemi er oft og einatt talin
smásálarskapur.
Berjist maðurinn lífsbaráttunni
einni saman, verður hann aldrei
annað en dýr, hversu glæsilegur,
auðugur og voldugur sem hann
virðist. Og hann verður þvi verra
dýr og viðbjóðslegra, sem hann
beitir meira viti og vísindum í
baráttunni. Sá maðui’, sem drepur
eða meiðir meðbræður sina með
tækjum, sem hann hefir sjálfur
Nýa brauðbtxðln
hefir trygt sér talsvert af rúgmjöli með sæmilegu verði, moðan
þær birgðir endast er verðið þetta:
Iíeil rúgbrauð á 190 aura stykkið.
Hálf — , 95 — —
Það mun vera lægsta brauðverð á landinu, og er haft svo lágt i
þeiri'i von að viðskiftia aukist að því skapi, sem verðið er sett niður.
Nýja brauðbúðin tekur einnig rúgmjöl til bökunar með sanngjörn-
um kjörum.
♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦■♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦
gert, eða gera látið, i þeim tilgangi,
er miklu verra rándýr en hver sú
skepna, sem drepur aðra með
vígtönnum, sem vaxnar eru henni
ósjálfrátt.
Það sem gerir manninn að
manni og greinir hann fi'á dýr-
inu, er ekki lífsbaráttan sjálf, lield-
ur bardagahátturinn.
»Spyrjum að leikslokum en ekki
vopnaviðskiftum.« Þetla máltæki
er kjöi'yrði lífsbaráttunnar blindu.
Eftir því skiftir engu, hvernig bar-
ist er, með hvaða vélum eða vopn-
um. „Leikslokin“ eru alt.
Huglaust væskilmenni getur boi’-
ið banaorð af fullhuga og afar-
menni, með því að særa það smá-
sári með eitraðri egg, en sjálft
sloppið sigri hrósandi með stór
sár ómengaðrar eggjar. Sé þá
spurt að leikslckum en ekki vopna-
viðskiftum, hlýtur væskilmennið
með eitraða vopnið lofið, liversu
drengilega sem hinn hefir barist
og varist.
Vert er að benda á það, að
frægð þeirra kappa, sem mest eru
dáðir í sögum, er oftast mest bygð
á því, að þeir liöfðu betri vopn
og verjur en aðrir. Minna á hinu,
að þeir væru afburðamenn. Þór
sjálfur átti Mjölni og megingjai'ðir.
Án þeirra mátti hann sín ekki
mikils. Og lítið varð úr honum
í höll Útgarða-Loka, þegar galdr-
ar og gerningar komu í móti
mætti hans.
Þegar meta skal manninn,
þá eru það vopnaviðskiftin en
ekki leikslokin, sem roest er um
vert. Bardagaliátturinn lýsir mann-
inum, leikslokin ekki.
Sá er sannari maður,, sem bei'st
drengilega með ómenguðum
vopnum og bíður ósigur, heldur
en hinn, sem bei’st ódrengilega
með eiþ’uðum vopnum og vinnur
sigur.
En því miður er of margt af
mönnunum með eitruðu vopnin.
Því miður er of lítið af hinum —
með ómenguðu vopnin.
Því miður er maxgt af mönn-
unum dýr og lítið eða ekkertann-
að en dýr.
Og þó miklast þeir af menning-
unni.
Framb.
U p p b o ð!
Það var þó gott núna í harð-
indunum og tilbreytingarleysinu,
að geta komið á uppboð og það
rúgmjölsuppboð, hugsaði eg með
mér þegar eg hafði lesið uppboðs-
auglýsingu bæjarfógeta um daginn.
Mjölið var skemt, það vissi eg.
En kýrin mín og hænurnar! Þarna
gat eg sjálfsagt fengið ódýran mat
handa þeim. Ekki færu þeir að
vsprengja upp« forskemt mjölið
fyrir mér, fátækum einyrkjanum,
núna í dýrtíðinni.
Uppboðsdagurinn rann upp kald-
ur og fýlulegur — eins og flestir
dagar eru nú, yfirhafna- og olíu-
fataveðui'. Á uppboðinu voru menn
af öllum stéttum og allri lögun.
Gjaldfresturinn verður sjálfságt
langur, hugsa eg með mér meðan
uppboðshaldari er að búa sig til
að lesa upp söluskilmálana. —
Uxn jólin! Já, um jólin átti að
borga; það var notalegt. Fjrrsta
»númerið« kom, 3 mjölpokar, eða
rétlara sagt, sem einhverntíma
höfðu verið mjölpokar. Liturinn á
þeim var íallegiir — með öllum
í’egnbogans litum voru þeir. En
lyktin! Eg tók utan um nefið. Jæ-
ja, nú er bezt að vera fljótur,
hugsa eg og býð 10 kr. Það var
fyrsta lioðið. Annað boðið var 30
kr. Það gall við frá manni með
svartan sjóhatt bundinn undir
kverk. En hann var ekki lengi
einn um það boð. Margir um boð-
ið! En hlutskarpastur varð þó sá
með kverkólina. — Eg skal bíða
og sjá hvað .setui'. hugsaði eg með
mér. Skömrru seinna ryð eg mér
til rúms, sá líka að hér dugði
ekkert hik. Þarna komu líka 3
pokar ekki svo bölvaðii', voru
ekki hvanngrænir af myglu —
nema oðru megin. í þá býð eg
upp í 40 kr. Nei, bíddu hægur!
Það voru fleiri en eg, sem þóttu
þeir girnilegir. Upp í 80 kr. kom-
ust þeir, þá datt hamarinn, ekki
sökum þess — held eg — að
útlit væri fyrir að þetta væi'i síð-
asta boð, heldur vegna þess að
uppboðshaldara hafi þótt nóg
komið, því mér sýndist hann
hrista höfuðið. Það var hár og
rómmikill dalakarl, sem átti boð-
ið — og möi'g boð átti hann þessu
lík. í þriðja sinn er fullreynt,
tautaði eg, ræskti mig, snýtti mér
og tók í nefið, og fer að bjóða.
Rétt þegar eg hélt að eg væri að
verða eigandi pokanna, skýtur sá
með kvei'bólina upp kryppunni
°g býður svo langt yfir mig að
engin tiltok voru fyrir mig að
fylgja honum. Honum var slegið.
Með breiðu brosi hlóð hann þess-
um glóðvolgu, grútmygluðu, sjó-
blautu pestai'-mjölpokum ofan á
aðra lagsbræður þeii’ra og nafna.
En eg fór heim í vondn skapi,
ekki þó svo mjög yfir þvi að fara
öngulsár, heldur yfir því að haía
heyrt og séð upp á heimskulanda
miixixa og lxæjarfélaga, þar sem
þeir gáfu miklu hærra verð fyrir
iorskemda v@ru, en hún gat kost-
að, og sýndu um leið útlending-
um, sem þarna voru, hve góður
markaður er hér á íslandi fyrir
skemdar vörur. Og mér sárnaði
að sjá háðglott þeirra yfir veizl-
unarvitsvöntun íslendinga og kjána-
skap, að auðga útlend stórrík á-
bvrgðarfélög, sjálfum sér til skaða
og skammar. Og eg sór við tó-
baksbaukinn minn — sem mér
þykir vænst um af öllu — að koma
aldx'ei á uppboð fx-amar.
Steinn.
Harðindin.
Eg lagðist á bæn, því mér leidd-
ist haiðindin. Eg bað um hláku
— og eg bað sólina að skína —
þá kom andinn yfir mig og eg
kvað:
Komdu, sól, með blossabrand,
blíðka gjóluvinda —
geislakjóli klæddu land,
kystu hól og rinda.
En mér var strax svai'að frá
hæri'i stöðum í Ijóði, þó ekki væx'i
eins d^rt kveðið:
Óskin þín er einskis virði
og — enda þó eg heyi'i þig —
sólin fyrir Seyðisfirði
segist fyrirverða sig.
Mér blöskraði og hætti að biðjá.
Lýður,
Yfirlýwing.
Að gefnu tilefni lýsi eg hér með
yfir að eg hefi ekki ski’ifað grein-
ina »Frá Norðfirðk, sem er í ,37,
tbl. Austra þ. á.
Norðlirði 15. nóvombor 1917.
Bjarn Björnsson.
Síimkeyti
til Austra,
Rv. 12. nóv. 1917.
Rithöfundai’nir Karl Gjellerup
og Henrik Pontoppidan eiga að
skifta bókmentavei'ðlaunum No-
bels á milli sín.
Helfferich varakanslari Þ\7zka-
lands hefir sagt af séi'.
Bandamenn hafa myndað sam-
eiginlegt yfirherstjórnarráð á vest-
urvígstöðvunum. í því eiga sæti
hershöfðingjarnir Cadorna og Fock
og fulltrúar frá Englendingum og
Bandaríkjunum.
Þjóðverjar hafa tekið Álands-
eyjar-
Diaz er ox'ðinn yfirfoi’ingi italska
hersins í stað Cadorna,
Maximalistar ætla sér að koma
á vopnahléi nú þegar. Banda-
menn viðurkenna ekki stjórn
Maximalista.