Öldin - 07.10.1891, Síða 3

úr stálplötum, sem gerðar eru þar á
staðnum úr járni úr námunum þar.
Það er einkum einkennilegt við þetta
nýja skipalag, að þannig löguð skip
bera miklu meira en nokkur önnur
skip í samanburði við kostnaðinn til
smíðar þeirra; auk þess eru þau sterk,
ómannfrek og tilkostnaðr við ferðalag
þeirra allr tiltölulega mjöglítill; auk
þess er ferð þeirra óvenju-mikil í
samanburði við kolaeyðsluna. Skip
með þessu lagi liafa verið liagnýtt
hér austr á vötnunum síðast liðin 3 j
ár, og hafa menn þózt sjá fram á, að
þau mundu gera byltingu í vatnasigl-
ingunum, einkum við flutning á þunga-
farmi svo sem málmi, kolum, korni,
timbri og salti. En nú eiga þau líka
að fara að reyna sig á úthafinu.
Einn af j essum hvalbökum, eimskip-
ið Charles VV. Wetmore, liefir nýlega
flutt farm frá Duluth til Liverpool,
og hefir ferð skipsins vakið allmikla
eptirtekt meðal skipaútgerðarmanna í
Englandi og Skotlandi. Skipin eru í
lögun eigi óáþekk að sjá tóbaksvindli
á hliðinni. Þiljurnar, úr stáli eins og
skrokkrinn allr, eru því ávalar, en
borðstokkar engir, og skolar því sjór-
inn alveg yfir þær, ef kvikt er í sjó.
Lyfling er á þiljum uppi að aftan og
livítir á þrem stálhólkum og sextán
strompum, sem frá vélinni ganga.
Lyftingin er svo hátt yfir þiljum uppi,
að meir en manngengt er undir.
Framan á skipi or lítill turn (varð-
turn?), en siglutré eru engin.
Cliarles \V. Wetmore flutti til Eng-
lands 90,000 „bushel“ (kvartél) af
liveiti. En eigi flutti skipið þetta alla
leið óslitið frá Dulutli. Þegar það er
fullfermt ristir það 15 fet; lengdin er
265 fet, og hefði skipið eigi komizt
gegn um Welland-skurðinn ef lengd-
in hefði verið þverhönd meiri. — I
Duluth var ekki í það látið nema
65,000 „hushel", og komst það því
um Wellands skurðinn, sem ekki er
nema 14 fet á dýpt. Með þennan
farm komst það um vötnin öll og
skurðina, fram hjá Niagara og til
Kingston í Canada við St. Lawrence-
fljótið. Af því að skipið var mikils
til of stórt fyrir skipleiðaskurðina,
sem grafnir eru fram hjá straum-
böndunum í St. Lawrence, þá afl'ermdi
það í ICingston, og var farmrinn
fluttr á léttum flutningsbátum þaðan
til Montreal; en Wktmore fór leiðar
sinnar tómr, og hleypti ofari straum-
böndin í St. Lawrence; var það vanda-
för, einkum að halda stjórn á svo
stóru skipi. I Montreal tók Wktmore
svo alfermi og sigldi með til Liver-
pool. Er það til merkis sagt um það,
hve vel skipið fór í sjó, að er hler-
ar vóru opnaðir í Liverpool, sáust
ofan á hveitibingnum í lestinni skóflu-
för og fótaspor eftir hleðslumennina í
Montreal. [Eftir „Review of Reviews“
og „Harper’s Weekly"].
— FóI.KHINNFLUTNINOAR TIL ÍÍANDA-
ríkjanna, I mánaðarritinu „Foru m“
hefir F. A. Walker hershöfðingi rit-
að merkilega grein um innflutninga
fólks til Bandaríkjanna. Það hefir
(segir liann) verið almenn trú í Evrópu,
að viðkoman af innlendu fólki væri
svo lítil orðin í Bandaríkjuntim, að
á sífeldum innflutningi þyrfti að halda
frá útlöndum til þess að aukning
mannfólksins samsvaraði framför at-
vinnuveganna í landinu. Og í sjálf-
uni Bandar. liafa ýmsir orðið til að
trúa þessu. En þetta er in lierlileg-
asta vitleysa. Sumir rithöfundar hafa
þózt sanna þetta álit sitt með hag-
skýrslum. En skýrslurnar hafa ýmist
verið skakkar, eða ályktanir og ágizk-
anir á þeim bygðar, sem engri átt
ná. Walker tekur þannig fyrir svo
kölluð skýrslu-atriði eins hagfræðings,
seni um þetta hefir ritað, Mr. Knapp
að nafni; þykist Knapp sanna með
skýrslum, að einungis örfáir af hundr-
aði af íbúum Bandar. á síðari áruni
sé komnir af gömlum hérlendum ætt-
um. Walker sýnir fram á, að „skýrsl-
ur“ Knapp’s sé svo lagaðar, að ef
þær væru réttar, þá hljóti, samkvæmt
áreiðanlegum skýrslum um tölu inn-
flytjenda af hvoru kyni, hver einasti
kvennmaðr, sem fiutti til Bandaríkj-
anna á árunum 1790 til 1800, að liafa
alið 18.07' börn á ári hverju!
Walker neitar því ekki auðvitað,
að fólkið hafi mest aukizt við inn-
flutninga. En hann lieldr því fram,
að frjósemi innlenda fólksins lieföi ver-
ið næg í sjálfu sér, til að auka fólks-
fjöldann eins mikið og æskilegt var
og holt að hann liefði aukizt, ef eigi
heföi mergð sú sem fluttist til lands-
ins af útlendingum valdið því, að
menn fóru að sætta sig við lakari
lífskjör, og þetta svo dregið úr frjó-
semi innlenda fólksins, seni fyrir var.
Með öðrum orðum : haun lítr svo á,
sem afleiðingin af liinum mikla inn-
flútningi fólks liafi ekki orðið sú, að
efla og styrkja ið hérlenda kyn manna
(,,yankees“), lieldr sú, að útlent kyri
smá-boli tiinu út; útlendingarnir
fylla það svæði, er ella niundi liafa
fylt orðið af innlendum mörinum.
Walker kveðr það nú geta, ef tii
vill, verið í sumra augum skoðunar-
mál, livort Bandaríkin iiafi grætt eða
tapað á því liingað til, að útlending-
ar hafa útrýmt að nokkru leyti hér-
lendu fólki (afkomendum inna eldri
landnámsmanna); En liitt sé ekki
vafasamt, að hversu sem menn líti
á liðna tíð, þá sé full ástæða til að
líta áliyggju-augum á inn vaxandi
innflutningastraum framvegis. A síð-
astliðnum áratug liafi fimm millíónir
og fjórðungr á ina sjöttu flutt til
Bandar. frá útlðndum, og það er ong-
in trygging fyrir, að tala innflytjenda
á næsta áratug verði ekki tvöföld ef
til vill. Að eins örlítill liluti af
þessu aðkomufólki er læs, og þó er
menntunarstig alls hávaðgns að með-
altali enn þá lægra lieldr en ráða
mætti af þessu eina atriði. Langmestr
liluti þossa lýðs heflr enga liugmynd
i um skipun þjóðfélagsins hér vestra,
og lielzt til mikill hluti er alinn upp
undir ófrelsi og einveldisstjórn; þeir
bera engan ræktarliug til hugsjóna
þeirra, sem félagsskipulagið í þessari
álfu hvílir á, og allmargir þeirra eru
alls eigi færir um að skilja neitt í
þeini.
Það eru ástæður nú til að leggja
hemil á innflutning fólks, sem eigi
áttu sér stað áðr. Nú er orðið svo
miklu ódýrra að ferðast, að jafnvel
ráðleysingjar og skríll frá útlöndum
á liægt með að komast hingað. Nú
in síðustu ár er líka einlægt að auk-
ast að tiltölu innflutningr frá suðr-
löndum norðrálfunnar, en það er allt
annað en æskileg viðbót við þjóð
vora.
Er þá ekki ástæða til að gera nú,
að minnsta kosti um stund, hlé á því
að taka tveim liöndum við Öllu
mannrusli, sem leitar til lands vors?
Er slíkt iilé ekki nauösynlegt, til að
veita þjóðinni tíma til að . „melta
inntökuna", þ. e. að samlaga sér það
fjölbreytta erlenda fólk af ýmsu þjöð-
erni, sem streymt lielir inn í landið
og fyllt það um langa tíð? Er ekki
slíkt skylda vor við sjálfa oss og
eftirkomendrna? spyr Gen. Walker.
Margr mundi svara að svo væri, og
að það væri þjóðmenningar-skylda við
mannkynið yfir höfuð, til að varðveita
ið göfuga frelsisdæmi, sem lieimrinu
á svo mikið að þakka.
(Framli. frá 1. bls.)
— Fjarveitingar Alþingis nokkrar
inar helztu: Búnaöarskólarnir fá hvort
árið: Iíóla 3500 kr.; Ólafsdals 2500;
Eiða og Hvanneyrar livor 2000, —
Búnaðarfélög fá 12000 kr. — 300 kr.
livort ár eru veittar t.il að gefa út
biínaðarkennshibrekr.— Sýslunefnd ísatj.
sýslu 4000 kr. fyrra árið til að koma
á fastan fót dbyrgð á þilskipum á
Vestfj örðum. — 21000 kr. veiting til
strandferða er nú loks bundin því
skilyrði, að fylgt verði ferðaáætlun
þingsins og tilhögun allri, sem það
liefir lagt fyrir. — Fimm gufubátar fá
3000 kr. styrk hver um árið: a) á
Vestfjörðum; b) á Breiðafirði; c) á
Faxaflóa; d) á Austfjörðum; e) með
suðrströiul landsins austr að Vík í
Mýrdal.—Til vegabóta á landi eru veitt-
ar alls um 36000 kr. hvort árið. —
Aukalæknisdæmi í Ölafsví k stofnað
með 1000 kr. launum.—Ásgeir Blöndal
lækni, Guðm. Magnússyni læknfræðing
og Sigurði Thoroddsen verkfræðing eru
liverjum veittar 1200 kr. í ferðastyrk
1892. — Boga Melsted eru veittar 600
kr. hvort árið til að safna til Islands-
sögu.—Séra Matth. Jocliumssyni er
veittr skáldastyrkr 600 kr. um árið,
og frú Torfhildi Holm eru veittar 500
kr. hvort ár, óvíst í liverju skyni.
Af öðrum styrkveitingum er merkast
að nefna að Þorvaldi Thoroddsen er
veittr 1000 kr. styrkr. hvort árið til
að haldafram rannsóknarferðum sínum.
II. Ur bréfi úr Reyðarfirði,
4. Ágúst 1891.
— Tíð hefir verið in ákjósanlegasta
síðastliðinn vetr og það sem af er sumr-
inu. Fiskiafli hefir hér verið vel í
meðallagi.—Til liéraðs liafa verið ákaf-
legir hitar (allt að 30 stig á Reaumur)
og þar af leiðandi ofþurkar og grasbrestr
sumstaðar.
III. Eftir ?„Austra“.
— „Austri“ heitir nýja blaðið, er
011 o W a t h n e, dugnaðar og fram-
faramaðrinn norski, gefr út á Seyðis-
firði. Skafti JósefeSon er ritstjöri þess.
Það er 4-dálkað blað ámóta stórt og
Oldin í broti, en miklu minna mál á
þvi. Það á að koma út þrisvar í mán.
Að ytra frágangi er það ekki ósnotrt,
en í pólitík vdrðist það ætla að verða
Þjóðviljabelgingslegt. — Eftir 1. bl. (10.
Ág.) tökum vér þessar fréttir (í 2. og
3. bl. eru engin markverð tíðindi):
— Tíðaiifar hefir liér austanlands
verið iiið inndælasta það af er sumr-
inu, einlæg blíðviðri, sólskin og hitar
í mesta lagi, en óvanalega litlar úr-
kornur, svo tún liafa í uppsveitum
nokkuð brunnið, en í fjiirðunum munu
þau í bezta lagi sprottin, því hér eru
þokur meiri og úrkoma en til héraðs-
ins, en alstaðar lieíir nýting á töðu
verið í bezta lagi.
— Fiskiafli liefir alstaðar liér aust-
anlands verið ágætr síöustu vikurnar,
og mátt heita landburðr, er beita liefir
fengizt. Fiskrinn kvað víða vera geng-
inn inn í fjarðarbotn og víða þrílilað-
inn á dag þríróinn bátr, afhöföað og
liaft á seil. Er altítt að menn hafi
fengið á þríróinn bát fisk fyrir 100—200
kr á dag, því fiskrinn er vænn. Sá
iriesti alii, er vér höfum spurt til á dag,
er úr Borgarfirði, 1600 á þríróinn bát
al' vænsta fiski, er gjöra mun á fjórða
tnindrað kr. af verkuðum fiski, skipt í
5 staði 60—70 kr. í lilut yfir daginn.
Þetta er nú landið, sem ekki er lifandi á!
— SílÓarafli var nokkur, og liefir
talsvert verið flutt til útlanda af henni,
en nú er því nær tekið fyrir aflann
um stund, svo beituleysi hamlar nú
mjög, en hver sem nær í sílderviss
um að hlaða bátinn. Ef menn heföu
þá framtaksemi, að koma hér upp ís-
kjallara til þess að geta geymt síld-
ina nýja og óskemmda, þá væri aflinn
vís, því í flestum áruin mun liér nægr
fiskr fyrir. Konsúl Paterson bjó hér til
dálítinn ískjalíara í vor út með firði
og lét nokkuð af hafís í liann; en bæði
mnn ískjallarinn tiafa verið í minna
lagi og svo ekki nóg af ís í honum
til þess að halda nægum kulda að, enda
cr það sagt að liafís tialdi sér miðr en
lagnaðarís. Gekk ísinn því fljött til
þurðar og liefir Paterson síðan orðið
að flytja liingað ís frá Skotlandi til
þess að flytja heilagfiski í þangað, og er
það óviðfeldið, að þá vöru þurfi til
Islands að flytja fyrir dýra dóma, því
af henni ætti að mega fá nóg í land-
inu sjálfu.
FJÁRNÁM.
Smásaga frá Bandaríkjunum
eftir Le Roy Armstroxg.
Mr. Lavater tók upii silkihattinn
sinn, brosti framan í ritstjóra Sf.gul-
stalsins ógnarlega sannfærandi sæt-
leiksbrosi, og hélt svo burt í bezta
skapi.
Ilonum haföi fallið illa að sjá núna
síðari vikurnar ýmisleg glappaskot í
blaðinu — engar» stafvillur eða misletr-
anir, vitaskuld; ekki skakkt skeyttar
saman málsgreiriir eða því um líkt.
I En það sýndist vilja svo slysalega til,
að ritstjórinn virtist halda á móti
ýmsum fyrirtækjum, sem Mr. Lavat-
er vissi að áttu skilið stuðning; og
eins óheppilegt var það að sínu leyti,
að ritstjórinn haföi glæpzt á að halda
með ýmsu . öðru, sem Mr. Lavater
líkaði illa. Svo að hann iiaföi lofað
kunningjum sínum því aftr og aftr,
að hann skyldi einhvern tíma skreppa
til að lieimsækja Hammerton ritstjora
og tala við hann.
„Hammerton vill vel“, var Mr.
Lavater vanr að segja með góðlátlegri
nærgætni. „Hann er einstaklega vel
fær maðr, og blaðið er prýðis-gott lijá
honum; en hann er ekki nógu kunn-
ugr þessum málum. Allt og sumt, sem
hann vantar, er að fá vinsamlega leið-
beining endr og sinnum. Þessi síðasta
ritstjórnargrein hans á móti endrnýj-
un skuldabréfa bæjarsjóðsins, er það
versta, sem hann iiclir gert. Eg skal
fara og flnna liann áðr en næsta blað
kemr út“.
Svo var liávaði almennings í Warsaw
í litlum vafa um það, að Segulstalið
mundi ekki valda lineyksli aftr í þessu
máli. Það er að segja, að það mundi
ekki hneyksla Mr. Laváter. Enginn
maðr Iiaföi jafnmikinn liag af því sem
hann, að skuldabréfln yrðu endrnýjuð;
og þar sem allir vissu að hann liaföi
lánað Mr. Hammerton peninga og
haföi veð í prentsmiðjunni, þá var svo
sem auðvitað, að hann gæti ráðið
Btefnu blaðsins. Það var eins og eng-
um dytti annað í hug, en að það
væri svo sem sjálfsagðr lilutr. Það
kom engum til hugar að ritstjórinn
kynni að liafa einhverja skoðun sjálfr.
Mr. Peltier var yfir-prentari Segul-
sí’alsins, og aðalmaðrinn sem vann að
blaðinu fyrir utan ritstjórann. — „Ef ég
væri útgefandi þessa blaðs“, sagði Mr.
Peltier 'um leið og Mr. Lavater fór út og
lokaði liurðinni á eftir sér, „þá stýrði
ég því sjálfr. Þessi maðr hefir engan
meiri rétt til að segja yðr fyrir, hvað
þér skuluð prenta, lieldr en hvað þér
skuluð éta“.
„Já, Peltier minn“, sagði ritstjórinn
þreytulega; „það er nú til svona, að
maðr getr ekki ævinlega farið svo að
sem maðr helzt vill“. Hann langaði
ekki til að ræða þetta mál við neinn;
og við l’eltier vildi hann síðr þurfa
að ræöa það en við nokkurn annan.
Peltier prentari var prentari af
góða gamla skólanum; hélt hann því
fast fram, og þoldi enga mótsögn, að
umráð og stjórn livers blaðs ætti að
vera á skrifetofu þess, og að sérhver
tilraun af hendi óviðriðinna manna til
að beygja ærlega sannfæringu ritstjórn-
arinnar, væri heimsins stærsta höfuð-
synd. Peltier gekk svo klæddr, að
vesti hans, buxur og frakki var sitt
af liveiju tagi, og hafði hann keypt
sína sþjörina í hverri borg hjá fatagyð-
ingum i ferðum sínnm, og liirti hann
aldrei livort litr eða snið á hveiju
um sig retti siiinan eða svaraði til