Stefnir - 08.06.1895, Qupperneq 3

1895
S T E F N I R.
47
Sameinaður sýsiufundur þingeyjarsýslu og Eyjafjarð-
arsýslu var haldinn á Akureyri 5. p. m. til að ræða um
að koma upp tövinnuvjelum, með tiistyrk beggja sýsln-
anna, annaðhvort á Oddeyri eða Húsavík, en af 'peirri
sameining gat ekkert orðið.
Menn hjeidu svo sem ekki kyrru fyrir í peirri á-
gætistið, sem var um haustið.
Karl í Kothúsi átti líka erindi norður að sjó, eins
og hinir piltarnir.
Á leiðinni kom hann við hjá kunningja sínuin og
páði hjá honum kaffi og brennivín; fór paðan dálítið
glaður, bæði af hressingunni, veðurblíðunni og spor-
ljettum hesti, sem hann reið.
|>að voru mörg ár siðan að eins ljett hafði verið
yfir gamla Karli og pá. Skuldirnar prengdu ekki jafn-
í'ast að honum og verið hafði öll baslárin, meðan hann
var að koma fram barnahópnum sínum. J>að fór nú að
síga á seinni hluta með að borga hreppsskuldina, sem
Jiafði legið eins og helsi um háls hans, frá pví hann bjó
í Tröð, og örbyrgðin knúði hann til að biðja um sveit-
arstyrk. — Hann komst í 500 kr. skuld við hreppinn,
áður en hann sjálfan varði.
Nú voru pó varla eptir nema 70, ef Jón á Steinum
hefði borgað pær 30, sem hann hafði lofað um sumarið.
Kierri sloppinn! —• Ef vel ljeti í ári, gat öllu verið
lokið næsta haust og hann haft frið fyrir pessum sí-
felldu kröfum oddvitans.
Böruin voru komin í sjálfstæða stöðu og revndust
bæði sparsöm og samheldin, svo Karl hafði beztu vonir
um framtíð peirra og athvarf fyrir sig í ellinni,
Leiðin lá við vallargarðinn hjá umboðsinanninum á
Velli, óg par var að sjá gestkvæmt eins og vant var.
En Valgarður á Velli var líka oddviti hreppsnefnd-
arinnar — pað mundi Karl ofurvel, pví hann hafði svo
opt minnt hann á að borga skuldina, og pað ótvírætt
og greinilega.
Karl var á tveím áttum, hvort hann ætti að koma
við eða ekki; honum lá við að skreppa í keng framan
við háreistu húsin á Velli og harðlega svipinn oddvit-
ans. En hann átti : erindi við einn af heimamöunum par,
og stóð með betra móti að vígi — pegar ekki var meira
eptir en eitt gripsverð af allri súpunni.
Gfestir hvörfuðu par á hlaðinu og einir tveir eða
prír heimamenn.
J>eir tóku til að spyrja gamla Karl eptir tíðindum
og hann að tína altt pað til, sem frjettir gátu heitið ;
einkum Ijet hann vel yfir, hvað sláturíjo reyndist frá-
lagsvænt par fremra og hvað tiðin væri óvenjulega góð.
Talið gat vel heyrzt inn í stofuna. Valgarði varð
litið út um gluggann, hætti samræðunni við gestina, sem
hjá honum sátu, stóð svo skyndilega á fætur og snarað-
ist fram í stofuganginn ; rak par fótinn í Mörð, sem
ekki hafði htigann á öðru en einni veggjarholu við lopts-
gættina; honum virtist hún veiðileg. Valgarður risti
greinilega á, varpaði sjer svo fram í bæjardyrnar og
út á hlaðið.
Karl tók undir eins eptir að hann kom út, tök til
húfunnar og heilsaði honum berhöfðaður og mjúkflr í máli.
En pað varð ekki langt lófatak og heyrðist lítið til
kveðjunnar umboðsmannsins.
Hann stóð parna, hár vexti, bústinn og stæltur,
framan við gamla Karl, lágan, lotinn og ekki mjög upp-
stærtan, par sem hann hugði niður í hlaðið.
„Ertu kominn til að borga skuldina? J>ú hefir lít-
inn lit sýnt á pví petta árið, svo pað er kominn tími
til pess, að mjer finnst11.'
„Jeg á von á að búið sje að borga eitthvað af
henni í reikninginn yðar11.
„Og eklci hefi jeg nú orðið pess var enn pá. Mjer
virðist einhver vífilengjubragur yfir pjer líka, svo jeg
get efast um að pú hafir átt von á pví“.
„Jú, víst var mjer lofað pví, og jeg skil ekkert í
Jóni á Steinum, hafi hann ekki gert pað“.
„Hann hefir ekki skrifað eyrisvirði inn til mín. —
Ætlarðu að fara fram á að jeg ljúgi pví. — J>akka
pjer fyrir. — En jeg pekki hvað pjer er ljett um að
borga skuldir og standa í skilum“.
„|>að má merkilegt heita —- jeg get varla trúað
pessu“. Og Karl leit snöggvast spyrjandi til umboðs-
mannsins.
„J>ú raátt til að trúa, hvort pú vilt eða ekki —
skalt mega til, hróið mitt. Höh, höh, höh!“
„það var nú verri sagan. — Sem stendur hefi jeg
ekkert, og . . .
„Hvaða helvítis refjar og vöfiur eru petta-----------
Jeg skal kenna pjer hvað pað kostar að svíkja alltaf“.
Valgarður preif með hægri hendi í hvíta, síða höku-
skeggið, hnykkti til og hrakti Karl dálítið, og sneri svo gam-
almennið niður eins og ullarvindil—bara með annari hendi.
Takið var ágætt og oddvitinn vaskleiksmaður.
Svo sneri umboðsmaðurinn sjer snögglega við og
gekk snúðugt inn í dyrnar aptur.
Við stofuganginn mætti hann Merði, sem velti mús-
argrisling með hægri löppinui, sleppti honum, greip liann
aptur með kjaptinum og urraði við — í pví kom sparkið.
„þarftu alltaf að fiækjast íyrir, helvítis skelmirinn11.
Valgarður sneri iun göngin til baðstofunnar, en
Mörður stóð undrandi eptir og steindauður grislingur-
inn framan við á gólfinu.
t>egar gamli Karl komst á fætur, skundaði hann
suður fyrir fjóshlöðuna, settist par niður á dyraprepið
og stundi, en tárin runnu niður kinnarnar, eitt eptir
annað, streymdu niður i skeggið og vættu pað. Og all-
ar raunir vöknuðu, allt pað mótdræga og erfiða lifnaði
og vaktist upp. Nektin og hungrið, sem pjáði hann
sjálfan, konuna og börnin sex, ferðin til hreppsnefndar-
innar og andprengslin, sem hálfkæfðu orðin, pegar hann
fór að tala við hana, allt sem hafði sært hann sern
sveitarpurfa, öll atvik og orð, meðan hann var að greiða
skuldina. Allar pessar pögulu vofur tróðu tilfinningu
hans pungt, pegjandi og helsárt. Gat hann aldrei orð-
ið frjáls? Mátti hver sem vildi skeggtoga hann •—•
fylgdi pað pessari skuldabyrði? Að sparka og rcita
fannst honum hafa orðið sjer drýgst í mæliuum nú á
síðkastið.
Hann var staðráðinn að borga hreppsskuldina sem
allra fyrst; með pví var helzt hægt að strjúka um
frjálst höfuð.
Einn gesturinn færði honum hestinn, talaði alúðlega
við hann og bauð að verða samferða eitthvað par norð-
ur eptir. Karl varð grátfeginn pessu hlýlega viðmóti,
og reið dapur og harmsfullur frá reisulega stórhýsinu
á Velli og dugnaðar óddvitauum par.
Vesalings gamli Karl í Kothúsi vildi ekki hætta
til meiri viðskipta við umboðsmanninn á Velli og engir
urðu heldur til að fýsa hann pess.