Stefnir - 15.11.1900, Síða 1

Verð á 24 örkum cr 2 kr., erlendis
2 kr. 60 au. Borgist fyrir 1. ágúst.
Uppsögu ógild, nema komin sje til út-
gefanda X. október.
Auglýsingar kosta eina krónu hver
þumlungur dálks á fyrstu síðu, ann-
ars staðar í blaðinu 75 aura. Smá-
áuglýsingar borgist fyrirfram.
r
Attundi árgangur.
STEFNIR.
21. blað. AKUÍiEYtíl, 15. nóv. 1900.
Biðjið ætíð um
dauska smjörlíki,
sem er alveg eliss notadrjúgt og bragðgott og smjör.
Yorksmibjan er hin elzta og stærsta í Daumörku, og byr til óefað liiua beztu vöru
og ódvrustu í samanburði vib gæöin.
Fæst hjá kaup'mönnunum.
Eptirlaun.
í Lögfræðingi 4. árg. bls. 102—103 var
Jxess getið í neðanmálsgrein, að talsverður kur
væri hjer á landi út af eptirláunum, og að
árið 1897 hefði verið veitt hjer á landi sem
eptirlaun og styrktarfje 84 þús. kr. eða 1 kr.
11 aur. á manh, en sama árið hefði verið
veitt í Danmörku sem eptirlaun kr, 3,306,7-
21,00 eða liðlega 1 kr. 46 aur. á mann. Jeg
vil eigi draga að geta þess, að þessar upp-
lýsingar eru ekki rjettar. 1 raun rjettri er
mismunurinn miklu meiri á milli Tslands og
Danmerkur. Fjárveitingin á íslandi er fyrir
tvö ár, en í Danmörku fyrir eitt ár. Auk
þess eru eptirlaun og styrktarfje í Dánmörku
talsvert hærri.
Jeg hef athugað þetta dálítið nákvæmar.
Samkvæmt fjárlögum Dana fyrir tímabilið frá
1. apríl 1900 til 31. mars 1901 eru eptirlaun
og styrktarfje, sem veitt eru úr ríkissjóði eða
af ríkiseignum:
1. Almenn eptirlaun kr. 3,363,073,87
2. Önnur eptirl. og styrktarfje 1,052,484, 47
Alls kr. 4,415,558,34
pessi eptirlaun og styrktarfje eru veitt
uppgjafa embættismönnum og starfsmönnum
ríkisins, ekkjum þeirra og börnum.
Árið 1895 voru í Danmörku 2,256,000
manna. Ef miðað er við þessa fólkstölu, eru
eptirlaun og styrktarQe í Danmörku 1 kr. 95
aur. á mann.
Enn fremur er í Ðanmörku veittur elli-
styrkur fátækum heiðvirðum gamalmennum,
sem ekki njóta sveitarstyrks. Nokkur liluti
ellistyrksins er veittur úr ríkissjóði. Fjár-
hagsárið 1900—1901 var titlag ríkissjóðs
2,500,000 kr. Ef þetta tillag er talið með,
þá eru eptirlaun og styrktarfje í Danmörku
nálega 7 miljónir króna. Á hvern danskan
mann eru þessi gjöid liðlega 3 kr. 6 aur.
Hjer á landi eru eptiriaun miklu lægri.
í fjárlögunutn fyrir 1900 og 1901 er veitt
til eptirlauna og styrktarfjár 90,000 kr. eða
á ári 45,000 kr. í árslok 1898 eru taldir
76,237 menn á landinu. Koma því á mann
tæpir 60 aurar.
J>að er því mikill munur á fjárframlög-
um Dana í þessu efni og fjárframlögum ís-
lendinga. þessi mikli mismunur stafar af
ýmsu. Jeg skal nefna hið helzta. Fyrst og
fremst eru embættismenn og starfsmenn rík-
isius miklu fleiri að tiltölu í Danmörku, en
embættismenn og starfsmenn íslands. í Dan-
mörku fá allir embættismenn og fastir starfs-
menn ríkisins eptirlaun eða ellistyrk, en hjer
á landi eiga sumir embættismenn ekki að fá
eptirlaun, og alls engir starfsmenu eiga að
fá þau. Embættismenn og starfsmenn fá til-
tölulega hærri eptirlaun í Danmörlui, en hjer
á landi, og loks fá heiðvirð og fátæk gamal-
menni mikinn ellistyrk í Danmörku, en hjer
á landi alls engan.
Akureyri, 6. nóv. 1900.
Páll Briem.
Ný lögreglusamþykkt fyrir Akureyrarbæ
kom í gildi 1. október í haust, og er prent-
uð í Stjórnartíðundunum. Flestir húsráðendur
í bænurn munu og hafa fengið sjerprentun af
henni og mun hún því bæjarmönnum full-
kunn. En þar sem samþykktin nær jafnt til
aðkomumanna, meðan þeir dvelja í bænum.
viljum vjer taka upp úr henni nokkur atriði,
sem utanbæjarmenn einkum ættu að kynna
sjer.
I. kaflinn, 9 greinar, er um reglusemi
og velsæmi á götum. Uppþot eða mannsöfn-
uður, sem raskar reglu eða tálmar umferð á
götum eða almannafæri, má eigi eiga sjer
stað, þó er búist við, að menn safnist saman
við ýms tækifæri, og eiga menu, þegar svo
stendur á, að fara ept-ir fyrirmælum lögreglu-
valdsins, til áð varðveita reglu. í 2. gr. er
bannað að fljúgast á á almannafæri, æpa og
syngja hátt o. s. frv. Áð kalla til annars
manns, ef þörf gerist, getur varla heyrt hjer
undir. 3. gr. hljóðar svo: Enginn má að
þarflausu berja á dvr eða glugga, hringja
dyrabjöllum eða yfir liöfuð hafast neitt það
að, sem ónáðar húsbúendur. 4. gr. bannar
ýmsa leiki á götunum. —, 5. gr. bannar að
skjóta yfir göturnar og að kasta á þær sorpi,
þar á meðal flöskubrotum. — 6. gr. er þann-
ig orðrjett: f>að er bannað að sýna af sjer
hneykslanlega hegðun á almannafæri, svo senr
með því að brúka þar ölæðislæti, eða vera ó-
sjálfbjarga fyrir drykkjuskap, einnig með því
að viðhafa ósæmileg orð eða látbragð, enn-
fremur með því að ganga í búningi, sem mis-
býður velsæmi, eða fletta sig klæðum, eða
gjöra þarfir sínar á hneykslanlegan hátt o. ti.
£>á menn, sem sökum ölæðis hafa í frammi
hávaða á almannafæri með hrópi, köllum eða
á annan hátt, eða sýna af sjer óskunda, svo
setn með höggum eða barsmíð, má setja í
varðhald, ef þeir ekki skipast þegar í stað við
munnlega áminningu lögregluvaldsins, og skulu
þeir sitja í varðhaldi þangað til ölvíman er
runnin af þeim. — 8. gr.: Hver sá, sem
staddur er á almannafæri, er skyldur til að
segja til nafns síns og heimilis, þegar lög-
regluvaldið krefst þess. — 9. gr.: Lögreglu-
valdið getur krafið sjer til aðstoðar sjerhvern
fulltíða karlmann, sem nálægt er, til að af-
stýra óspekttim og annari óreglu á almanna-
færi, og hepta þá, er slíku valda, og varðar
það sektum samkvæmt samþykkt þessari, ef
slíkri áskorun er ekki sinnt. — Sjeu menn
kvaddir til þess að flytja einhvern á fangahús,
ber þeim 50 aurar í þóknun fyrir hvern tíma.
II. kafli er um að afstýra farartálma og
hættu fyrir umferðina. 11. gr. hljóðar svo:
Án leyfis lögreglustjórans má enginn setjast
að á götu, stræti eða svæði, sem almennin<>'-
ö
ur fer um, til að selja vöru eða rekaaðraat-
vinmi, og sje slíkt leyfi veitt, þá aðeins á
þeim stað, og fyrir þann tíma, sem í leyfinu
er tiltekið. Án leyfis hlutaðeigandi húsráð -
anda eða lóðareiganda má enginn láta fyrir-
berast á umgirtum garðsvæðum eða á öðrum
stöðum, þar sem inngengið er í hús eða garða.
12. gr.: Á götum, stjettum, svæðum eða
annarsstaðar á almannafæri má ekki leggja
eða setja neit-t það, sem tálmar umferðinni,
hvort heldur eru vörur eða annað; þó mega
þeir, sem flytja að sjer vörur, eldivið, liey eða
annað, og eigi geta lagt það frá sjer á eigin
lóð, leggja þessa hluti frá sjer á svæðum og
götum á meðan á flutningnum stendur, en á-
valt skulu þeir lagðir svo, að þeir gjöri sem
minnstan farart-álma. Vagnar, hjólbörur eða
sleðar mega ekki standa á götum eða stræt-
um lengur en nauðsynlegt er til að fýlla þá
og tæma, en aldrei mega þeir standa á stjet-t-
um, sem eingöhgu eru ætlaðar gangandi
mönnuin. — 18. gr.: Stórt grjót, sem til
tálmunar er skipum, bátum eða fyrirdráttum,
eða annað þvílíkt, mega menn ekki láta liggja