Stefnir - 28.11.1902, Blaðsíða 1

Verð á 44 örkum er 3 kr erlendi
3 kr. 50 au. Borgist fyrir 1. ágúst.s
Uppsögn ógild, nema komin sje til
útgefauda 1. október.
STEFNIR.
Tíundi árgangur.
Auglýsingar kosta cina krónu hver
þumlungur dálks á fyrátu síðu, ann-
ars staðar í blaðinu 75 aura. Smá-
auglýsingar borgist fyrirfram.
41. blað.
AKUREYRI, 28. nóvember.
1902.
Biðjið ætíð um
OTTO M0NSTEDS
danska smiörlíki,
sem er alveg eins notiuli júgt og bragðgott og smjör.
Verksmiðjan er hin elzta og stærsta í Danmörku, og býr til óefab hina beztu vöru
og ódýrustu í samanburði vib gæðin.
Fæst hjá kaupmönnum.
Nýjar bækur.
i.
Guðmundur Friðjónssou: „Ur liehliiiiii)giim.“
Kvæðabók pessi skiptist í 4 flokka:
„Móðurminning“, „Munablóm", „Dánar-
tlægur“ og „Uti og inni.“ Öá flokkurinn,
sem skýrast einkennir höí. og lengst mun
baldu nafni bans á lofti, er vafalaust 3. fl.
Dánardægur.
það eru opt ein eða fáar yfirgnæfandi
tilfinningar, sem einkum gera manninn að
skáldi, og svo er pað um Guðm. Friðjóns-
son. Aðalundiraldan í hinum bezta skáld-
skap lians er sterk og sár tilfinning fyrir
bverfleika lifsins, annað slagið borin fram
af örvæntingu um eigin heilsu: en jaíní'ramt
rennur par pó annar allsterkur straumur:
óánægju prungin gremja yfir ójöfnuði lífs-
kjaranna.
Svo sem eðlilegt er, kemur hverfleika
tilfinningin ljósast fram í kvæðunum: Dán-
ardægur. Höf. ræður ekki við pað, að
,,sjón“ hans..............,,er seidd
í sveit hinna örendu vina,
°S J’fir pvi lögmáli ber sjer á brjóst
að blomhnappur hver verður sina.“
í erfiljóðunum eptir Jónas Guðmundss.,
einu af fallegustu kvæðunum í bókinni, seg-
ist honum pannig frá:
var sem dauðinn leggur leiðir
landið verður að rjóðri beru.
Hallir fornra helgidóma
hrynja niður að rofnuin grunni.
Löndin blása ár frá ári
eldur fjöll til grunna brýtur.
Yfir lifsins eyði rústum
aldar kylja nöpur pýtur.“
G. F .ber mikla virðingu fyrir starfinu
— einlcum hinu likamlcga starfi. En á bak
'ið pá virðiugu liggur þá vanalega efi um
Það, að árangurinn svari til erviðisins.
,-Jón gamíi“ vinnur á „priðja maunsaldur“
í )iv«gabót“, en —
nVanpakkir hlaut svo að launum.
En annað slagið er eins og höf.
an sig: Ef árangurinn verður
Og minningin helzta sem eptir hann er
er ugla ineð trosnuðum reipum.“ —
„Ekkjan við ána“ starfar svo sem prek-
ið frekast leyfir í „meir en hálfa öld“, en
„Sem vefstóll út í horni
liún var hin hinstu ár,
seiu voðinni er sviptur,
af fúa og elli grár.“
J>að er: liún er eimnaua og gleymd;
og pað er „engin sorg á ferðum“ pegar hún
fellur frá. Lík dænii pessu mætti lengi
telja.
spyrji
annars nokkur — annar en vanþakklæti —
mun hans pá ekki einkum r.otið af „land-
eyðunni*, seui sefur „lifandi - andvana“ á
„leigusæng konungsins náðar“ ? — Gremjan
brýst fram; aðalkvíslar skáldæðaiiunar
renna í einn straum, og hann tellur:
„eins og foss og flugsnar strengur.“ —
J>að hefði mátt ætla að i kvæðafi. peim,
sem höf nefnir „Munablóm“ breri meira á
frjóöflum lífsins, en pó er petta ekki svo —
á yfii borði. I peim fl. er margt vel sagt —
þar er meðal annars eitt fegursta kvæðið í
bókinni: „f>egar yfir þjer er sunna“ — og
æ ofan í æ kveður við hin stöðuga hugsuu:
„Sjón mín aldrei frá pjer flýr
felld í rammar skorður.
Öll niín liugsun að pjer snýr
sem áttavitinn norður.“
En —:
„1 vökunni geng jeg með ólifis und
í einrúmi og fjölmennisglaumi.
En sæll er jeg viiía mín svolitla stund
et' sje jeg pig að eins í draumi.*
I rauninni getur ástin, og framsóknar-
öflin yfirleitt, aldrei — nema „svolitla
stund“ — yfirstigið sársaukann út af pví
lögmáli: „að blómfmappur hver verðursina."
G. E. sjer mjög hvasst pað, sem hann
sjer, en hann sjer ekki að sama skapi vítt
yfir. — Formsnilld lians er aðallega fólgin
í orðavali. En hann er ekki að sama skapi
stuttorður og hann er kjarnorður: fallegu
orðin freista hans stunduin um of, verða of
mörg um sömu hugmynd og liún þess vegna
að meira og minna leyti í skugga. Stund-
um liættir honum líka við að verða furð-
anlega smekklaus, eins og pegar hann læt-
ur geisla iniðnætursólarinnar
„ilötum beinuin róa.“
Af pessuin rótum stafar pað, að kvæð-
in verða ekki nærri jafn góð sem heild, eins
og pau eru auðug af frábærum tilprifum. —
Sínum skörpustu myndum nær hann opt
með líkingum. Jeg minnist pess ekki að
hafa sjeð einstæðisskap ganialmenr.is lýst
átakanlegar en með þessutn orðum :
„Sem vefstóll út í horni hún var hin hinstu ár,
sem voðinni er sviftur, af fúa og elli grár.“
eða pögulli heiðskýrri vetrarnótt lietur en
með pessnm hendingum:
„Sveipar nótt að svölum barmi
silfur hnepptum bláum feldi.“
eða starfsemi vorsólarinnar fallegar en með
pessum línum:
.. er hingað júnísólin með geislasprotan nær,
hún alla lása stingur og opnar hverja skrá ..
þessar hendingar taka svo fast utan um
hugmyndirnar. sem þær grípa, að í pví efni
hefir engum vorum skáldum tekist betur
og fáum eins. Og slikar hendingar eru marg-
ar bjá G. E. En pó er það víst, að G. F.
þarf ekki líkinganna við til pess að yrkja
svo að myndin verði skýr og yndi sje að
hlíða. Jeg tek til dæmis pessar hendingar
,,f>ar má lita ótal endur
una sjer við bakkastrendur,
jaka marga rísa á rendur,
rekast saman, gnauða’hátt,'
bresta sundur, brotna snrtátt . . . “
Hver sá, sem hefir horft á ísruðning í
straumi, mun finna að bjer er vel frá sagt.
En enda pótt G. F. sje þannig lagið að
draga skýrar rnyndir af pví, er hann sjer
og fimiur, og hann sje að pvi leyti sannar-
legt reynslu-skáld (realisti). pá er þó „lauka-
garður“ hans engu að síður ekki á pessari
jörðu, heldur í „draumórahálendinu’1 „aust-
ur af sól í áttinni vestur af mána“. J>ang-
að leitar hann stöðugt að ,,fró og frið“, og
leikur sjer á leiðinni að „aptanroðagulli11
og „langeldum“ vornæturinnar. Og petta
er ekki undarlegt. J>ví sökum hinnar yfir-
gnæfandi hverfleika tiltinningar, sjest hon-
um lengstum yfir pau sálaröfl, sam einkum
liakla lífinu uppi og bera pað frani á við.
Hin sifelda leit út yfir mannlifið er pví að
miklu leyti örprifs ráð — sem böf. trúir
raunar ekki á — og stöðugt verður að oHu
í eldinn, þ. e. eykur sársaukann i stað pess
að lægja hann.
í síðari skáldskap Guðm. verður pó vart
við ljósa brejtingu í pessu efni.
„I>að er venja i pessu landi,
pjóðleg venja, görnul saga,
yfir skoríi og evmd að klaga
allt af vera á dauðans bandi.
Mun ei koininn timi að taka
týgi ný og vopn í hendur,