Stefnir - 12.09.1903, Síða 2

100
S T E F XI R.
Til jafnaðar mun hjer nú varla fást
meira en G0 tunnur af dagsláttunni, og ]>að
ekki nema í fremur góðum görðum, Sjeu nú
jiessar GO funnur reiknaðar á 8 kr. tn., verða
þær 480 kr. virði, eða hagurinn nettó á garð-
inum 200 kr. af 1000 króna virði, eða 20 0,
og virðist þetta allglæsilegt, er þessi hagur
svipaður því, sem einn stærsti og duglegásti
garðeigandinn hjer hefir sagt mjer að hann til
jafnaðar hefði haft af görðum sínurri; en hjer
kemur fleira til greina, sá, sem getur haft
svona stóra garðdrift, gæti alveg eins pantað
sjer 60 tunnur af góðum útlendum kartöplum
og mundi vanalegast fá þær liingað komnar
fyrir 3G0 krótiur. Eigi mundi erfiðara eða
kostnaðarsamara fyrir hann að selja þær held-
ur en sínar kartöplur, og ef hann seldi þærá
8 kr. mundi hann græða á því 120 kr., tel
jeg þetta gróða á sölu en ekki á ræktun, dragi
jeg nú söhigróðann frá 200 kr. hugnum, sem
garðeigandi hafði af kartöplum sínum, verða
eptir 80 kr., sem jeg tel gróða á ræktuninni,
eru það 8% af höfuðstó! þéim, sem jeg tel
að sitji fastur í garðiuum, út af slíkum gróða
í einhverju veðursasfásta hjeraði landsins, hugsa
jeg að enginn muni falla í stafi. par sem
nú skilyrðin eru víða verri en á Akureyri, en
pó á hinn bógin vinnandi vegur að rækta
kartöplur t. d. í sumnm hreppum Eyjafj.,
Skagafj. og Húnavatrissýslu, Húsavík og fleiri
stöðum í pingeyjarsýslu og á stöku stað í
Múlasyslum. virðist eigi óráðlegt að löggjöf
landsius á einhvern liátt hlynni að þessum
atvinnuvegi, og verndi hann að einhverju levti
fyrir samkeppi útiendra manna, sem betur
standa að vígi með framboð á þessari vöru.
En það er sjávarútvegurinn og sjómennirnir,
sem sumir hera fyrir brjósti og vitna til. þeg-
ar um toll af kartöplum eða raargáríni er að
ræða, og sumir segja, að kartöplutollurinn
gangi mest megnis út yfir sjómennina og út-
gerðarmenn ]>eirrn. jmtta er eigi alls kostar
rjott, fyrst og fremst er, að í mörgum sveit,-
um til dala, þar sem sauðfjárrækt mest er
stunduð, verður kartöplurækt varla stunduð
sakir næturfrosta og surnarhreta fyrstum sinn.
Eólk, sem þar býr, og mest, eða eingöngu lifir
á landhúnaði, vill ]>ó alveg eins eignast þessa
matartegund og sjómennirnir. Yfirleitt eru
víða betri skilyrði til kartöpluræktar nálægt,
sjó og þar sem sjómenn helzt, búa heldur en
‘fram t.il dala, og þótt sjálfir sjómennirnir
sjaldnast geti gefið sig við kartöplurækt, gætu
þeir ef til vildi lagt fje í ræktunarfvrirtæki
þeirra. íávo mundi og fjölskylda þeirra opf,
geta liaft atvinnu við kartöplurækt annaðhvort
á lieimili hennar eða annarsstaðar. Sje aptur
tillit tekið til útgjörðarmanna, sem er annar
flokkur en hinir vinnandi sjómenn, mvndi
revnslan sýna, að þeir, eigi síöur en þeir sem
á landbúnaðinum lifa. myndu leggja fje í eða
drífa kartöplurækt. þegar þeim þætti það borga
sig. Jeg get, því ekki fallist á, að kartöplu-
tollurinn verði fremur tii lmgsmiiiia, fyrjr þá
sem á landbúnaöi lifa, heklur en þá, som lifa
af sjávarútveg. Hitt kann satt að vera að
liann sje til eflingar landhúnaði að því leyti,
að kartöpluræktin sje ein grein lcndbúnaðar-
ins, en efling þessarar greinar hans geta sjó-
menn og útgjöríarmenn alveg eins Iiaft gott
af, sem sveitahændur, þvi sjómennirnir verða
þó að hafa heimili á landi, og mundu flestir
geta fetigið dálitla landspildu til að rækta eða
láta rækta á kartöplur og fleira.
pá vil jeg taka til athugunar spurning-
una um, livort |iað borgi oig fyrir Islendinga
að vera að hasla við kartöplurækt, og liyggi-
legt sje að löggjöf landsins hlvnrii að henni.
úr því vjer g-etum ekki keppt við nágranna-
löndin, og selt kartöplur svo ódýrt og frani-
leitt svo mikið, að engum dettá í hug að flytja
kartöplur inn í landið, fremur en t. d. kjöt,
«11, fisk o. fl.? Ef tollfrelsis og fríhöndlunar
stefnan ríkti eingöngu í nágrannaiönðunum,
og vjer ættum víst, að hún mtindi ríkja þar
næstu áratugina, gæti verið spursmál um,
hvort ekki væri rjettast fyrir oss íslendinga,
að vinna eigi að framleiðslu annara hluta, en
þeirra, sem við gætum staðið nágrannalönd-
unum jafnfætis í, og hefðum eins góð skilyrði
til að stunda, svo sem t. d. sauðfjár og nant-
griparækt, fiskiveiðar og fleira, en kaupa síð-
an allt frá útlöndum, sem ódýrar verður fram-
leitt þar en hjá oss, En af því því er ekki
að fagna, að tollfrelsið sje ríkjandi í nágranna-
löndunum, og líkurnar að því miklu meiri
að fremur verði þrengt að því, en um það
losað, næstn árin, væri það einfeklnislegt af
oss, að ætla að rígbinda oss við tollfrelsis-
stefnuna, og kaupa ódýrari vörurnar eirrgöngu
frá iiðrum löndum, (uítt sölu af okkar ódýru
aftirðum sje og verði hnekkt með tollum,
Sauðfjárkaupahannið brezka er ekki iil annars
en linekkja innftiitningi á ódvru sauðfje frá
íslandi og öðrum löndum, og nú er verið að
leggja þar tálmanir fyrir innfiutt smjör ef eigi
heiiian t.oll á það. Norski kjöttollurinn er
ekki annað en að hlvnna að norskri sanðfjár-
rækt, með því að vernda norska bændnr fvrir
samkeppni af ódýru erlendu kjöti bæði frá fs-
landi og víðar. Ameríkanski ullartolliirinn
heldur niðri verðinu á ullinni okkar, einkum
þeirri hetri. Sítd er tplluð á Kússlandi og
saltfisknr á Spáni o. s. frv. En þrátt fyrir
þetta, ætlast sumir til að yjer íslendingar
höfum fríhöndlunar og tollfrelsisstefmina í
öndvegi, og látum oss eigi detta í hug að
vernda neinn af þei'm vörntegundum, sem
hægt er að framleiða í landiini sjálfu, þó það
kunni að vera þeim erviðleikum bundið, að
aðrar þjóðir geti framleitt hana með minni
kostnaði, af því hún hefir skilyrðin hefri til
|æss. og sett svo út umhoðsmenn lijer álandi
til að hjóða vöruna svo ódýra, að áhugi og
viðleitnistilraunir landsmanna slaluii og deyfist,
uf því þeir sjá að þeir ekki geta staðistsam-
keppnina.
pví til sönnnnar að skilyrðin erujafnað-
arlega lakari fyrír kartöplurækt á ístandi skal
jeg færa meðal annars, að nýjar vel sprotnar
kartöplur voru sendar hingað frá Noregi
snemma í ágúst í surriar; hjer á landi fást
eigi vel sprotnar kartuplur fyr en í fyrsta lagi
í ágöstmánaðarlok, og jió einungis í góðum
sumrum. En þrátt fyrir annmarka þá, sem
jeg hefi talið á kartöpluræktinni, er þó skoðmi
mín sú, að vel sje vinnandi vegur að rækta
þær lijer nægilega roikið handa landsmönmim,
og því cigi löggjöfin að lilynna að þessari at-
vinnugrein með aðliutningstolli á kartöplum;
enda eigi betur við að tolla þær heldur en
margt annað; fjárstjórn landsins virðist stefna
í þá átt, að auka þurfi tekjur landsins, og
virðast mjer tollar, sem jafnframt geta lilynnt
að atvinnuvegum Iandsins einna heppilegasta
aöíerðin til þess að útvega landinu fje.
Jeg minntist á að norski kjöttollurinn
væri t.il að vernda norska bændur fýrir sam-
keppni frá þeim, sem sjá. sjer fært að selja
kjöt með lægra verði en þeir, ög kemur þetta
meðfram niðnr á íslenzkum bændum, því cins
og knnmigt er, var mikiö selt af íslenzku
saltkjöti í Noregi, og er jafnvel enn. Margir
norskir sjómenn, setn halda lijer til á snmrum,
kaupa hjer kjöt, á haustin, salta það og fiytja
heim með sjer til vetrarforða, heti jeg átt tal
við nokkra þeirra um þett.a, og spurt þá um,
hvernig þeim líkaði kjötið okkar, láta þeir vel
yfir því, og segja að |iaö haldi sjer vel í salti;
en jafnframt hafa þeir tekið fram, að þótt
kjötið megi heita ódýrt lijer, verði það nokkru
dýrara í Noregi fvrir tollinn, og segja þeir,
að liann dragi þar úr eptirsóknínni eptir ís-
lenzku kjöti, svo hafi þeír og betra álit á því
kjöti. sem þeir salta sjálfir niður en á kaup-
mannakjötinn, sem þeir halda að stundum
nmni ekkí vera eíns vel valið og verkað.
f>á Jivkir Norðmönnum þjóðráð að tolla að-
flut.t kjöt. til að vernda lancíbúnað sinn, og
og mæft.i þó öllu heldur segja, að tolTur sá
kæmi niður.á sjómönnnm lielður en kartöplu-
tollnr hjá okkur. En laiidbúnaðurrnn á ís-
landi má súpa seiðið af þessum kjöttolli, með
því að' eiga fyrir vikíð erfiðari markað fvrír
sitt, sauðakjöt. Aptur þykir mörgum lijer ó-
svinna, þótt sumir haldi því fram, að oss beri
eigi að Idynna að norskum landbúnaði, mcð
því að láta Norðmenn hnfa fullt t.ollfretsi að
selja hjer kartöplur, sem þeir líklega standa
álíka betur að vígi að framleiða ódýrt en við,
eíns og vjer stöndum betnr að vígi að fram-
loiða ódýrt saoðakjöt en þeir. Jeg skal eng-
nn dóm á það lecra.ia, tivort heppilegt mnndí
fyrir Norðuilönd og nálæg ríki, að tollfrjála
verslnn væri milli þeirra, og á innfltilning'
varnings úr einu landi í annað væru engar
fálmanir eða tollur lagður, en nm það bland-
ast mjer eigi hugur, að þegar eitt eða fleiri
ríki taka upp á að tolla innfluttar afurðir
annars ríkis, þá sje bæði nanðsynlegt, og
sjálfsagt að gjalda líku líkt og vornda með
tolli þær afurðir, sem eigi er [frágangsök að
fVamleiða í landinu, en þó svo erfif.t, að þær
þurfa vevndunar við; og undir þær afurðir
er jeg sannfærður um að kartöplurnar okkar
heyra. (Niðurl. síðar.)
13.
Veðrátta. f>urkurinn fyrstu dnga mánað-
arins stóð stutt, þvf síðan 5. þ. m. Iiafa lengst
af verið norðan og norðaustan knldar og ó-
þurkar. I stórrigninguiuii 5 og G. þ. m. safn-
aðist mikið vatn í Staðarbyggðarmýrar og
aðrar votengjar Eyjafjarðar, fiæddi það viða
undir þurt íiey, rígningavatn og fióðhelgingur
sópaði og víða til heyinu í liólmunum, svo
það mun hafa ódrýgst til muna.
6 eða 7 þilskip liafa Eyfirðingar keypt
að Norðmönnutn í suroar, sem þeir ætla að
láta ganga til síldar og þorskveiða.