Stefnir - 19.03.1904, Page 2

170
S T E F X I R .
og geta komiö fram menn, sem lifað geta á
efntim sínnm o. s. frv. í jafn miklnm írum-
býlingsbæ og Akureyri er, verðnr því fyrst og
fremst að hugsa um að styðja atvinnuvegina,
en tii þess eru auðvitað margir vegir.
Einar iónsson.Tnynd’böggvarinn nafnkunni,
ávinnur sjer stöðugt meiri og meirí frægð er-
lemlis fyrir Tist sína í myndagjörð. Danskt
blað befir nýlega ritað þetta um hann:
»A hinni miklu lísiasýningu í Wien, sem
opnuð var fyrir fáum dögum, hefir nýtt lista-
verk eptir þennan nnga íþröttamann fengið
ágætan stað, er þaö mynd af manní og konu
Wienarhiöðin eru full af. lofdýrð um það og
kalla það meistaraverk.
J>essi stóri sigur listamannsins er því gleði-
legri, sem þetta verk hans er það fyrsta, sem
sett hefir vetið á sýningu utan Danmerkur,
og eiginlega það fyrsta iystaverk eptir íslend-
ing, sem sýnt hefir verið ut.an lands. Von-
andi er að [lessum unga listamanni auðnist
að húa tii mörg fieiri listaverk og vinna fleiri
sigra til sæmdar og gieði fyrir liann sjálfan
og það land, sem hann lieíir áunnið stóra
sæmd fyrir.
Utan úr liclmf.
Fyrsta gufuherskip Japansmanna.
Arið 18ö9 át.tu Japansmenn eiginlega ekki
nema eitt herskip, og það var gömul njósn-
arsnekkja. sem eigi þót.ti lengur sæma enska
flotanum, og var því seld með miklum afslætti.
j>að var mikið um dýrðir í Tokio, þegar
snekkjan brunaði inn á höfnina, og mannfjöld
inn þyrptist um toilhúðina til þess að sjá þetta
nýmóðins skip. Japanskur sjóliðsforingi fór
þegar fram á skipið og tók tafarlaust við stjórn
þess, og öll enska skipshöfnin var send í land,
en japönsk skipshöfn var sett í staðinn, jafn-
vel þótt enginn þeirra hefði lmgmynd um,
hvernig þátíðar lierskipum skyldi stjórna.
J>egar liinn nýi skipstjóri var kominn upp
á st.jórnariiallinn segir hann við æðsta stýri-
mann: »Nú skiilum við bregða okkur út af
höfninni og svo inn aptur til þess að at.huga
átiavitana og lagfæra þá ef þeir eru ekki í
]agi«. »Já, já«, svaraði stýrimaðurinn og gaf
merki ofan til vjelastjóra : »Fulla ferð áfram«.
Snekkjan skreið þegar á stað með fiillumlfraða
skáhalt yfir höfnina, og stefndi beint á hinn
gamla trjeskipaiiota ríkisins.
»Hvernig stýrirðu maður, ætlarðu aðsökkva
fyrir okkur flotannm, því í fjandanum sveig-
urðu ekki meira til vinstri.« »Hjer eru svo
mörg handföug og undarleg innrjetting, að
maður viilist í j essu öllu samanii, svafaði
slýrimaður, »eða hvert handfangið á jeg að
taka, lierra skipatjóri«. I>að yzta til vinstri
náttúrlegan, sagði skipstjóri; skipuninni var
þegar Iilítt. og skipið fór strax að ganga apt-
ur á hak í sömu stefnu og það kom fiá, og
stanzaði nkki fvr en það var farið að mölva
upp skipabrúna fram undan tollhúðinni.
líjett á eptir fengu áhorfendurnir að siá
nýjan leik. Snekkjan fór allt í einu að snú-
ast í liring á höfninni ailt af hraðara og hrað-
ara. A stjórnarhrúnni stóð sjóliðsforinginn
með öllum sýnum undirforingjum, en enginn
þeirra vissi sitt rjúkandi ráð. Vjeiin vann
með fyllsta krapti, en skipið gekk ekkert á-
fram öðruTÍsi en í hring.
p>essi liringsnúningnr stóð futfan helming
stundar. Stýrimaður reyndi alit, sem honum
datt í liug til að stöðva skipið, . og ráðlagði
skipstjóra að síðustu að senda eptir Norður-
álfumanni í land, sem þekkingu hefði á galdra-
úthúnaði skipsins. En það vildi skipstjóri ekki
heyra, liann kvaðst geta stöðvað skipið, þegar
hann vildi og [iætti tími til kominn. Og þeg-
ar liann um síðir var húinn að fá nóg af
þessari snúningsferð, skipaði liann að drepa
eidinn undir vjelakatlinum með vatni. Eptirö
mínútur lá snekkjan hreyfingarlaus á höfninni.
petta var Japansmanna fyrsta gufuher-
skipsstjórn. En nú fáRússar að kenna á því>
að þtíim ferst skipastjórnin öðruvísi úr hendi.
Svertingjarnir i Ameriku.
(Vandræða tillaga)
Svo sem kunnugt er, er samkomulegið milii
hinna svörtu og hvítn manna í Ameríku allt
annað en ákjósanlegt. Allur fjöidi hinna hvítu
Ameríkumanna skoða hlökkumennina eins og
nokkurs konar dýr, sem þeir vilja eigi liafa
samneyti við, og þeim finnst það þjóðarsmán,
að þess dyr skuii Iiafa horgaraleg og póiitísk
rjettindi. Hatrið milli þessara tveggja kyn-
flokka eykst ár frá ári, og sem sönnun fyrir
því má henda á, að blökkumannahengingar
án dóms og laga fara stöðugt í vöxt, og nú
er að verða að tízku að hafa sjerstaka klefa
í járnhrautarvögnunum handa hlökkumönn-
uniim. Jafnvel í Nýju Jórvík verða þeir að
hafa sína sjerstöku veitingastaði og gistihús,
fyrir því að hvítir menn vilja ekki búa sam-
an við þá.
I>ingmaður frá Suðurríkjunum stakk nýlega
upp á því á samhandsþinginu, að innleiða
aptur svertingja þrælaiialdið, þar sem reynsl-
an hefði sýnt að svertingjarnir liefðu ekki
[iroska til að liagnýta sjer gæði frelsisins.
Uppástungunni var sem vænta mátti vjsað á
hug, en að nokkrum skyldi detta í iing að
hera hana upp á samhandsþingi hinnar frjálsu
Ameríku má heita tákn timans.
En nú hafa Ameríkiimenn komið fram
mcð aðra stórkostiegri liugmynd til þess • að .
leysa svertingjaspnrsmálið, og það er að taka
alla svertingja í endiiangri Ameríku og flytja
þá til Af'ríku, en einsog kunnugt er, eru þeir
þaðan ættaðir.
Miljónaeigandinn Carnegie er maðurinn, sem
mest hefir lireyft þessu, og honum liafa far-
ist þannig orð:
»Ef svertingjarnir fá ieyfi til að auka kyn
sitt hjer í álfn eins og þeir hafa hingað til
gjört, þá mun innan skamms myndast lijer
voldugt svertingjaríki og menningin mun við
það híða óhætaniegt tjón, þetta má því ekki
verða. Við liöfurn upphafioga lánað svertingj-
ana frá Afríku á þeim tíma som oss vantaði
vimmkrapt og vinnuliúsdýr, en nú höfum vjer
ylirfijótanlegt af hvorutveggja, og þess vegna
er eigi nema sanngjarnt að vjer skilum lán-
inu aptur með vöxtum og vaxta vöxtum, með
öðrum orðum: hörnum og harnabörnum; og
í Afríku er landrými nægilegt fyrir þessar 10
mitjónir. Vjer getuni hjálpað þeim til að
mynda þar sjerstakt ríki, og látið það standa
undir Amerískri vernd, en lofað þeim að
öðru leyti að ráða ölluRi sínum málum, eins
og þeim bezt líkar. Ef þeir vilja gjörast þegn-
ar keÍFa,‘ans af Sara, þá er það vel komið.
Aðalatriðið er að losast við þá á heiðariegan
liátt. I>eir mundu sjáifsagt hinu megin við
hatið byrja með þingi, forseta, dórnstólum og
dagblöðum, en eptir nokknr ár mundi allt
stjórnarskipuiagið vcrða oltið um koll, og ept-
ir tvo mannsaldra mundu afkomendur þessa
10 milj. ganga naktar og búa til eitraðar örf-
ar og eta þá trúhoða, sem til þeirra yrðu
sondir, því svertingjarnir verða aldrei að reglu-
legum mönnum.
í>armig farast Carnegie orð, þessum göfug-
lynda stóreignamanni, sem liefir gefið 100
miijónir dollara til'alþýðubókasafna í Ameríku
og á Skotiandi, og á svipaðri skoðun cr efa-
íaust meir liiiiti Arneríkumanna.
Mikilsverð uppfinding.
Tveir amerískir menn er mælt að Iiafi fnnd-
ið upp aðferð til þess neðan sjávar að geta
komist eptir hvort skip eru í nánd. Með
uppfindinguna liafa verið gjörðar margar til-
raunir undir ströngu eptirliti af flotastjórn
Bandaríkjanna. Tilraunirnar er mælt að liafi
heppnast fram yfir vonir. Ahöldin kváðu gefa
til kynna nærveru skipa í allt að 10 enskra
mílna fjariægð. og livaða stefnu þau fari,
þett.a æt.ti með tímanum aigjörjega að geta
fyrirbyggt samanrekstur skipa. Fiotastjórnin
væntir sjer mikiis gagns af þessari uppgötvun
að því leyti að geta orðið vav skipa óvinanna
á ófriðartímum.
Með rjettu má ætla að uppgötvun þessi
haii stórmikiar hreytingar í för með sjer f'yrir
alla sjófarendur, sjeu fregnir um liana sann-
ar, sem iítiil efi getur verið á. Ef aðferðinni
verður eigi haldið ieyndri, og hún reynist ekki
of kostnaðarsöm fvrir skipaútgerðarmenn,
minnkar liættan á hafinu til stórra muna, og
skipaferðirnar geta gengið greiðara, flutnings-
kaup og sjótrygging gæti því lækkað. En
hvaöa þýðingu uppgötvnn þessi muni hafa að
öllu ieytí, er eigi hægt að dæma um, meðan
uppiýsingarnar um hana eru jaf'u ófullkomnar
og enn er.
Dýrar kartöpiur.
„Ekiorada-kartöplur,, er viss kartöpluteg-
und nefnd seni síðastliðið liaust (seni gaf illa
ujipskeru af kartöpluni víða um lönd) reynd-
ist ágætlega til að verjast liinni illrænulut
kartöplusýki. Tegund pessi steig ákaflega í
verði i síðastiiðuuni desembermánuði eptir
þvi sem Lundúnablað eítt skýrir frá. Verðið
vfir komið uppí 1800 kr á pundinu og það
var fyllsta ástæða til aðætla að það mundi
ekki fara hærra. En viti inenn viku síðar
voru boðnar 8100.kr. fyrir pnnilið af þeim,
með öðrum orðmu 8 sinnum meiva en fyrir