Stefnir - 04.07.1905, Blaðsíða 1

Ye'rð á 21 örkum er kr.
1.50 erleudis 2 kr borgist
fvrir 1. ágúst —
Uppsöng ögild nemK hún
sje komin til útg. I. sept.
og uppseg.jamli sje alvég
skuldlaus víð blaðið.
Auglýsingar eru teknar
eptir samkomulagi við
útgelanda —• Smá auglýs-
ingar borgist fyrirfram.
Mikill afsláttur á stærr1
auglýsingum og ef sami
rnaður auglýsir opt.
XII. árgangur. Akureyri, 4 júlí 1905.
Utlendar frettlr.
Kaupmannaliöfn 2. júní.
Loks liefir liin mikla sjóorustn. milli
Togo og Roshdestvenski. átt rér stað. Menn
Jia'fa beðið nieð óþreyju og speiiiiing niiklum
eptir peim stórviðburðum sem uú liafa orðið
við strendur .Tapans. Rússar settu von sina,
það nuettí segia síðstu von sína, til Rosli-
destvenski og liuns öHuga herskipa-tlota en
nú liefir pessi von hmgðist.
|>að Var um morguniun p. 27. maí, að
Roshdestvenski sigldi öllum Hota sínum inn
í Koreasundið, þoka var mikil og hugðist
hanti inundi geta sloppið fram hjá Togo
og komist þannig bji orustu. En það átti
ekki svo til að ganga þvi að þokunm Ijetti
brátt upp og urðu Japanar varir Rússa og
bjeldu ölium sínum ólúna og sigursæla
flota inóti þeim, og liófst orustan klukkan
(> f. m. Með an á bardaganum stóð hjelt
rússneski flotinn undan norðut'á bóginii, en
Japanar Huttu sig einnig þannig til að þeir
voru i lieppilegu skotmáli fyn'r fallbyssur
síuar og umkringdu Rússa að vestan, aust-
an og noiðnn og ljetti hinn voðaleg-
ustu skotbríð dyuja yíir þá. Við þessa
áköfu árás fór að koina ruglingur á hinn
rússneslta liota en hvert einstakt skip reyndi
að verjast eptir rnegni. Bardagiim stóð
þannig hvíldarlaust allann daginn, en er
tók að diinuia rjeðust Japanar á Rússa ineð
öllum sínum mikla sæg af Torpedobátum
og árangurinn af þessari Torpedobáta árás
var sá, að 5 stór pansarskip sulcku fyiir
Rússuin og 3 fnllbyssubátar.
Allan tiæsta dag hjelt þó bardaginn áfram
með saina álcafa en loks kom þar uð, Rúss-
ui' gátu ekki lengur viðnáiu veitt. Eptir
að J.ipanat' Tiöfðu borað Hest hin stærri
sUip Rússa i kal lögðu hin sinærri á Hótta
en Togó rak flóttann svo ákaft að fiest
þessara slcipa voru lílca skotiu í kaf en
nokkur liertekin.
Ósigur sá er Rússar biðu er ót.rúlegur
og dæmafár. Suimfrjett er nú að þeir hufa
misst 22 stór herdcip, þar af eru 4 pansara-
skip, sem Japaiiar hertóku og 70(J0 menu
drukkimðu at Rússum.
Roshdestveuski aðalforingi Hotans var
tolciiin liondum sar af .Tapöuum og liírgur i
sáium. 1 veir aðrir at helztu foringjunum
voiu og handteknir
Aðeins 1 slcip rússneska flotias af þeim
smærri komst fram hjá Japönum og með
lieilu og liöidnu alla leið til Wludivostok.
J>að er sagt að fúgnuður manna þar í borg-
inni liefði verið óumræðilegur þegar sást
til hinna fyr.'tu skipa af E_\s‘• acaltsHotan- j
um. I borginni bjuggu ineim sig undir að
halda stóra hatið, en Hotinn á höfninni
sigldi út á inóti hinum komandi herskipuiu.
En fregnin um ósigurinn fjell eins og reiöar-
slag yfir borgarbúa og allur fögnuðunnn
snjerist upp i sorg og söktiuð.
Japanar unnu sem sagt algjörðan sigur .
í orustu þessari. Tap j.eirra á skipum er
eklci inilcið, en þó nieira en stjórnin í Tokio
liingað til liéfir geHð upp. Sagt er að þeir
hafi misst 1 stóit lierskip og 3 pansarskip
og 10 tol'pedobáta.
Afieiðmgin af þessum milcla ósigri Rússa
er sá að nú eru .lapunar alveg einvaldir á
liatinu og er ekki lílclegt að Rússum talcist
að hneklcja valdi þeirra þar.
Engar nýar fr.jettir liafa borist nú um
langánn tínui frá laiidherntim i Mandshur-
íinu. Vú liefi Lmevitsli aulcið svo laud-
lierinn að hann er lyllilega jafu sterlcur
Jöpunum og er búist við að bráðuin verði
stórornsta á ny-.
D e i 1 u r milli Svía o? Norðmanna.
Eins og lcunnugt er liefir Norvegur orðið
að sætta sig við að hafa sömu konsúla og
S'íuríki. þessu luifa Norðinenn ekki uuað
vel og hafa deilur miklar orðið út afþessu
milli landanna. Arið 1902 hófust á ný uiu-
ræður um konsúlamálið og síðan hafa ýmsir
samningar verið uppi á teningnum milli
sænsku og norsku stjprnarinnar uui að hvort
landið fyrir sig fengi sina oigin konsúla.
scjm stæðu undir yfirráðum innlends valds
i hvoru laiidi fyrir sig. í vetur kom kon-
súlamálið cn á ný til umræðu inorskastór-
þiugiuu og samningar fóru milli þess og ;
sænsku stjcVriiarimiar, en sænska ráðaueytið
setti þá sem skilyrði fyrirþví að Norðme.m
íengju sína eigiu konsula að þeir — konsul-
arnir — stæðu algjörlega undir yfirráðuin
sæn.'ka utauríkisrádgjaíáns. Móti þessum
skiluiálum stórsvíans reis norslca þjóðiu upp
sem einn maður. Ráðaneytisforsetinn
Hagerup kvað þetta vera grundvallailaga-
brot, að láta norska konsúla lúta yfiriáðum
sæiislca utaiirikisráðlurrans. En ráðaneytið
Hagerup var ekki alveg sammála í konsula-
máliuu og leiclc.fi það til þess að það lagði
niður völdin. En einii af liinuiu gömlu
ráðgjöfum, Michelsen, myudaði nýtt ráða-
neyti þar sein allir hinir ráðherrar voru á
eitt sáttir, það að komu konsúlamáliiiu í
gegn hvað sem það kostaði. Norðnienn
luigsuðu sem svo: Eigum við að láta inn-
lent áhugamál þjóðarmnar íulla niður af
því að útlent vakl veitir þessu máli mótstöðu
og býður oss afarlcosti. Ef vjer göngum
að þessuin skilmálum Svia þá annaðhvort
játum vjer að vjer stöndum urdir ylirráðunj
22. blað-
þeirra eða beygjum oss fyrir ofuieHinti.
þetta gerðu Notðinenu — að beygja sig
fyrir sturefii Svia — síðast þegar konsula-
inálið var á dagskrá árið 1895. Nú vilja
þeir ekki leiigur láta uudan. A hinurn sið-
ustu árum liafa Norðnteun stórum aukið
her siun og Hota og þóttust þeir því búnir
uð ncæta Svíum ef í það itrasta færi.
Eptir að ráðaneytið Michclsen var komið
til valda var konsúlamálið tekið fyrir að
nýju í stórþinginu og var það samþyklct
í einu hljóði uf ölluin pólitískuiu Hokkuiu
þess, að Noregur skildi fá sína eigin kon-
súla er stæðu undir yfirráðum innlends
valds. {>að var lcringum 20. maí s. 1. að
konsúialögin komu frá stórþingiou (norska)
en í sameiginlegu ríkisráði þ, 29. s. ir.
neitaði Öskar II. konuugur Noregs að sam-
þylckja þessi lög, sem allir Norðmenn eins
og einn muður óskuðu að fetigju framgung.
jþegar norska ráðaneytið heyrði þessi svör
konungs sagði það at sjer völdum, en kon-
ungur neitaði því einnig að gefa þeim lausn
og bar þvi við uð erfitt muudi verða að
mynda nýtt ráðaneyti. Frjettirnar um
þessa tvöföldu neitun Óskars kouungs vöktu
hina megnustu greinju og hatur í Noregi
sjeistaklega i Kristianiu, en þargengu inenn
i stórum flokkuui og sUngu 'ættjarðarkvæði
nóttina eptir að tiðindin bárust þangað.
Ekki er enn víst hvernig máli þessu
muni ljúka en raenn vona þó að eklci lendi
i strið milli bræðraþjóðanna Svia og Norð-
numoa út af smámáli þessu. Margtr eru
þeir, sem ætla að Uuioninni milli þessara
lauda sem nú hefir staðið yfir i 91 ár,
vei'ði þetta að fótakeffi. Ef að úrlausn á
máli þes'U á að verða á friðsamlegan hátt
þá verða Sviar að láta undan og eins ef
stiíð hefst, verða það Sviar, seiu hefja það.
því að það eru þcir sein blanda sjer inn í
löggjöf antiirs sjálfstæðs ríkis, Noregs.
Siðan þetta er ritað hafa þessi tíðindi
orðið, að norska rilcisráðið lagði niður völdiu
í hendur stórþingsins, og leit þingið þá s»o
á að konungsvaldið væit þar með afnuniið
þar sem lconungur iiefði enga stjórn sjer
við hlð og gæti þvi cigi á( löglegan hátt
framkvæmt vald sitt. Siðan Ijelck þingið
hinni fráfarandi stjórn lyrst um sinn í hend •
Ur það vald, sem konungur hetr fiaft.
Áljktun stórþingsins hljóðaði svona:
„Með þvi að allir ineðlimir rikisráðsins
hafa lagt niður embætti sin, með því að
hans hátign konungurinn hefir lýst yfir, að
hann geti ekki myndað nýja laudsstjórn og
þar sem hið þingbundna Jconungérahi getur
þvi eklci orðið framkvæmt, þá feiur stór-
þingið meðlinium rikisiáðsins, er i dag
í liala last uiðnr völdin, fyrst um sinn sem