Dagskrá - 10.08.1896, Blaðsíða 2

50
breyting, heldur með grundvallarlagabroti eins og þessi
íslenska stjórn sem vjer neyðumst til að nefna því
nafni, hefur gjört í viðureign sinni við ensku stjórnina
út af lagabrotum enskra botnvörpumanna hjer við land.
Það væri um of farið að þynnast blóðið í íslending-
um ef þeir finndu nú ekki til þess, að farið er með þá
eins og rjettlausar undirlægjur, þar sem erlendum laga-
brotsmönnum eru gefnar upp sektir sem úrskurðaðar
hafa verið til landsjóðs á löglegan hátt, og þar sem sam-
ið er af umboðsvaldinu við útlenda skipsforingja um af-
nám laga, sem löggjafafarvald vort hefur samþykkt með
fullri heimild bæði samkvæmt vorum eigin grundvallar-
lögum og almennum þjóðarjetti.
En líkast til má búast við því nokkurn tíma enn,
að hinar og þessar grútsifjaðar sálir, meðal hirðfífla
þeirra, er dansa fyrir stjórnarnefnunni okkar, kinki koll-
um yfir því hve vænlegt og viturlegt það sje, að brjóta
niður lög vor um verndun vorra eigin eigna gegn er-
lendum fiskaraskríl 1 — Það þarf að sverfa enn betur
að oss til þess að cdlir sjái, eða þykist sjá, hverskonar
leikur nú er leikinn með ísland af Hafnarráðinu góða.
En eptir öllum veðurmerkjum, mun þess ekki mjög
langt að bíða. Það er af tilviljun einni, að ensku fiski-
mennirnir sjást ekki á Faxaflóa rjett þessa dagana; þeg-
ar þeim sýnist svo, koma þeir hjer inn að landi og draga
vörpuna enn rækilegar eptir að þeim er leyft inn fyrir
merkin, heldur en áður, meðan þeim var bannað það. —
Heimdallur sveimar kringum lögbrjótana og tekur þá
tali, til málamynda. — Þeir ensku eru svo kurteisir að
draga inn vörpuna áður en stigið er upp á skip þeirra,
en allir horfa á nýdreginn lifandi fiskinn sprikla á þii-
farinu, og vita að hann er dreginn fyrir innan merkin.
— Þannig mun það hafa verið um þrjú skip, er Heim-
dallur sleppti nálægt Papós, ekki alls fyrir löngu. Og
þannig mun það verða framvegis, ef íslendingar sjálfir
knýja ekki stjórn sína til þess að fylgja lögum þeim
sem vjer nú höfum, og þar auki semja önnnr ný, enn
öflugri verndarlög, gegn botnvörpuveiðum útíendinga.
Það er þó hart að öllu skuli þurfa að stofna í voða
og neyð, til þess að íslendingar sjálfir sjái, að þeir eiga
sín eigin fiskimið innan landhelgi, og þurfa engan að
spyrja að því hvernig þeir hátta veiðiskap þar, eða hvort
þeir leyfa eða banna öðrum siglingar að erindisleysu
með skaðleg veiðarfæri inuan þeirra merkja. Og hvern-
ig sem allt fer, er vonandi að gjörræði umboðsvaldsins
í þessu máli verði til þess að vekja einstöku menn,
sem ekki hafa eigingirninnar hvöt til þess að halda líf-
vörð um öll afglöp þessarar vorrar góðu stjórnar, sem
hefur fengið það hlutverk að beinum erfðum, frá margra
alda fyrirrennurum, að halda íslendingum í þrælabandi
örbyrgðar og dáðleysis, til aumkunar og athlægis fyrir
allan heim.
Nýir siðir.
t _______
i
jyEinusinni á öldunum, endur fyrir löngu, mig minnir um það
leyti sem þeir ristu hver annan á kviðinn við Svold, undir forustu
hins heilaga Ólafs Tryggvasonar — varpaði hinn íslenski ísraej
frá sjer öllum úreltum goðakreddum og tók nýjan sið. — E>á
var það, að mörlandinn saup sárar hveljur, er hann drekkti sínum
gamla Adam í Öxará, en hugsan hans og hegðan öll var stórbreytt
er hann kom upp úr lauginni. — Þrátt fyrir dæmafáa tryggð við
hina nýju kenningn, gat landinn þó ekki komist hjá því að verða
fyrir nokkrum umbótum á trú sinni rúmri hálfri öld eptir Öxarár-
fundinn, og var sú breyting kölluð siðabót. Gegnum alla hina stór-
stígu byltingatíma, er geysað hafa yfir þetta land, síðan nýi sátt-
máli var saminn í Kópavogi, hefur sú bót haldist fram á síðasta
dag. Svo lengi sem sporðurinn er aptan á og allir hinir á undan,
stendur enginn oss á sporði, hvað framfarir snertir; en hitt er það,
að tryggð lýðsins við trúna muna standa þjettfyrir tilraunum nýrra
trúboða.
Og þó er nú eins og menn hafi í hyggju að fara enn að leiða
fólk vort í nýjan sannleika í þessum efnum. — Það keppnaðist
ekki um árið þegar sjera Eiríki þótti vor allra nýjasti Adam frá
siðabótatímanum vera orðinn of aldraður i landinu, og tók sjer þá
gálauslega fyrirætlun fyrir hendur, að drekkja honum inni í Laug-
um. Mormónaandinn frá Saltsævarborginni vestra kom að sönnu
yfir fáeinar Evudætur þessarar þjóðar, fyrir dyggilega frammistöðu
Eiríks og embættisbræðra hans, en vor nýíslenski Adam stóð einn-
ig fastur fyrir, engu síður eptir að þessi tælandi villukenning var
kunngjörð öllum orðsins heyrendum, heldur en áður, og varð ekki
úr því að fjölkvænismönnunum tækist að valda neinni verulegri
breytingu á ástandinu. — En nú á þessum siðustu, vestu tímum,
þegar Yesta er orðin okkar besta fyrirtæki, og Yaltýr sýnir sig
líklegan að reka endann á Kumpsstjórnina, með því að setjast sjálf-
ur á ónefndan stað1, sýnast kaþólskar klausturmeyjar og herfólk af
báðum kynjurn, úr hinu volduga hjálpræðisliði enn á ný ætla að
fara að leita lags, og ieiða oss friðsama trúendur af hinum breiða
vegi jvjóðkirkjunnar.
Stæðum vjer eigi svo fast fyrir, eru að sönnu engir trúboðar
líklegri til þess að geta snúið oss við, en þessir. Maður getur sagt
að grundvöllurinn sje sá sami hjá þeim sem oss; það eraðeinsyfir-
byggingin — ef vjer mættum svo að orði komast — sem ekki þol-
ir samanburð. — Keykeisi og trumbusláttur, getur hvort um sig
tekið skilningarvit manns í þjónustu á nokkuð óvæntan hátt, þegar
maður er alinn upp við allt öðru vísi ilmandi samkomur og lát-
lausan einraddaðan söng orgauleikarans, þó enginn geti efast um
að meiningin sje góð hjá báðum. — En sá mun þó enn verða end-
inn á, að íslendingar halda við sína eigin siði, og lofa útlending-
unum að eiga þeirra í næði.
Vjer verðum að játa að það væri ekki nema rjettlátt að gjalda
líku líkt, og reyna að kenna frelsishernum að hafa dálítið lægra,
og þeim kaþólsku að leggja minni rækt við hina ytri helgisiði, en
vjer erum friðsamt fólk, hógvært og hleypidómalaust, og hirðurn
ekki að breyta sannfæring annara í þessum efuum — þó vjer viljum
að sönnu fá að halda vorri eigin. — Þeir tímar eru nú liðnir, þeg-
ar valdboð stjórnendanna gat knúð þjóðirnar til þess að skipta um
trú, eins og þegar skipt er um fat. Trúbragðafrelsið er viðurkennt
í þessu landi, og enginn mun á neinn hátt amast við flytjendum
hinna erlendu kenninga eða trúarsiða; en þó hlýtur mönnum að
detta í hug, að ýmislegs annars mundi þurfa hjer fremur við, en
nýrra trúarbragða. — Síst finnst það vera neitt brennandi áhuga-
*) Höf. hefur ekki þorað að nefna ríkisráðið í þessu sambandi.
Bitstj.