Dagskrá - 17.09.1897, Blaðsíða 1

Vcrð árganjís yrir cltírí kn< fv-
endur innanlands.
4 krónur.
Rcmiir ut Kvem vírkan cíag.
Vcrð ársf jórðungs ( minnst
75 arkir) kr. 1,50. í
R.vík mánaðarl. kr. 0,50.
— Arsíjórð. erlendis 2,50.

II, 64.
Reykjavk, föstuudaginn 1 7. september.
1897.
ísafold og stjórnarskrármáiið.
(Framh.).
Eitt rneðal annars sem ísafold hefur gjört sig kunna
að, öll þau mörgu ár sem hún hefur fengist við að út-
skýrá þetta mál fyrir landsmönnum og gefa þeim bend-
ingar þar að lútandi, er hinn dæmafái skortur blaðsins
á pekkingu um þau málsatriði sem rætt hefur verið um.
Vjer skulutn taka dæmi af handahófi, þessu til
sönnunar, úr hinni löngu stjórnarmálssögu Isafoldar.
í hitteð fyrra kom það fyrir, að forseti í neðri deild
alþingis tók þátt í umræðum og greiddi atkvæði um
stjórnarskrármálið með þeim flokki þessa máls er hjelt
fram endurskoðun fyrri þinga, og þaunig á móti því
sem ísaf. þóknaðist í þann svipinn að fylgja.
— Bæði í umræðum á þinginu og eins í blaða-
greinum var sýnt fram á það með óhrekjandi rökum
að þingsköp vor veittu hverjum forseta heimild til þess
að fara úr sæti sínu og láta varaforseta skipa það á
meðan hann tæki þátt í umr. og greiddi atkv. um mál-
ið. — En ísaf. tók hjer sem optar þá stefnu að þver-
þræta ofan í öll rök fyrir það sem rjett varð að álít-
ast, og kunngjörði blaðið þennan misskilning sinn með
mjög drjúgu orðalagi og fullyrðingum eins og þess er
venja til.
Alstaðar hvar sem leitað er um menntaðan heim,
mundu menn geta búist við því að »stjórnarblað«
hverrar þjóðar sem er, standi að minnstakosti jafnfætis al-
mennings þekkingu á því máli cr blaðið vill þýða og
skýra fyrir lesendum sínum, sjerstaklega þar sem ræða
er um skilning á grundvallarlögum eða þingreglum —
en þessu er ekki að heilsa um Isafold. Hún breiðir
sig út, dálk á dálk ofan, um lagaþýðmgar og rjettar-
spurningar þvert í mótsögn við það sem er augljóslega
rjett' og kynokar sjer ekki að flytja mönnum þær endi-
leysur og fjarstæður í slíkum málum, sem alstaðar ann-
arsstaðar í hverju einasta siðuðu landi mundi álítast
vottur um, annaðhvort óleyfilega vanþekkingu eða ó-
svífni.
— Um atkvæðisrjett aðalforseta eptir þingsköpum
íslendinga, fór blaðið meðal annars þeim orðum:
1895. tölubl. 58.
- — Að það væri a'"1 þrífa til öyndis úrræða (o: af for-
seta) að vilja taka sjer atkvæðisrjett þvert ofan í það, sem
dæmi sjeu til hjer og munu vera annarsstaðar o. s. frv. — —
Ennfremur segir ísaf. í sama tölubl. þar sem hún
er að geta upp á það hvernig stjórnin mundi hafa litið
á atkvæðagreiðslu forseta að
----Afleiðingin hefði orðið sú að stjórnin með rjettu
hefði dæmt alla meðferð málsins á þingi ómerka fyrir hið ólög-
lega atkvæði forseta, ekki úrskurðað þingrof og ekki stefnt til
aukaþings m. m. — —
Vjer skulum nú út af þessu atriði einu sinni taka
eina lokleysublaðsins ísafoldar til rækilegrar meðferð-
ar og sýna almenningi hjer á landi fram á það hvernig
hið heiðraða málgagn hleypur á sig.
Isafold segir að þess »muni ekki vera dæmi annars-
staðar að þingforseti greiði atkvæði«.
Hvers vegna flytur Isafold lesendum sínum þá fjar-
stæðu ?
Jú, líklega af því að ritstjórinn hefur ekki vitað það
sem ekki væri þó ofverk neins menntaðs manns að vita
að það er reglan, um allan heim þar sem stjórnarskip-
unarlög hins nýrri tíma (Constitution) gilda, að forset
arnir hafi atkvœðisrjett. Hitt er hrein og bein undan-
tekning.
Sá forseti sem skipar ekki sœti sitt heldur lætur
varaforseta gjöra það, hefur því nær alstaðar atkvæðis-
rjett, en jafnvel þó hann sitji í forsetasœti hefur hann
hinn sama rjett eptir fjölmörgum þingsköpum. Skulum
vjer taka til dæmis pingsk'óp Norðmanna § J./, Þar
stendur að atkvæði forseta (í forsetastóli) ráði úrslitum,
þegar jöfn atkvæði eru, og þingsköp Svía, § 5 1 þar sem
beinlínis er tekið fram, að einungis sá forseti er skipar
sætið hefur ekki atkvæðisrjett.
I Danmörk er hjer að lútandi þingskapa ákvæði
algerlega samhljóða reglu íslensku þingskapanna.
Danska ákvæðið (þingsköp þjóðþingsins § 5) hljóð-
ar svo:
»Formanden leder Forhandlingeme i Thinget og sörger
for at god Orden vedligeholdes. Han modtager alle Med-
delelser til Thinget og forestaar dets Udfærdigelser; ligeledes
forestaar han llegnskabsvæsenet. Vil han tage videre Del i
Forhandlingerne end den, der hörer til P’ormandens Virksom-
hed som saadan, maa han imidlertid overlade Forsædet til
en af Viceformændene. Han deltager ikke i nogen Afstem-
ning«.