Dagskrá - 24.03.1898, Blaðsíða 1

Reykjavík, fimmtudaginn 24. mars.
II, 95.
Nýkomið með ,Laura‘
ENSKU
VERSLUNINA,
AUSTURSTRÆTI 16:
Hænsnabygg — Bankabygg — Grjón —
Hveiti — Overhead — Baunir — Kaffi —
Kandís — Export — Saltað flesk — Saltaður
Lax — Sardínur — Hummer — Lax —
Kaffibrauð og Kex — Kol góð og ódýr —
Kalk — Fernisolía — Blakk-Fernis — Skó-
leður — Olíukápur — Oltubuxur — Bandajárn
— Dragjárn — Araplankar, svenskir.
Allt gOtt og ódýrt mjög.
W. G. Spenee Paterson.
Or Hafnarbrjefi.
— — „Enda þótt margt beri við dag-
lega svo að segja, er tíðindum þykir sæta
hjer úti í heiminum, svo sem t. a. m. fang-
elsisdómur Zola karls og hneykslismál Drey-
fusar, þá verður maður við og við að gleyma
öllu sem hæst er hrópað með, og snúa hug-
anum að hinum ómerkilegu og óskemmti-
legu viðburðum, sem varða okkur Islendinga
sjerstaklega.
Eitt af því, sem þýðingarmest þykir nú
af þessu tagi, er ritlingur hr. Boga Th. Mel-
steðs um pólitíkina íslensku, þar sem dr.
Valtýr að vísu fær sitt vel útilátið eins og
víðar, en aðrir, sem ætla hefði mátt að mót-
stöðumaður Valtyskunnar hefði hlotið að
vera með, einnig verða að sæta þeim kjör-
um að vera tekinn í gegn af herra Boga.
í einu orði að segja, þykir það kynlegt
mjög, að höfundur þessi skuli nú vera orð-
inn „miðlari", eða látast vera það, því að
hann hefur áður komið fram í ýmsum mál-
efnum sem einn hinn langstígasti framtíðar-
draumamaður meðal vor og ekki virst vera
lítilþægur yfirleitt, þá er ræða hefur verið,um
endurbætur eða breytingar á högum íslend-
inga. Nú er hann, eins og ritlingurinn ber
með sjer, harðánægður með þá hugsun, að
binda löglega saman íslands mál og Dana í
„hnútinn" alþekkta og þannig ráða til lykta
þeirri spurning, sem góðir menn hafa áður
viljað halda opinni sem maður segir, og láta
framtíðina leysa úr, et unnt væri, eptir ósk
og vilja landsmanna, þá er þeir kynnu að
verða færir um að krefjast rjettar síns og að
taka á móti honum.
»Önnur uppgjöf íslendinga, eða hvað?“,
heitir ritlingurinn, og mun höf. álíta það ljóst
■og skiljanlegt mál, að þar með sje átt við
gamla sáttmála og Valtýsfrumvarpið, en það
er hætt við, að almennir lesendur muni öllu
fremur snúa fyrirsögn ritgerðarinnar upp á
stefnu höf. sjálfs. Hún er önnur uppgjafar-
tilraunin til næst á eptir Valtýskunni, sem
nú er lögst í valinn. Þessi fyrirsögn er í
rauninni einkar vel fallinn til þess, að gefa
mönnum hugmynd um alla aðalvilluna hjá
hr. B. M., sem er sú, að hann hefur rangt
að mæla um sína eigin stjórnarstefnu, en að
vísu rjett um þá, sem kennd er við Valtý.
Ein af síðustu setningum ritlingsins er t. a
m, „þessi: »Skiptir það mestu, að halda
máli þessu í rjettu horfi og ekki víkja af
rjettri leið“, og munu allir geta verið sam-
dóma um, bæði að þetta sje rjett í sjálfu
sjer, og eins að dr. Valtýr hafi syndgað á
móti þessu pólitíska höfuðboðorði, en það er
ekki síður Ijóst, að hr. B. Th. M. gerir einn-
ig sjálfur það sama og það svo að segja því
greinilegar og óafsakanlegar sem hann, eins
og aðrir, var aðnjótandi þeirrar leiðrjettingar
á miðlunarvillunni, sem varð að kosta tíma
og fje til eptir hrafnaþingið 1889. Höf. er
svo vel menntaður maður, að engum mun
hafa þótt ofverk hans að skilja, að viður-
kenndur ónýtingarrjettur Danastjórnar gagn-
vart lögum Islendinga felur í sjer uppgjöf á
sjerstöðukröfum vorum og er þegar fyrir þá
sök óhæfilegur að bjóða, hversu mjög sem
hann kynni að verða sykraður í guðspjöll-
um miðlunarmanna — — —“.
Úr brjefi úr Rangárvallasýslu.
.... Það er sannast að segja, að út-
lit hjer er allt annað en glæsilegt, þar sem
þorri manna stendur nú uppi næstum bjarg-
þrota fyrir skepnur sínar og ýmsir búnir að
skera nokkuð af þeim, enda munu frjettir
þær af ástandinu hjer eystra, er berast til
höfuðstaðarins, vera fremur ófagrar, og það
þarf svo sem ekki að spyrja að því, hverju
sje kennt um þessi heyþrot bænda þegar
farið er að „fimbulfamba" um þau í Reykja-
vík. Við sveitabændur höfum svo opt feng-
ið að heyra það, að það væri fyrirhyggju-
leysi voru að kenna og vitlausum ásetningi
á heyin, að vjer getum vel gert oss hug-
mynd um, hverjar muni verða taldar orsak-
irnar nú, þar sem veturinn mátti heita góður
fram yfir jól og fje var lítið gefið til þess
tíma. — Jeg skal líka fúslega játa það, að
hjer eru ýmsir sem litla eða enga fyrirhyggju
hafa með ásetning, en þó held jeg samt að
hinir sjeu fleiri, sem setja á hey sín eptir
því sem þeir hafa best vit á og ástæður til.
— Það er stundum ekki svo þægilegt fyrir
oss að reikna það út á haustin hve lengi
fram eptir vetrinum vjer þurfum að fóðra þá
og þá kindina'; vjer erum ekki gæddir þeirri
spádómsgáfu að geta sjeð það fyrir fram
hverjar eða hve margar sauðkindurnar bráða-
pestin leggur að velli hjá oss. Auk þess
reynast heyin misjafnlega vel og búnaðar-
skólarnir eða búfræðingarnir hafa ekki enn
þá kennt oss að meta fóðurgildi þeirra, því
1898.
þó Torfi í Olafsdal eða Jósep Björnsson á
Hólum hafi einhvern tíma hjer á árunum
sent hey til Kaupmannahafnar til efnafræð-
islegra rannsókna, þá gagnar það oss lítið.
Vjer erum fyrir löngu komnir að raun um
,það, að fóðurgildi heyjanna er mjög mismun-
andi, ekki einungis eptir því hvernig þau
verkast, heldur eru einnig mismunandi gæði
heyjanna hin einstöku ár þannig að þau
reynast ljettari til fóðurs eitt árið en ann-
að.
Það- er því nokkuð hægra sagt en gjört
að setja svo á hjá sjer á haustin, að vissa
sje fyrir að fóðrið nægi hvernig sem vetur-
inn verður. En eitt ætti að vera hægt, og
það er að gera skepnurnar ekkki horaðar,
því að optast má fóðra fje á heyjunum
án þess að gera það magurt, ef nógu snemma
er farið að gefa og heyið eigi sparað. Það
er ekki ætíð, að skepnur sjeu best útlítandi
hjá þeim, sem mestar hafa heybirgðir eða
að minnsta kosti veit jeg dæmi til þess, og
er slíkt allt annað en lofsvert.
En svo langt erum við þó komnir, að
það er orðið fremur sjaldgæft að menn vilj-
andi geri skepnur sínar horaðar, og einmitt
nú, þegar heyþrot eru hjá almenningi, er
það þó mikil bót í máli, að skepnur munu
næstum undantekningarlaust vera í besta
standi, og ef nú kæmi góður bati, er von-
andi að öllum sje borgið, því að nokkrireru
svo staddir að geta þá hjálpað, enda munu
ýmsir ekki geta haldið lífinu í kúnum nema
með hjálp annara.
Það eru venjulega ekki vetrarharðindin,
sem verst útleika oss bændurna, heldur miklu
fremur vorharðindin. Það er t d. annað
en gaman að halda ám, sem komnar eru að
burði i góðum holdum í annari eins tíð og
næstliðið vor. Það dugar ekkert þó nóg sje
til að gefa þeim, ef heyið er ekki töðugæft
og skepnurnar í góðu standi undan vetrin-
um.
Annars held jeg að framleiðsla búfjár-
ins fari nú ekki að verða mjög arðsöm fyrir
oss, þegar engin skepna selst nema með
hálfvirði móti því sem verið hefur, og þó
halda sumir að vjer getum lagt stórlje f
jarðabætur.
Það má auðvitað segja það, að embætt-
ismenn eða bændur, sem eiga fasteignir geti
tekið lán í bankanum til jarðabóta, en með
hverju á svo að borga lánið aptur? Lands-
bankinn tekur ekki skepnur upp í skuldir
og þó að eitthvað megi selja af sauðfje til
kaupstaða og sjávarsveita, þá er sá markað-
ur ekki einu sinni fullnægjandi til þess að
fá peninga upp í öll þau venjulegu peninga-
útgjöld, er vjer sveitabændur þurfumað inna
af höndum auk heldur meira. —
Gamall bóndi.