Dagskrá - 24.03.1898, Blaðsíða 2

396
Sjómannalíf ,,um borð“.
(Útdráttur úr lengri ritgjörd)
eptir Sv. Egilson.
Framh.)* ' í '
jeg vil nú benda á, hvernig þrifnaður
gæti þróast á þilskipunum, jafnvel með auð-
veldara móti en menn almennt halda. bað
er hjer ekki verið að tala um „stássstofur"
eða neitt „fínerí", heldur um- hreysi, sem
boðleg væru mönnum til íbúðar, og þar
þarf ekki að vera „fínt“ inni, en að þar sje
þrifalegt og þokkalegt, er aðalskilyrðið fyrir
heilbrigði hásetanna og starfsþoli þeirra.
Hjer eru almennt búin til olíuföt handa
sjómonnum og þykir heppnast eptir vonum;
væri þá óhugsandi að einhverjir af kaup-
mönnum vorum vildu að vetrinum einnig
láta búa til hálmdýnur (madressur)? Það
virðist ekkert því til fyrirstöðu, að þær
væru búnar til hjer, því ef ekki væri hægt
að fá nógan hálm, mætti eins búa þær til úr
marhálrm, sem má fá nógan í Kópavogi og
ef til vill víðar. Hálmdýnur þessar ættu
annaðhvort þilskipaeigendurnir að iáta fylgja
hverju rúmstæði, eða þá að hverjum háseta
væri gert að skyldu, að koma með eina
slíka hálmdýnu í rúmið handa sjer, þegar
hann „mætir um borð„ sem kall-
að er. — Kæmist þetta á, væri þar við
tvennt unnið með því. I fyrsta lagi mundu
menn hvílast betur, verða fjörugri og þolbetri
til vinnu, og í öðru lagi gætu rúmin á þenn-
an hátt verið miklu þrifalegri en þau eru.
Kæmi það t. d. fyrir, sem viljað getur til,
að einhver flytti með sjer óþrif um borð, er
miklu hægra að útrýma sl/ku úr hálmsængum
en lausum hálmi eða heyi. Auk þess er ó-
hkt hægra að viðra og þurka hálmsæng-
urnar, sem ekki væri heldur vanþörf,
þar sem menn fleygja sjer opt blautir
og illa til reika upp í rúmin, en þegar laus
hálmur er í þeim, verður hann venjulega al-
drei viðraður eða breiddur til þerris og má
nærri geta, hvort þetta spilli eigi loptinu í
hásetaklefunum. —-------
I hverri einustu borg í allri Evrópu, þar
sem sjómennska er stunduð, má fá keypt
rúmföt handa sjómönnum: teppi og hálm-
sængur, og eins ætti að vera hjer í Reykja-
vík. Jeg geri ráð fyrir að það þætti dýrt,
að kaupa þessi sjómanna-rúmföt frá útlönd-
um, og væri því mikið betra að þau væru
búin til hjer; það gæti líka verið dálítil at-
vinna fyrir fátækar stúlkur, sem ekkert hafa
að gjöra að vetrinum, að búa til hálmdýnur
og tepppi handa þilskipunum. En hvern-
ig sem þetta væri haft, þá verda hásetarnir
að hafa rúmföt er sjeu í einhverju lagi; þau
eru þeim alveg eins nauðsynleg að sínu leyti
eins og olíuföt, sem enginn mun efast um að
þeim sje full þörf að hafa.
Það mun vera algengt á þilskipum hjer,
að þegar matreiðslusveinninn er barnað aldri, —
sem opt er — þá er honum leyft að sofa
og hvíla sig eptir að búið er að drekka
kaffið kl. 3 á daginn, en stundum notar
drengurinn þennan tíma til að slæpast og
slóra uppi á þilfari, fá að reyna að stýra
skipinu og þekkja á kompásinn o. s. frv.
Að þessu finnur enginn og skipstjóri mun
sjaldan bannaþað, en matreiðslusveinum ætti al-
drei að vera leyft, hvorki að fara að sofá
nje heldur að slæpast uppi á þilfari, fyr en
þeir væru búnir að hreirgjöra og þrifa allt
til niðri. Það erjafnt skylda matreiðslusveinsins
að elda matinn og halda öllu hreinu, eins og
það er skylda skipstjóra að kunna sjálfur
allt það, er hann heimtar af hverjum háseta.
— Jeg hefi nýlega haft dreng fyrir innan
fermingu, sem átti að elda handa iomanns,
þvo káetuna m. fl. og geta allir ímyndað
sjer, hvernig svo ungur piltur hafi leyst þessi
störf af hendi. Það liggur svo sem í augum
uppi, að það er ekkert vit í að hafa slík
börn fyrit matreiðslusveina, en raunar erþað í
sjálfu sjer þó engú verra en að láta dugleg-
an fiskimann gegna matreiðslustörfum og hafa
hann jafnframt sem hálfdrætting, sem er sið-
ur Hafnfirðinga. Jeg hef einu sinni orðið
fyrir því, að vera með slíkum matsveini, og
var síður en svo að mjer fyndist til um
það ólag, sem varð á mörgu. —- Hann kom
slorugur niður, til að gæta að hvort brynni
við pottinn eða syði upp úr og svo rauk
hann aptur upp á þilfarið til að draga þann
gula, enda var maður þessi þriðji í röðinni
að drætti og voru þó góðir fiskimenn á
skipinu.
Matreiðslusveinar ættu ávallt að vera
fulltíða menn eða þá stálpaðir unglingar, og
enginn ætti sá að gegna matreiðslustörfum,
sem er óþrifinn.
Matur á þilskipum er svo einfaldur og
óbreyctur, að hver maður getur lært að búa
hann til, en það stendur alls ekki á sama
hvernig það er gert, hvort óþverra er bland-
að saman við matinn eða hann er hreinn,
eri svo er að sjá, sem allt þyki jafn boðlegt
á þilskipunum, hvernig svo sem það er. Jeg
þekki ekki nokkurt heimili á landi, þar sem
menn mundu gera sjer að góðu þá meðferð
á mat og matreiðslu, sem tíðkast á þilskip-
unum hjer. — Hinir og þessir matreiða
handa sjer soðningu þegar þeim lítst, allt er
eldað í sama pottinum og þótt einhver kynni
að matreiða vel og hreinlega, getur sá hinn
sami þrátt fyrir það eigi verið óhultur um,
að hann jeti ofan í sig einhvern óþverra.
Matreiðslusveinar ættu þeir einir. að
vera, er gætu tekið að sjer alla eldamennsku
og engir aðrir ættu að skipta sjer af henni.
— Ekki ættu menn heldur að vera eins ó-
varkárir og almennt gerist, í því að eyða
„verki“, sem lagt ér til, ef leki kæmi að
skipinu, því að til uppkveikju er það eigi
ætlað, og skipaeigendunum ætti eigi að vera
ofætlun, að leggja til eitthvert annað elds-
neyti, til að kveikja upp með.
Kostur sá, er lagður er til á þilskipunum
er eflaust nógur, en jeg held að menn borði
almennt of lítið af salti, enda er það þjóð-
arsiður hjer, að hafa það lítið um hönd.
Eins og nú hagar til á þilskipum
vorum, er það heldur ekki gjörlegt að
gera sig þorstlátan að óþörfu, því að venju-
lega er vatn það, er skipverjar hafa.eigi boð-
legt skepnum auk heldur mönnum. I far-
mannalögunum er ákveðið að vatnsílátin eða
tunnurnar eigi að brenna innan, og mun þar
með eigi vera meint,: að það eigi að gjöna
þetta að eins einu sinni, heldur eigi að
hreinsa þær árlega og brenna innan þegar
þörf er á, og yfir höfuð sjá um að vatnið
skemmist eigi af ílátunum, scm það er geyrot
í. En hver á að sjá um þetta? — Það á
skipstjórinn að gjöra; og hann á ekki að
láta sjer nægja að hreinsa tunnurnar þannig,
að skola þær innan með i—2 fötum af
vatni á haustin, reisa þær svo upp á end-
ann og segja að „nú sje það ágætt".
(Frh.).
Eyðilagt peningavirði,
11.
Jeg hef verið búsettur hjer í Reykjavtk um 30
ár og fengið með hverri póstkomu um land og
sjó mörg brjef, sem gengið hafa í gegnum póst-
stofuna hjer, og margoít hefir meiri hluti þeirra
frímerkja, er á brjefin voru límd, verið skemmd
af vangá eða hirðuleysi þeirra, er brjefin hafa
stimplað. — Til þess að frímerki sje óskemmd
verslunarvara er ekki nóg að j að sje heilt
og óskaddað, stimpillinn þarf að vera hreinn, svo
að það sje auðsætt hverjum manni er frí-
merkið sjer, að það hafi verið stimplað á
póststöð 1 því landi sem það er frá. — Það er í
rauninni til svo lítils mælst, að póstþjónum ætti
að vera það sönn ánægja, að verða við óskum
manna í þessa átt. Það þarf ékki annað en gæta þess,
að halda stimplinum alltaf hreinum, svo letrið geti
notið sín þegar hann er settur á, og svo að marg-
klessa honum ekki í sama farið. Það ætti sannarlega
ekki að vera póstþjónunum annað en kærkomin
dægradvöl á rnilli póstferða að stijúka blekleðj-
una af, svo stimpillinn gæti verið þrifalegur þegar
hans þarf næst við.
Mjer er hægt að færa sönnur á mál mitt með
því að Sýna frímerki, sem hafa nýlega hafa geng-
ið í gegnum hendur póstþjónanna hjer í Reykja-
vík, og sem hafa verið eyðilögð svo með stimpl-
inum, að ef það væri ekki til þess að geta gripið
ið til þeirra, ef þurfa þætti, til þess að sýna þau,
þá væri jeg búinn að kasta þeim á glæður fyrir
löngu.
Þessi frímerki voru fremur fágæt, og jafnskjótt.
og jeg sá hvernig þau voru útleikin datt mjer f
hug, hvort ómögulegt væri að einhver frímerkja-
safnari hefði fjallað' svo ófimlega um þau aí ásettu
ráði, til þess að það væri þeim frímerkjunum færra
á markaðinum. Þeirri hugsun hratt jeg þó óðara
frá mjer, af því að jeg veit, hvað útlönd snertir,.
að menn, sem opinberlega gefa sig við frímerkja-
sölu, eru ógjarna hafðir á pósthúsum, og hvað
pósthúsið hjer snertir, veit jeg að póstmeistarinn
er samviskusamur maður, sem ekki myndi láta
það viðgangast, að þeir menn hefðu afskipti af
póstbrjefum, sem gætu haft persónulegan hagnað
af því að skemma þau frímerki, sem gengju í
gegnurn greipar þeirra.
En hvernig sem því nú er varið, þá eru þess-
ar skemmdir, jafntíðar og þær eru, ekki til svo
lítils óhagnaðar eins og stendur, og verða það
ennþá betur ef skipt yrði um frímerki.
Jeg þykist sannfærður um, að enginn þeirra
manna, sem hafa stimplan og afgreiðslu póstbrjefa
á höndum, vilji vísvitandi skemma, hvorki frímerki
nje annað sem þeim er trúað fyrir, og þá vil jeg
fyrir mína hönd og allra þeirra, sem hafa hug á
að gera sjer peninga úr öllu sem þeiro berst f
hendur, þó lítið sje, biðja að gæta þess, að stimpla.
frtmerkin með meiri gætni og vandvirkni en hing-
að til hefur átt sjer stað. Því er opt þannig var-
ið, að það tekur ekki lengri tíma að gera hlut-
inn vel, heldur en að gera hann illa.
18. 3.
Landinn við fljótið rauða.
Eptir
8. P. Thomson.
_ (Frh.)
Á leiðinni vestur áttum við opt tal saman,
svo að ekki voru fleiri viðstaddir en Jón og jeg,
tim líf og lífshorfur ókkar þegar við kæmum til
Amerfku. Jeg fjekk ekki dulist þess að því lengra.
sem mjer fannst að yrði á milli mín og garnla.
Fróns, þess hugdeigari varð jeg, og iðraði þess
nú sárlega í aðra röndina, að jeg skyldi
nokkurn tíma fara að heiman. Mjer fannst allur
sá vfði himin af vonum, sem jeg í draumum mfn-
um opt hafði sjeð yfir vesturlopti vera lágur og
þröngsýnt á allar hliðar, og svo innra hjá mjer
einhver tómleiki og leiðindi, eins og gapsandi sár
í sálinni. Jeg vissi að þetta var heimþráin. —
Jón hló að mjer. — Jeg væri þokkasnáði, hefði
látið eins og jeg væri vitlaus að komast á stað
til Amerfku. Þá átti hvergi að vera lifandi nema
þar, og ekki geta slfkan landsrass í allri víðri
veröld eins og Island. Hvert jeg myndi eptir þvf
sem jeg hefði Iátið mjer um munn fara á veitinga-
húsinu á „Öldunni", kvöldið áður en við fórum á
stað. — Það hefðu verið mergjuð orð og það svo,
að ef landsins æðstu prestar og hinir skriptlærða
hefðu verið þar viðstaddir þá hefði jeg líklega
legið heima á Islandi í besta yfirlæti, þ. e. a. s. í
spennitreyju með nefið upp í loptið, og sýslumað-
urinn yfir mjer með munntóbakslengju sem hann
ljeti hanga niður og kitla mig í nefið, við og við, án.
þess að jeg nokkurntíma næði til hennar með munn-
inum. — I að væri sú grimmúðarlegasta misbrúk-