Dagskrá - 08.06.1898, Blaðsíða 1

r
Reykjavík, miðvikudaginn 8. júní.
1898.
II, 105.
Næsta blað, laugardaginn
11. þ. m.
Smápistlar frá Noregi.
Stend-búnaðarskóla 2°/4 '98.
Veðurátta hefur verið hjer mild í vetur
eins og vanalega. Snjóföl var hjer nokkra daga
fyrir jól, svo vorþlðviðri fram í febrúarmán-
uð; enn þá gerði nokkurn snjó sem lá í hálf-
an mánuð. Þetta þótti mönnum mjög vænt
um. Færið var notað til að aka áburði á
tún og akur. ís sem lagði á ár og vötn,
var sagaður upp, ekið heim til íshúsanna eða
hlaðið upp í stóra hlaða, og hulinn með
mold. A þessum stöðum er hann svo geymd-
ur, þar til hann í sumar verður notaður til
að kæla mjólkina og ölið eða fluttur til út-
landa og seldur þar með góðum ábata.
Síðan í mars hefur ekki fest snjó en veðr-
átta þó heldur kaldari en venja er til og opt
frost um nætur. í staðinn fyrir snjó og hríðar
eru hjer sífeldar rigningar, og er úrkoma hjer
langtum meiri, en nokkursstaðar á íslandi.
Þótt veðráttan sje hjer mild kemur vor-
ið tiltölulegaseint, jörðin er lík því sem jurtir
og trje sjeu í efa um hvenær þau eigi að
byrja sumarstarf sitt.
Nú um þessar mundir er jörðin að byrja
að grænka. Aburður hefur verið borinn á
túnin og mulinn niður. Túnhreinsun er byrj-
uð á sumum stöðum. Það er verið að plægja
og herfa akrana, til þess að búa þá undir að sá
í þá korni, kartöflum, gulrófum, eða turnips.
Verið að stinga upp garða og byrjað að
flytja til og gróðursetja ung skógartrje. En
í vermireit hefur verið sáð til þeirra jurta
sem þarfnast lengri vaxtartíma í byrjun mars-
mánaðar.
Mjer sýnist veðráttan vera allt of
mild og vorið koma of snemma hjer, þegar
jeg hugsa heim til íslands. Jeg hef því af-
ráðið að leita lengra norður eptir, ef vera kynni
að veðrátta og annað líktist meira því sem
er á íslandi.
P. t. Hovden 24/4 '98.
Nú er jeg þá staddur 20 mílur fyrir
norðan Bergen, og er þar hjá hinum norska
fjarræktarmanni Johan Schumann.
Það gæti ef til vill verið gaman fyrir
íslenska bændur að heyra lítið eitt um mann
þennan. Johan Schumann er fæddur í Berg-
en 1832. Faðirinn var kaupmaður en haíði
jörð eina skammt frá Bergen. J. S. var ætl-
að að ganga menntaveginn, og aflauk námi
við Bergens latínuskóla, en löngun hans var
öll til búnaðar. — 18 ára gamall varð hann
sjúkur um nokkurn tíma. Þetta leiddi ttl
þess að hann fjekk að fylgja vilja sínum og
verða bóndi. Hann var þá sendur til Dan-
merkur og stundaði hann þar búnaðarnám í
tvö ár. En þar fann hann ekki það sem
hann leitaði eptir, fór hann því til Skotlands
og dvaldi þar í tvö ár, hjá fjárræktarmanni
einum sem hafði 10,000 kindur.
J. Schumann kom svo til Noregs 1859.
A þeim tíma hafði þar verið lítið gjört til
framfara fjárræktinni. J. S. sá að hjer var
mikið að gjöra til — umbóta; að þessu hefur
hann unnið með stökum dugnaði síðan. Hann
keypti sauðfje frá Skotlandi og til þessa tjekk
hann 2000 kr. lán af ríkissjóði rentulaust í
10 ár. Það yrði hjer oflangt að skýra frá
öllu starfi J. S. viðvíkjandi fjárræktinni.
En það má með sanni segja að hann hefur
um qjörg ár stundað hana með einstakri
alúð og dugnaði. Hjá honumer samfara vís-
indaleg þekking og verkleg hagsýni íþví efni.
J. S. hefur skrifað margar bækur um
fjárrækt og undirstöðuatriði hennar. Allar
eru þær ljóst og greinilega skrifaðar. Þeir
íslendingar sem hafa áhuga á fjárrækt munu
í bókum J. S. finna mörg og góð ráð sem
að gagni gætu komið á Islandi. Allar bækur
hans er nú verið að prenta í annað sinn,
endurskoðaðar og umbættar af honum sjálf-
um eptir þeirri reynslu sem hann hefur fengið
á sínum langa starfstíma.
Hinn núverandi bústaðuf J. S. er eyjan
Hovden þar hefur hann verið í 18 ár. Eyj-
an er grýtt og hrjóstrug en all góður sauð-
fjárhagar þar. J. S. hefur látið byggja girðingar
yfir eyna og þannig skipt henni í þrjá hluta
Þá beitir hann svo á víxl og þannig verður
grasvöxturinn meiri og fjeð hefur betra næði.
J. S. hefur látið bygja nýtt fjárhús mjög
vandað. Það fullnægir flestum þeim kröfum
sem hægt er að gjöra til þesskonar bygg-
inga. Nú stendur á sauðburðinum og J. S.
er því dag og nótt hjá ám sínum. Hann
hefur flutt rúm sitt út í fjárhúsið; það stend-
ur við kró þá þar sem hann hefur ærnar
sem eru komnar að burði.
Heyhlaðan er uppi á loptinu og í einu
horni hennar er klefi þar sem hann hefur
skriffæri og bækur sínar. Hjer skrifar hann
fjárræktar-bækur sínar.
Sauðfjárkyn J. S. er flest af hinum
enska »Cheviot race« sem þrífst hjer vel.
Hann selur fjárbótarkindur um land allt.
Margt mætti hjer fleira segja um J. S.
og búskap hans en eg læt þetta nægja. Á
morgun verð eg að kveðja þennan ágæt-
ismann og fyrirmynd komandi búvísinda-
mann á Fróni og halda ferðinni áfram lengra
norður eptir. —
P. T. Aalesund 26/4—98.
Hjer hef jcg dvalið að eins nokkra
tíma. En það vekur eptirtekt mína að sjá
hvað mikið hefur verið gjört hjer á hinum
síðari árum, og umhugsun um, hvort skilyrðin
fyrir að gera hið sama sjeu fyrir hendi á
mörgum stöðum á Islandi.
Álasund er fiskiveiðabær sem er byggð-
ur á berum klettum.
Fyrir 50 árum voru hjer að eins nokk-
ur hús og engir ríkir kaupmenn. Nú eru
hjer 10 þús. manna og reisulega byggður
bær.
Hvernig hafa svo þessi umskipti orðið?
Jeg skal stuttlega skýra frá aðalatriðunum.
Fyrir 50 árum síðan komu hjer nokkur fiski-
skip frá Svíþjóð til að reyna fiskiveiðarhjer.
Þau öfluðu vel og Svíar sendu næsta ár
fleiri skip. íbúar bæjarins höfðu þá engin
skip, en þeir rjeðu sig á skip Svía og lærðu
af þeim veiðiaðferðina. Fyrst svo þegar þeir
höíðu fengið næga æfingu í henni keyptu
þeir skip og byrjuðu sjálfir að stunda fiski-
veiðar.
Af því að aflinn hjer var góður tjölguðu
skip Svía árlega, en þegar norðmenn höfðu
lært veiðiaðferðina fjölguðu þeirra skip einn-
ig. Svíum varð útgerðin kostnaðarmeiri og
að síðustu máttu þeir hætta samkeppninni
við Norðmenn hjer. Þetta var byrjunin, en
síðan hafa margar breytingar verið gjörðar
til framfara fiskveiðunum, meðal annars eru
menn nú á síðari árum farnir að brúka gufil-
skip við þær. Jeg er ekki sjómaður og gefc
því eigi skýrt frá hinum ýmsu veiðiaðferðunr
sem hjer eru notaðar, en jeg er í engum vafa
um, að íslenskir sjómenn gætu haft hjer mik-
ið að nema. Því íbúar Alasunds eru taldir
meðal hinna bestu sjómanna Norðmanna að
því er snertir fiskiveiðar og verkun á fiski.
Pt. Niðurárósi, 3“/4—98.
Jeg er nú kominn á þann stað sem vor-
ir fornu feður sóttu svo margir að, til
að heimsækja Noregskonunga og stórhöfð-
ingja. Á þeim tímum var hjer opt fjölmennt
af íslendingum. — En nú eru aðrir tímar.
Engir íslendingar sjást hjer og mönnum sem
vita hvaðan jeg er, þykir það nýlunda að
einn íslendingur skuli koma hingað.
Von mín um að veðráttan hjer líkist
meira því sem er á íslandi hefur rættst. Hjer
um kring eru snjóar miklir í fjöllum ogfannir
liggja víða niður að sjó. Vorvinn,a er hvergi
byrjuð. Sigurður Sigurðsson.
Frá ófriðnum.
Með „Laura" hafa borist fregnir frá
útlöndum til 2. þ. m. og skal hjer sagt hið
helsta sem gjörst hefur með Spánverjum og
Bandamönnum síðan að síðustu frjettir bár-
ust er náðu til 20. maí.
Það var í kríng um 12. f. m. að menn
fyrst fengu vissu fyrir því, að aðalflotinn
spænski var kominn fram (við Martinique)
og hafa blöðin síðan naumast flutt annað en
tilgátur meira og minna sennilegar, um það
hvað gjört mundi verða af hálfu þess eða
hins, þangað til nú hina síðustu daga, er á-
reiðanlegar fregnir hafa borist um atburði er
hljóta að ráða úrslitum viðureignarinnar milli
beggja flotanna.
Þegar spænski flotinn var kominn fram
í Vestur-Indíum bjuggust flestir við því að
sú flotadeild Aineríkumanna, er hjelt sig í
vegi fyrir Spánverjum mundi fara á móti
þeim og reyna að koma þeim til orustu —
og síðan þá er þeir væru yfirunnir gjöra
landgang á Kúba og hrífa eyna algerlega
úr höndum Spánv. — í peim tilgangi hefur
ófriðurinn verið byrjaður af hendi Bandam.
og um þessa ey hlýtur taflið aðallega að
snúast.
En tilgátur manna um þessa fyrir-
ætlun Ameríkumanna brugðust. í stað þess
að halda austur á bóginn á móti spænska
flotanum stefndi Sampson (foringi hinnar
amerisku flotadeildar) vestur til eyjarinnar
Haiti frá Puerto-Rico þar sem hann lá áður,
eins og skýrt hefur verið frá í þessu blaði.
Um þessar mundir tóku að berastfregn-
ir um það frá New-York að Bandam. ætluðu
sjer að kvía flota Spánv. og uppræta hann
algerlega, eða neyða hann til þess að gefast
upp, og heíði Sampson því haldið vesturept-
ir til þess að sameina sig annari fiotadeild
(undir stjórn Schleys toringja) — sem haldið
var til taks hvenær sem á þyrfti að halda,
þar vestra í nánd við eyjarnar. — Síð-
an er það nú orðið víst og áreiðanlegt að
Bandam. hafa síðustu vikurnar tvær teflt upp
á það að lykja flota Spánv. inni í stað þess
að leggja til orustu við hann í rúmsjó.
Spánv. voru látnir fara til Kúbu óhindraðir
en ameríski flotinn (Sampson og Schley) skipt
sér nú í þrjár deildir er hjeldu sig á víð og
dréif í kringum Spánarflotann. Höfðu Bandam.
þar sextán skip, en Spánverjar aðeins sex að