Dagskrá - 15.10.1898, Blaðsíða 3

góð embætti að launa. Það varð því
að sitja við það, sem áður hafði verið
þrátt fýrir miklá óánægju ýmsra. Djöfs-
um þótti sem sé ekki altaf vera farið
eftir hæfilegleikum við embættaveiting-
ar, það var tekið alt eins mikið tillit
til ýmislegs annars. Sumir höfðu kom-
ist til hárrar stöðu sakir ættgöfgi, auðs
eða annars því um líks, aðrir voru
lægnir á það að koma sér inn undir
hjá stjórnandanum og einn þeirra hafði
gamli Bakkus verið. Jæja, hvað um
það; þótt Bakkus hefði nú náð í þessa
stöðu af einhverjum annarlegum ástæð-
um og þótt ailir væru harðóánægðir með
hann nema Kölski sjálfur og nokkrir
fylgifiskar hans, þá sýndi hann nú þá
rögg af sér, er varð til þess að bjarga
rfki djöflanna og auka veldi þeirra að
minnsta kosti í bráðina. Það var ein-
hvern dag að Bakkus sat í lyfjabúð
sinni og var að setja saman meðul.
Það hafui verið fremur venju kvillasamt
þar neðra undanfarandi daga og hafði
hann því nóg að gjöra. Blandar hann
nú saman ýmsum lagartegundum ístór-
um dalli eða keraldi, sem hann lætur
standa við hlið sér og tekur af því
handa öllum, er til hans leita. Hvort
meðul þessi hafa verið nákvæmlega
samansett eftir öllum reglum, þar fóru
engar sögur af; en þau áttu við öllum
veikindum, hann hafði sína peninga
fyrir þau og hann hafði minnst fyrir
því svona, það var honum nóg. Hann
hafði altaf verið fremur gefin fyrir
hægðina og ekki sízt síðan hann fór
að eldast. Hann hafði enda verið að.
hugsa um það í nokkur ár að segja af
sér og lifa svo eins og blóm í eggi,
bara af eftirlaununum. Það var reynd-
ar ekki af því að hann ætti ekki hægt
með að gegna stöðu sinni lengur eins
og hann hafði gjört, en þetta var miklu
hægara; svo var farin að heyrast óá-
nægja yfir deyfð hans og sérhlífni og
hver vissi nema að farið yrði að afsegja
hann sem lækni; það hefði nú reyndar
ekki verið til neins, Kölski hefði að
líkindum engan gaum gefið því, en það
var leiðinlegra samt. Hann gat fengið
vottorð hjá öðrum læknum um það, að
hann væri ekki fær um að gegna starfa
sínum lengur sakir einhverra veikinda.
Það var auðvitað helber lýgi; hann
kendi sé aldrei npkkurs meins, enlækn-
arnir þar eru svo einstaklega brjóst-
góðir og bóngóðir, að þeir geta ekki feng-
ið það af sér að neita um þesskonar
vottorð. Jæja, hvað sem þessu líður,
útbýtti hann meðulum úr dallinum sín-
um eins og hver þurfti og rakaði sam-
an peningum. Það lá því vel á hon-
um núna, karlinum, hann lék við hvern
sinn fingur; hann var að reikna það út
í huganum, hve mikið hann gæti grætt
þegar hann væri búinn að segja af sér;
þá gæti hann gefið sig við svo mörgu
og lifað þó svo frjálsu og góðu lífi.
Einu sinni sem oftar er barið að dyrum
hjá honum, kemur þar inn djöfull einn
og segir að meðul þau, er Bakkus hafi
selt upp á síðkastið, hafi svo undarleg
áhrif á þá, er þeirra neyti, að slikt hafi
ekki þekst áður. Þeir verða svo kát-
ir og fjörugir, að þeir ráða sér ekki fyrir
gleði og það kjaftar áþeimhvertuska.en
þegar þeir hafa bragðað þau, þá geta
þeir ekki án þeirra verið. „Eg var
sendur", segir hann, „með stóreflis kúta
til þess að sækja á þá meðul og ég
átti að koma með þá fulla, hvað sem
það kostaði". Nú varð Bakkus enn glað-
ari en áður; nú sá hann það, að hann
hafði þarna af tilviljun fundið upp ein-
hvern töfradrykk, sem hann gæti rakað
saman peningum fyrir; hann fer því að
blanda meira og gengur það svo út
hjá honum, að hann hefir ekkert við.
En þegar djöflar drukku til muna af
drykk þessum, þá mistu þeir alla sjálf-
stjórn og alt vit; lágu sumir þannig
meðvitundarlitlir í langan tíma, en þeir
sem rólfærir voru, aðhöfðust alt hugs-
anlegtílt. „Bravó", hugsaði gamli Bakk-
us, þegar hann sá þetta, „nú hefi ég fund-
ið ráð til að ginna mennina til ills, ég
fer með þetta upp á jörðina og ginni
þá til að drekka það, svo skulum við
sjá hvernig slæst". Þetta gjörði Bakkus;
hann tekst ferð í hendur upp til jarð-
arinnar, sezt þar að sem »prakt.læknir« og
verzlar með töfradrykk sinn, fyllirhann
öll blöð af auglýsingum og kveðst
hafa til sölu meðul þau, er alt lækni.
Menn þyrpast til þessa nýja læknis og
kaupa af honum meðul hans, hafa þau
öldungis hin sömu áhrif á þá og djöfl-
ana niðri. Eftir skamman tíma er
Bakkus orðinn stórríkur, setur hann sér
þá upp afarmikla verzlun á jörðunni
og gjörist kaupmaður, en mest verzlaði
hann með vín. Brátt fóru aðrir kaup-
menn að taka þetta eftir honum; þeir
fóru til hans og báðu hann að kenija
sér víngjörð, var hann fús á það og
þegar vínið var komið í flestar verzl-
anir, þá fór gamli Bakkus niður aftur;
gengur hann þegar á fund herra síns
og segir honum hvernig komið sé, enda
sést brátt að hann hefir ekki farið með
ósannindi, því upp frá þessu komu sálir
af jörðu ofan svo tugum þúsunda skifti.
Bakkus gamli fékk hrós mikið fyrir
uppfundning sína og situr nú Kölska
til hægri handar, er hann álitinn engu
miður uppfundningarsamur þar neðra en
Edeson hér efra.
Ferðapistlar
Eftir Sig.Júl. Jóhannesson.
V.
Þegar við fórum frá Isafirði var
veður hið bezta. Ég hefi varla lifað
skemtilegri stund en þann dag. Að
ferðast á gufuskipi með ströndum fram
á sléttum sæ í heiðskýru veðri, það er
sannarlega skemtilegt
Skipsskrúfan gekk í sífellu og mér
heyrðist hún altaf segja: „Skol sko!
sko!" rétt eins og hún vildi fá menn
til þess að taka eftir því, sem fyrir
augun bæri, taka eftir þeirri fegurð,
þeirri dýrð, sem Fjallkonan, ættjörðin
okkar hefði að bjóða. Sumstaðar teygði
hún út armana eins og til þess að
lykja sem mest af hafinu í faðmi sér;
það var eins og hún vissi af því að
þar væru auðæfi, sem við, börnin henn-
ar, ættum erfitt með að ná og hún
vildi því reyna að færa okkur þau upp
í hendurnar. Léttar bárur liðu upp að
ströndinni, en lentu á klettunum, brotn-
uðu þar og dóu, og þær stundu svo
raunalega 1 andlátinu,
Mér datt í hug að þetta væri líkt
og með öldurnar, sem rfsa í mannlíf-
inu hérna á íslandi. Það er ekki sjald-
an sem einhverjum dettur í hug að
gjöra eitthvað til gagns, til framkvæmda,
annaðhvort verklegt eða bóklegt. Það
er ekki sjaldan sem öldur rísa í
því skyni, litlar í fyrstu og lágar,
en vaxa smámsaman, en þær hafa
flestar átt sömu forlögum að sæta
og þær, er ég nefndi; þær hafa einatt
rekist á steina, á harða kletta, og brotn-
að þar og „steinar þessir voru mann-
leg hjörtu", eins og skáldið Steíngrímur
Thorsteinson lcemst að orði. Við höf-
um átt skáld, sem hefðu getað orðið
okkur til heiðursog gagns, efþau hefðu
verið virt að maklegleikum. — Og mér
heyrðist dauðastuna hverrar báru verða
að orði — verða að mannsnafni, eins
og: Breiðtjörð, Daði, Níels, Hjálmar og
ég mintist þess og ég skammaðist mín
fyrir það, að allir þessir menn höfðu
verið — ég vil segja stórskáld; en þeir
voru svo ógæfusamir, að vera fædd-
ir á íslandi, þar sem þeir voru látnir
deyja, — já, það er, líklega of mikið
að segja af hungri; og þó gat þeim
liðið vel á Islandi, ef hjörtu bræðra
þeirra og systra hefðu ekki verið úr
steini gjörð.
Og ég var að hugsa um það um
kveldið þegar ég lagðist útaf, hvernig
myndi hafi staðið á því að . Sigurður
Breiðfjörð skyldi ekki hafa eytt æfi sinni
erlendis, heldur en að koma hingað
aftur, til þess að láta kvelja úr sér líf-
ið andlega og líkamlega, en um nótt-
ina dreymdi mig að ég heyrði kveðna
vísu þessa.
þar eTska’ ég hve rn einasta stein og hvert strá
og strengir í hjarta mér tíðara slá,
er hugsa ég þangað —já, þar á ég heima
ogþarerþaðalt,semmig langarað dreyma.
Það hefir verið heimþráin, ættjarðar-
ástin, sem knúði Sigurð Breiðfjörð til
þess að leita aftur fornu stöðvanna;
þótt ekki væri þar gnótt af gulli, þá
hefir honum fundist þar lífið ljúfara. Ætt-
jarðarástin, er einhver sterkasti þáttur-
inn, sem til er í heill og hamingju
hverrar þjóðar.
Skáldin glæði hana þar sem hún
er veik og skapa hana þar sem hún
var aldrei áður og þau vinna því þjóð-
inni ómetanlegt gagn. Sú þjóð, sem
ekki elskar landið sitt, hún er iha farin;
hún lætur sér ekki ant um hag þess,
hún neytir ekki krafta sinna. Það er al-
gilt lögmál í öllu mannlífinu, að ljúft
er að vinna, fyrir þann sem menn bera
til hlýjan hug, en þvert á móti ef hið
gagnstæða á sér stað. Mönnum verð-
ur því ljúft að efla hag ættjarðarinnar,
að vinna fyrir hana, ef þeir elska hana
en ella ekki. Sumir gjöra gys að allri
ættjarðarást og þjóðrækni, vildu helzt
ekki heyra það nefnt, en þeim mönn-
um er illa farið; þeir skilja ekki lögmál
náttúrunnar, þeir þekkja ekki a og b í
stafrofi mannlegra tilfinninga; þeir þekkja
ekki orsök og afleiðing; þeir hljóta að
vera blindir fyrir öllu nema auði einum
saman, vitandi ekki það, að sæla og
vellíðan er ekki eingöngu undir því
komin að eiga stóra hrúgu af gulli og
vera sjálfur í henni miðri, sjónlaus,
heyrnarlaus, hugsunarlaus og tifinning-
arlaus.
Þegar við fórum fyrir Horn, var
skotið af fallbissu og leið löng stund
þannig, að ekkert heyrðist, nema skotið
þegar það reið af. En þegar minnst
varði, var eins og himinn, haf og hauð-
ur léki á lausum þræði. Ógurlegar
drunur heyrðust frá bjarginu, rétt eins
og það væri að hrynja niður til grunna,
mér sýndist það titra og skjálfa og
sjórinn gekk í bylgjum en skipið nötr-
aði. Það var rétt eins og margar þús-
undir bergþussa hefðu sofið í bjarginu
en vaknað við illan draum, verið stund-
arkorn að átta sig og komast á fietur
og væru nú að ryðjast út hver í kapp
við annan.
Skýrsla.
um Kláðamálið, gefin af amtmanni
Páli Briem á fundum amtráðs Norður-
amtsins 15—17 júní 1897, °g amtráðs-
Austuramtsins, 11—14 júlí s. á. er ný-
kominn út á Akureyri og hefir verið
send Dagskrá. Verður hennar ef tij
vill minnst síðar.
Bindindisfélag islenzkra kvenna,
Félag þetta hefir um nokkur ár að
undanförnu keypt léreft og látið
búa til úr því skyrtur og rekkjuvoðir
til þess að lána fátæku fólki hér í bæn-
um. Fé því, er kom inn fyrir fyrirlest-
ur þann, er ungfirú Ólafía Jóhannsdóttir
hélt um ferðir sínar um Ameríku, var
varið til þess Þetta er mjög lofsvert
og fagurt fyrirtæki og á félagið heið-
ur skilið fyir það.
Nýtt blað er byrjað að koma
út á ísafirði ogheitir „ísfirðingur". Rit-
stjóri er Jóhannes Frímann Jóhannesson.
Hann útskrifaðist úr 4. bekk latínuskól-
ans fyrir nokkrum árum.
Lögf um gagnfræðakennslu við
lærðaskólann og aukning kennslu við
gagnfræðaskólana synjað staðfestingar.
Kiemens Jonsson sýslumaður og
bæjarfógeti a Akurcyri brá sér til Eng-
lands með frú sinni í því skyni að leita
henni lækninga.
Júlíus Sigurðsson gegnir embættis-
störfum í fjærveru hans.
Séra Matthias Jochumson kom
við í Höfn á leið sinni hingað upp frá
Björgvinarsýningunni. Héldu landar hon-
um þar veizlu, fluttu ræður og sungu
tvö kvæði, annað eftir Dr. Finn Jóns-
en hitt eftir Ágúst Bjarnason.
Maður nokkur, Kristinn Jónsson að
nafni frá Tjörnum í Eyjafirði, viltist
fyrir skömmu úr fjárleitum, en Eiríkur
bóndi Olafsson frá Minni-Márstúngum
fann hann 4. þ. m. eftir að hann hafði
verið úti í 14 daga. Var hann aðfram
kominn af hi^ngri og þorsta, og örvænti
nálega um líf, sem von var. Hann er
nú hjá Stefáni bónda á Ásólfsstöðum,
töluvert farinn að hressast og er von
hingað suður innan skamms.
Mannalát.
30. sept. andaðist stórkaupmaður
Gram á Dýrafirði.
Smávegis.
Hungurmorða urðu sjö hundruð
þúsundir manna í Rússlandi árið 1892
og hú í ár eru það þrjátíu miljónir
bænda, sem eiga við sult og seyru að
búa sölcum uppskeruleysis. Svo er
hungrið tekið að sverfa að fé þeirra, að
þeir rífa hálmþökin af húsum sínum
handa því og þegar er fjöldi
fjár dauður úr hor. Bæði ríkið og ein-
stakir menn og félög hjálpa eftir mætti,
en það dugir ekkert.
Sfó hundruð og fimtán þúsund
kilómetrar voru til af járnbrautum í
heiminum á nyjári 1897. Þar af eru
374,742 kílóm. í Ameríku (294000 í
Bandaríkjunum), 46000 km. í Asíu, 22400
km. í Ástralíu, og 1500 í Aíríku.
47350 km. í Þýzkalandi, 41170 km. 1'
Frakklandi, 38640 km. 1 Rússlandi,
34220 í Bretlandi hmu mikla, 32180
km. í Austurríki og Ungverjalandi.
Allar þessar járnbrautir hafa kostað
hundrað og þrjátíu þúsund miljónir
króna. Gufuvagnar eru til 131,222,
þeir hafa tvö hundruð og áttatíu milj-
ónir hestöfl, og við þá vinna 5 miljón-
ir manna.
Bréfdúfur hafa reynt kappflug á
Englandi og flogið 950 kílómetra á 15
klukkustundum og 52 mínútum, eða 59
kflómetra á klukkustundinni að meðaltali.