Dagskrá - 31.12.1898, Page 3

95
því hið veika líf litla árás, þar sem
cnginn hjálpaði. Bænum hennar Blesu
var ekki gaumur gefinn nema af
dauðanum, þærhrærðu engan.---------------
Nú hafa allir gleymt Blesu hans
Björns og kvölum hennar. Hún vann
á meðan hún gat og hneig svo magn-
J>rota niður á fósturgrund sína fyrir
harðýðgi mannanna; nú hlæja norðan-
hríðarnar og austanbyljirnir kuldahlátur
með rokuskellu n yfir hvítu og til
finningarlausu beinunum hennar Blesu.
Samkoma á Lágafelli.
Lestrarfélag Mosfellinga hefir bygt
sér snoturt íundahús á Lágafelli og var
það vígt þrtðjud, 28. þ. m Vígslu-
ræðuna hélt séra Ólafur Stephensen og
gat þess, að ekki væri gott að heyja
þing undir berum himni; það hefði
lestrarfélagið séð og þvf hefði það kom-
ið sér upp þessu húsi, lýsti því næst
blessun yfir húsinu og félaginu og
óskaði því gæfu og gengis, þá var sungið
kvæði eftir Eggert Guðmundsson frá
Hólmi og því næst talaði Einar bóndi
í Miðdal um félagsskap, og á eftir þeirri
ræðu var sungið kvæði þetta eftir Björn
Bjarason búfr. í Gröf.
Vor Foldin yzt við heimskautshring
er háð svo margs kyns veðrabrigðum,
að varla’ er fært í vorum bygðum
húsnæðislaust að heyja þing;
og ef vér myndað félag fáum
og fund með oss að halda þráum,
vér þurfumhús, er veðrum við
oss veita megi skjól og grið.
Og þvl er skýli þetta bygt,
að þörf og vöntun fengjum bætta;
vér óskum nú hér innan gætta
vort félag hljóti hæli trygt!
Vort Lestrafélag lengi standi!
Hér lifni’ og glæðist félagsandi,
og ment, er færi frama’ og auð,
svo fólki veitist daglegt brauð.
Þá talaði Sig, Júl. Jóhannesson, er þar
var staddur, fyrir minni Good-Templara-
stúkunnar. >Björg«, var því næst dansað
stundarkorn og að því búnu hófust
aftur umræður og tók þá til máls
Guðmundur Magnússon bóndi í Elliðakoti.
Bar hann saman fortíð og nútíð, fram-
fara og áhuga og komst að þeirri niður-
stöðu að þrátt fyrir það þó oft klingi
í eyrum manna ámælisorð fyrir það, að
alt sé á fallanda fæti, en áður hefði alt
verið í góðu lagi, þá væri það hrapar-
legasti misskilningur. Hann kvað
oss ekki þurfa að sakna fortíðarinnar og
að rangt væri að hefta framfaraviðleitni
nútíðarmanna; gömlu mennirnir mættu
ekki telja það alt einkisvert, er hinir
ungu vildu gjöra; tjörið og lffið, ofsinn
og ákafinn væru forunautar æskunnar, en
gætnin og stillingin væri ellinni eiginleg;
þetta væri alt nauðsynlegt. Hann kvað
það ranglátt, að berja altaf barlóms-
bumbuna; það væri kjarkurinn og ein-
beittur vilji, er vér þyrftum á að halda;
hann ætti að auka en ekki að tala
kjarkinn úr mönnum. Ræða hans var
einkar kynsamleg og ágætlega flutt og
aðal kostur hennar var sá, að þar komu
fram svo heilbrigðar skoðanir, að slíks er
leitun hér á landi. — Þar næst talaði
herra Björn Björnsson búfr. í Gröf fyrir
minni sveitarinnar og tók að mörgu leyti
í sama strenginn, kvað hann Mosfell-
inga eiga eða geta átt fagra framtfð
fyrir höndum, og fórust honum orð vel
og skynsamlega. Loksins talaði Sig.
Júl. Jóhannesson fyrir minni Islands og
að því búnu var hafinn dans af nýju.
Samkoma þessi var allvel sótt og
fór mjög vel fram, verður hún óefað
til þess að auka félagsskap þar efra og
glæðasjálfstæðar hugsanir í hugum margfra
manna. Þess má geta að sunginnvoru
mörg fögur ættjarðarkvæði. Áfengi var
þar ekkert um hönd haft og enginn
maður ölvaður, en alt annað mátti þar
fá. Samkoman erMosfellingum til sóma.
Dagbók Reykjavíkur.
Laugardagur.
I.ygn á sunnan lítið frost.
Einn þriðji partur bæjarins varði
meiri hluta dags til þess að kaupa óska-
spjöld, annar þriðji parturinn til þess
að skrifa á þau heillaóskir og þeir, sem
eftir voru til þess að fara með þau.
Kveldsöngur haldinn í dómkirkj-
unni. Haraldur Níelsson prédikaði og
var meiri troðningur inn í kirkjuna, en
þegar sauðum er hleypt inn í hús á
vetrardegi í versta veðri og þeir eiga
von á góðu fóðri. Kirkjan er langt of
lítil.
Fischersverzlun útbýtti gefins þrjátíu
skippundum af kolum hér í bænum á
meðal fátæks fólks, og sama hafði hún
gjört í Keflavík og Hafnarfirði. Er
þetta einkarlofsvert og fagurt, því efna-
hagur mannaermjög bágborinn; eru kol
dýr, svo margir verða að sitja í kulda
þess vegna. Mun þetta víða hafaverið
kær komin jólagjöf.
Sagt að fimm hundruð pundum hafi
verið ekið af Nýju Öldinni mður í
Sturlubúð í umbúðir til jólanna, hún
er að selja af sér garmana undir dauðann,
á sjálfsagt að taka eitthvað út fyrir
þá til útfararinnar.
Sunnudagur.
Rigning og sunnanstormur; hált og
blautt á götunum.
Lúðurþeytarafélagið brá sér upp í
kirkjuturninn um morguninn og lék þar
nokkur lög fyrir opnum dyrum til þess
að fagna hátíðinni.
Messur og fundir um allan bæinn
allan daginn, og allstaðar fult.
Mánadagur.
Lítið frost, lygnt og gott veður, él
öðru hvoru af vestri.
Lúðurþeytarafélagið lék nokkur lög
á Austurvelli og var að skemtun hin
bezta.
Guðmundur Björnsson héraðslækn-
ir hélt fyrirlestur fyrir hönd stúdenta-
félagsins, í Iðnaðarmannahúsinu og tal-
aði um áfengi. Flutti hann þar sköru-
lega ræðu og snjalla töluvert á annan
klukkutíma; lýsti bölvun þess eiturs, sem
nefnist áfengi, frá öllum hugsanlegum
hliðum, áhrifum þess á heilsuna og
lengd lífdaganna; glæpum, er afþví staf-
aði, fangelsisvistum, manndrápum, sjálfs-
morðum, geðveiki, siðferðisspilling og
allskonar eymd, er það leiddi yfir lönd
og lýði um heim allan.
Hann komst að sömu niðurstöðu
og Good-Templarar, að eina örugga
ráðið væri að banna sölu þess öðru-
vísi en annars eiturs eftir læknisráði.
Aldrei hafa bindindismennirnir á íslandi
fengið eins gott vopn í hendur og þessa
snjöllu tölu læknisins. Hann er maður,
sem stundar þá grein, sem bezt er fall-
in til þess að kynnast áhrifum áfengis,
hann er maður viðurkendur fyrir það,
að vera ágcetlega vel að sér í þessari
grein og loksins er hann maður, sem
er ekki og hefir aldrei verið bindindis-
maður; er því engin ástæða til að ætla
að hann sé hlutdrægur, eðaað minsta
kosti ekki að hann dragi taum þess
flokks, sem hann ekki fyllir sjálfur.
Sökum þess að fyrirlesturinn mun
verða prentaður óbreyttur tek ég ekki
11
og skaprauna henni eins og hann gat, þótt í
smáu væri. Sást þar glögt að snemma beyg-
ist krókurinn til þess, er verða vill.
Þrúða var ill í skapi eins og margt gam-
alt fólk. Hún hafði vcrið einstaklega barn-
góð og það hafði sjaldan eða aldrei komið
fyrir, að nokkur krakki gjörði á hluta henn-
ar, en hvernig sem hún fór að, þá tókst
henni ekki að komast hjá því, að Jón beitti
hana ýmsum smáhrekkjum; fauk þá stund-
um í Þrúðu svo hún sló í Jón, en hann kærði
ávalt fyr.r mömmu sinni og skelti allri skuld-
inni á Þrúðu og lærði það snemma af sjálf-
um sér að ljúga í krókana,
Hann hafði einkar gaman af því, að
draga úr lykkjunum, þegar hún var að prjóna,
reka fótinn í snælduna þegar hún var að
tvinna, stöðva rokkhjólið þegar hún vár að
spinna o, s. frv. Alt þetta kom honum
eðlilega snemma út úr, húsi hjá Þrúðu, enda
gat hún tæpast litið hann íéttu auga. Þeg-
ar fólk er komið á sjötugsaldur eins og
bún var, þá er það orðið að börnum í ann-
að sinn og þarf lítið til þess að hryggja það
og gleðja. Þrúða grét stundutruundan Jóni
þegar hann beitti hana einhverju hrekkja-
bragðinu, en þá hló hann; má á því marka
innræti hans, að hann skyldi gleðjast af því,
að geta komið út tárunum á gamalli og elli-
hrumri konu. Þegar hann var að laumast
10
..ég get ekkert sagt þér núna, ég verð að
hafa betri umhugsunartíma; ég skal segja
þér eitthvað á morgun*. Þrúða skoðaði Jón
allan hátt og lágt, var hún þungbrýnd á með-
an og tautaði eitthvað fyrir munni sér. Hún
var mjög skynsöm húa Þrúða gamla. Hún
hafði tekið eftir vexti og ýmsum einkennum
manna, bæði í andliti og annarsstaðar og
vissbað þau stóðu í nánu sambandi við eiginleg-
leika þeirra og manngildi að mörgu leyti. —
Það var auðséð að henni leist ekki á útlitið
hans Jóns litla, þótt hún segði ekkert.
Prestkonan beið með óþreyju næsta dags
eftir því að Þrúða segði skoðun sína, og það
var hennar fyrsta verk um morguninn að finna
hana. Þrúða var fálát og stutt í spuna; vildi
hún helzt ekki mæla, en prestkonan gekk fast
á hana og loksins sagði Þrúða henni að það
myndi aldrei gleðiefni verða fyrir hana, að
vita framtíð sonar síns. Prestkonan gekk
brott þegjandi og olli þetta henni mikillar á-
hyggju.
Hún hafði altaf trúað Þrúðu eins og nýju
neti síðan hún spáði fyrir henni forðum; hún
reyndi að telja sjálfri sér trú um að henni
hlyti að skjátlast í þetta skifti, en átti þó
mjög örðugt með það.
Hún forðaðist að nefna Jón viðÞrúðu, en
Þrúða var honutn mjög góð. Jón var samt
ekki gamall þegar hann byrjaði að erta hana
II,
Fseðingjóns, Þrúða spákona, strákapör Jóns
Presturinn í Skarðssókn hét Þorleifur og
bjó að Tindafelli. Kemur hann lítið við
sögu þessa. Kveldþa,ð, sem áður var nefnt,
fæddi kona kans sveinbarn, er nefnt var Jón.
Kerling ein var til heimilis að Tindafelli göm-
ul og forn í skapi, en það sögðu menn, að
hún myndi vita jafnlangt nefi sínu, og bar
hún ekki á móti því sjálf. Hafði hún lengi
haldið sér uppi á því að ferðast um oghegja
fyrir forlög manna; ýmist las hún framtíð
þeirra í kaffibolla, spilum, lófa þeirra o. s. frv.
Ýmsar sögur gengu staflaust um héraðið um
það, að Þrúða gamla spákona — svo var hún
nefnd — hefði sagt fyrir þetta og þetta, sem
þá bar við, og víst var það, að margir trúðu
spádómum hennar. Meira að segja margar
hefðarfrúr gjörðu boð eftir henni til þess að
spá fyrir sér eða börnum sfnum og launuðu
henni oft ríkulega fyrirhöfnina. „Ef þetta,
sem því nú hefir spáð, rætist", sögðu rnenn
„þáskalég stíga ofan á tána á þér við tæki-
færi“. Og það var ekki svo sjaldan að gömlu
Þrúðu áskotnaðist hitt og þetta; því þótt spá-
dómar hennar ekki rættust nema svo sem *
einu sinni af hundraði, þá var það samt nokk-
uð oft, þar sem hún spáði öllum stundum.