Dagskrá - 15.02.1899, Blaðsíða 2

Svar
tii
séra Jóhans L. Sveinbjarnarsonar
frá
einuni fríkirkjumanninum í Reyðarfirði.
MOttC: But he that filches from me my good name.
Robs me of that which not enriches him,
And makes me poor indeed.
Sha kcsþea re.
Hafi bróðir þinn gjört á hluta þinn, þá átel
hann, og iðri hann þess, þá fyrirgef honum
það. Kristnr.
(Niðurl.)
Þegar próf. er að mestu búinn að
svala sér á séra L. snýr hann sér fyrir
alvöru að oss safnaðarmeðlimum, og
vér fáurn þá líka rétt laglegan kinnhest,
hjá honum, er hann fer að lýsa frí-
kirkjuávöxtunum hér. Það vil! nú ein-
mitt svo til, að vér höfutn heyrt boð-
orðið: „Ef einhver slær þig á hægri
kinn, þá bjóð honum hina«. En þótt
vér bjóðutn honum einnig vinstri kinn
vora, getur naumast nokkur láð oss, þótt
vér spyrjum eftir, hví hann slái oss!
Hann sem rétt áður ber sér svo sárt á
brjóst út af því, að honum finst að
séra L. hafi gjört tilraun til að spilla
hinu »góða samkomulagi« milli hans
og safnaðarins, A þessi »druna« próf.
að binda aftur að samkomulaginu, þar
sem honum þótti séra L. losa um?
Það má þó vera oss huggun aumingja
fríkirkjumönnunum, að séra J. án vilja
síns, kunngjörir »öllum lýð,« að vér
séum „yfirmáta" umburðarlyndir, ef hann
ímyndar sér, að vér getum tekið slíku
með þögn og þolinmæði. Það er þó
eigi sökunt skorts á umburðarlyndi, að
vér berum oss upp undan þessu nýja
ámæli. Heldur er það sökum mann-
orðs vors, að vér tölum; sökum mál-
efnis vors, að vér hefjum upp hönd.
Sannleikurinn er sá, að próf. lýsir þar því
þeli, er hann ber til fríkirkjumanna, hvað
sem samkomulaginu líður. Yfir höfðum
vorum hefir frá fyrstu vofað hið dökka,
drungafulla ský, er nú beindi frá
sér hinu ægilega þrumuskeyti. Það er
annað vinskapur og annað samkomulag.
Frísöfnuðurinn hefir víst með framferði
sínu verðskuldað samkomulag það, sem
séra J. talar um. Og vér munum eigi
breyta dagfari voru, þrátt fyrir óhróður
þann, sem próf. ber á .öss í grein sinni.
En fróf. hefir gjört á hluta vorn opin-
berlega og vér þurfum því opinberlega
að bera af oss óhróðurinn.
Séra J. gerir sér mikið far um að
hrekja þau orð séra L., sem og annað,
að „vér höfum eigi „agitprað". Segir
hann að það viti allir, sem búið hafi
við hliðina á fríkirkjunni, að »sízt hafi
skort agitationir«. Rétt á eftir talar
hann með skopi miklu um það, að hann
sé í efa um, að „agitatioriir" geti verið,
eða séu hentugt, eða siðferðislega gott
meðal til að glæða áhuga og efla
eindrægni í kirkjumálum“. Það lítur
fullkomlega svo út, sem próf. hafi eigi
hirt svo mjög um að athuga þýðingu
þessa orðs »agitation«, sem hins, að
leitast við að snúa orðum séra L. upp
í „villu". Er auðheyrt á öllu að séra
J. gefur þessu orði aðeins þýðinguna
»undirróður«. En þótt „Ný dönsk orða-
bók, R.vík 1896“ gefi þessa einustu
þýðingu á nefndu nafnorði, þá er sú
bók ekkert „authoritet" að orðabók
til. Get ég mér til að séra L. hafi eigi
skilið orð þetta þannig, er hann skrif-
aði það niður. Eða hyggur séra J., að
presitur vor hafi viljað halda því fram,
að stærsta yfirsjón vor væri sú, að vér
hefðum eigi *alið undirróður í söfnuði
vorum? Það er að sönnu eigi fyrir öðru,
er hann ber presti vorum á brýn í grein
sínni. En nú skulum vér athuga, hvor
prestanna fari rétta veginn hér.
Ég flettiupp >>The Stndent’s English
Dictionarý London 1898«, er eigi mun
síður „authoritet" en hin áður-nefnda,
og finn ég þar, að sögnin »agitera« er
kofnin af latnesku sögninni nago, ég
hreifi, ég rek«. Fyrsta þýðingin á enslcu
orðmyndinni er þessi: „að setja í ákafa
hreifingu", hin síðasta: að vekja ahnenna
athygli á, (e. h.) svo sem með ræðum
eða ritum o. s. frv«. Hinar þýðingarn-
ar eru allar líkrar merkingar, og finn ég
þar hvergi orðið »undirróður« í beinni
merkingu. Oviljandi hefir því séra J.
með höggi þessu dauðrotað hin fyrri
ummæli sín á synódus um „svefninn og
dauðann", því það hvorttveggja samlag-
ast illa „agitatión", nema að náttúrleg-
um umskiftum. Eða hvað skal »lýður.
inn« segja um það? Sannleikurinn er
þó sá einn, að vér höfum, eins og prestur
vor ber fram, eigi »agiterað« fyrir mál-
efni voru; þ. e. eigi gjört minstu tilraun
til þess, að vekja almenna athygli á oss,
eða útbreiða hugsjón vora.
Þá eru sjónir próf. um fríkirkju-
ávextina hér. Væri það sönn lýsing, þá
væri hún hræðileg,en í vorum augum
er hún eigi svo ægileg, af því hún er
svo fram úr hófi f jarstæð, að ætti próf-
að bera ábyrgð á þeim orðum sínum,
myndi hann komast að ýtrustu keyptum.
Vísaster þó, að mörgum, sem ekki þekkja
til, kunni að þykja líkleg saga próf., ef
hún verður látin óhrakin. Ætla ég því,
í fáum orðum að leiða í ljós, á hvaða
rökum hún er bygð.
Hin fyrsta „sjón“ próf. er „flokka-
drættir og rigur". Hvað er nú orðið
úr „samkomulaginu“!, það er leiðinlegt,
hvað sjáandanum er gjarnt til að mót-
segja sjálfum sér. Ummæli hans um
samkomulagið sem samkomulag voru
rétt. Eða hvar eru þessir „flokkadrætt-
ir„? Vér þekkjum þá ekkil Það er ef
til vill, vert að geta þess, að þjóðkirkju-
menn einir saman, að mér er kunnugt,
nauða sífelt á þessum flokkadráttum,
sem eigi eru þó til hvað fríkirkjuna
áhrærir, nema í draum-heimi þjóðkirkju-
manna. Ég læt mér nægja fyrir nönd
safnaðar vors, að heimfæra hér upp á
orð hins gamla hebreska sálmaskálds:
„Ég em eintómur friður, en þegar ég
tala (um frið), hefja þeir ófrið«. (Sálm.
120, 7.)
Onnur „sjón“ próf. er sú, að
sumir gangi í frísöfnuðinn af hvötum,
sem hann „grunar" að séu »alt annað
en kristilegar«. Vill próf. færa sönnur
á, að vér tökum með vilja á móti slík-
um mönnum? Hinn prófastlegi hjartna-
dómari vill máske benda oss á þessa
menn? Vér viljum ógjarna hafa þá;
en vér kunnum eigi að dæma hjörtun
og vísvitandi höldum vér ekki slíka menn,
þótt þetta, sem .eigi er annað en »dylgj-
ur«, ætti sér stað, þá skal próf. vita það,
að eigi verður nokkru sinni komið í
veg fyrir hræsnara, og allra sízt undir
því fyrirkomulagi, sem er, þar sem menn
eru neyddir til að standa í einhverju
kirkjufélagi. Hitt vitum vér að „Drott-
inn þekkir sína“ í vorri hjörð sem öðr-
um.
Hinar síðari »sjónir« próf. virðast
eigi með öllu lausar við tekjusting. Um-
mæli hans um þessa „tálbeitu" fríkirkju-
manna. «Gaktu í fríkirkjuna, þá þarftu
ekkert að borga frekar en þú vilt",
munu með öllu tilhæfulaus að því, er
snertir hina leidandi menn í söfnuðin-
um. Ég segi ekki þar með, að próf.
kunni eigi að hafa þessi orð frá einhvers
munni; ég þekki þau aðeins ekki. En vilji
próf. eigi verða að minni fyrir þessi orð sín,
þá tilnéfni hann þá fríkirkjumenn, sem
haldi tálbeitu þessari á lofti „með miklu
kappi". Með því gjörir hann oss mik-
ið gott, því slíkir menn brjóta lög vor.
sem skylda sérhvern safnaðarmeðlim til
að leggja fram sínn skerf, til að stand-
a'st útgjöld safnaðarins.
Það er rétt hjá próf. að eigi all-
fáir komu sér undan gjöldum með því
að sskríða í það skjólið« er lagavönd-
urinn (lögtakið) er eigi reiddur að þeim.
Hitt, að fríkirkjan sé hæli þeirra, í þeim
tilgangi, segja þeir próf. en ekki oss,
sem þeir lofa öllu fögru, og er að skulda-
dögum kemur „hafa góð orð", en finna
sig éigi megnuga um að láta nokkuð
af hendi rakna. Þetta kann þó að eiga
rót sína í hinuin gamla »lögtaksrétti«,
þannig að þessir menn gleymi siðferðis
skyldum sýnum, þegar þeir eru orðnir
frjalsir, alt ejns vel og hitt, að það séu
eingöngu prettir þeirra. Staðhæfing er
þetta eigi, en mannúðleg getgáta er það.
Hvað rétt vér gjörum í því, að skirr-
ast við að reka þessa menn úr söfnuði
vorum, verður að leggjast undir dóm
»lýðsins«. En værum vér ósparir á að
reka þessa vesalinga (því vesalingar eru
þeir, hvað sem veldur) úr söfnuðinum,
fyrir þær einar sakir, þá hefði próf.
haft góða ástæðu til að „skjóta" því
að oss í „bróðerni", að vér værum
nokkuð mammonslundaðir; Það verður
flestum ervitt að synda fyrir öll andnes
í þessum vogskorna heimi.
Hvað tælingarnar snertir, þá getum
vér litið djarflega upp á prófastinn fyrir
þá sök, að vér erum oss eigi meðvitandi
að hafa beitt undirróðri eða öðrum
óscemilegum meðulum til þess að auka
söfnuð vorn. Hin mikla skriða, er valt
inn á oss í fyrra vetur, ög sem hefir
að líkindum hleypt þessum „fitons"
anda í próf, átti upptök sín hjá þjóð-
kirkjumönnum sjálfum. Vér komum
þar »hvergi nærri«, og áttum engan
þátt í þeirri hræringu. Nei, þjóðkirkju-
menn sjálfir hafa mest og bezt »agiter-
að« fyrir oss, og ég get vel hugsað, að
próf. með þessari grein sinni ávinni oss
enn þá einn eða fleiri liðsmenn.
Eigi getur sér J. unt fríkirkjumönn-
um í Reyðarfirði mikils hróss, er hann
vill draga það af þeim að heita »frum-
herjar kirkjulegs frelsis hér á landi«.
Er þá eigi farið að hreyfa hinu kirkju-
lega frelsi hér? og hverjir hafa gert það
á undan reyðfirzka frísöfnuðinum?
Próf. leitast mjög við að sanna, að
fríkirkjan í Reyðarfirði sé óheppilegur
grundvöllur til að reisa á fríkirkju fyrir
alt landið. Hvers vegna? Hvað á próf.
við? Ég get ekki skilið að nokkrum
detti í hug, að fara að. reisa fríkirkju
á oss sem grundvelli! Þeir hinir sömu
færu hraparlega vilt. En eigi hann
við, að sjálfur söfnuður vor standi ekki
á heppilegum grundvelli, þá skjátlar
honum mjög. Grundvöllur safnaðarmál-
efnis vors er Guð og orðið. Vér trúum
því, að Drottinn hafi kjörið oss að fram-
fylgja þessu málefni, og þótt svo próf.
þóknist að krýna útvalningu vora, með
þrisvar sinnum tvöföldu háðsmerki, þá
mun honum þó eigi hepnast að rýra
þá trú vora í minsta máta. Eða þótt
hann tíni í hinn velviljaða ummæladálk
sinn alt það, sem hann getur fundið oss
og presti vorum til foráttu (glæpi vona
ég aðeins að hann geti eigi fundið), þá
sannar hann þar með eigi annað en lítil-
mótleika vorn. Áður en próf. setti sitt
tvöfalda háðsmerki við útvalningu vora
hefði hann því átt að minnast orðanna:
»Hver vill ásaka Guðs útvalda«? og enn
fremur þessara orða: »Þá hina lítilmót-
legu í heimsins augum hefir Guð útval-
ið — —- til þess að gjöra ekkert úr
þeim, sem nokkuð þótti í varið, svo að
ekkert hold hrósi sér fyrir Guði“. (Sjá
1 Kor. 1,26—29). Hvað vill próf. gera
úr oss? Getur hann dregið það af oss
að vér séum lítilmótlegir? Lasi próf.
verður oss hrós. Drottinn er hlífiskjölí
ur hinna lítilmótlegu!
Standandi a vorum grundvelli get-
um vér ennfremur tileinkað oss þessi
huggunarorð frelsarans: »Sælir eruð
þér, þegar menn atyrða yður, ofsækja
og tala gegn yður allskonar illyrði mín
vegna, en þó ljúgandi« o. s. frv. En
fremur þessi: „Lynda má lærisveinin-
um, að hann hafi sömu kjör, sem meisf-
arinn, og þrælnum, sem húsbóndi hans;
en hafi þeir kallað húsföðurinn Belsebúb,
hversu miklu fremur munu þeir kalla
þjóna hans það«?
Hyggur próf. að vér getum eigi
fundið honum og söfnuði hans neitt til
foráttu ? Jú, það er sannarlega hægt
að finna að við þá. En svo kemur oss
til hugar, að eins er með oss, Og því
höfum vér ásett oss, að „sleppa bráð-
lyndinu, ilskast ekki, aðeins til að gjora
i/t«! Ef að próf. hefir hugfró af því,
að gera oss „sorp veraldar" þá getur
víst enginn meinað honum það. Hon-
um mun alt um það eigi takast að fá
oss til að ilskast við sig.
Að síðustu vil ég svo leyfa mér„
í bróðurlegum sáttgirnisanda, að leggja
próf. tvö heilræði:
1. að hann stingi hendinni í eig-
inn barm sinn, áður en hann kveður
upp persónulegan dóm yfir öðrum, svO'
að hann verði eigi fundinn í því, að
„sitja og tala móti sínum bróður, og
rógbera son sinnar móður".
2. að gjöra eigi framar á hluta vorny
því hann hefir eigi gott af því. Mun
í þeim viðskiftum því meir, „sverð hans
lenda í hans eigin hjarta og hans bogi
bresta, því,
„ef Guð er me) oss, hver er þá á móti
oss?«
Sigurður Vigfússon.
Stokkseyri 7, janúar 1899.
Fréttir hefi eg fáar að skrifa, nema
þessar allra verstu, sem sé þjófnaðaraðfar-
irnar hér 1 plássi, sem eg býst við að ykk-
ur R.víkingunum séu orðnar ljósar eins og
fleirum, ög fer eg ekki að skýra yður ná-
kvæmlega frá atviki því. Eg tel víst að
fréttaritarar yðar hér eystra séu búnir að
skýra frá því, en það er vist að engar
líkur fást um það, hverjir valdir eru áð
slíku athæfi, enda ber lítið á rannsókn-
um, — má vera að þær fari ekki hart a^
stað.
Ekki þykir vænlega áhorfast með
drepiðí hrossumáEyrarbakka;þar hafa drepist
7 hross við sjóinn síðan með jólaföstu og
auk þess i frá bónda í Stokkseyrarhverfi.
ískyggilegt þykir að láta hrossin fráþessum
stöðum ganga saman, því búast má við að
sýkin haldi áfram austur á við, úr því svo
er samgangur og mætti þá búast við miklu
tjóni, ef hlutfallslega dræpist af hrossum
Stokkseyringa við það, semdrepist hefir af
hrossum Eyrbekkinga þenna litla tíma.
sagt ei að Dýralæknirinn hafi komið austur
á Eyrarb., tilaðrannsakaþetta, en hvernig það
hafitekist, ermér óljóst,einkumerþaðunghross
3—8 vetra, sem drepist hafa og öll í ágætum
holdum svo ekki verður umkent að þau hafi
drepist úr hor.
Ómunalega stirðar sjógæftir hér f
haust og lítið fiskast þeg ar hefir verið róið.
Bindindismálefnum miðar hér hægt á-
fram, einkum vegna þess að þeir eru
ætíð að fjölga, ungu mennimir, sem
stunda fiskveiðar á skútum við Faxaflóa,
enþeireru flestir orðlagðastir drykkju
menn, sem í þá stöðu komast. Það em
víst ekki góðar uppeldis stofnanir á þess.
um fiskiskútum? Þeir, sem héðan hafa far-
ið á skútur, þykja auðþektir úr vegna ills
orðbragðs, leti og drykkjuskapar.
Hvernig stendur á því að blöðin skýra
aldrei neitt frá háttsemi manna á íslenzk-