Dagskrá - 13.05.1899, Blaðsíða 2

á Islandi. Ofhermt er það, en
önugt tók hún í það. Eáðgbr. 29.
maí 1897.
En það er hugsunarvilla í bækl-
ingnum að aðgreina eins strang-
lega og hann gerir ráðgjafaem-
bættið frá landshöfðingjaembættinu,
því landshöfðinginn hefir öll ráð-
gjafastörfin á hendi, fyrir utan þá
úrskurði, sem eftir lagaákvæði
heyra undir ráðgjafa og fyrir utan
það, að flytja málin persónulega
fyrir konung til staðfestingar og
úrskurða, ef ráðgjafinn gerir það
þá altaf sjáifur. Að kalla má kom
alt vald landshöfðingjaembættisins
frá stjórninni inn í landið, þegar
eipbættið var stofnað. Það er ekki
mikið eftir af landshöfðingjaem-
bættinu ef alt er tekið frá þvi,
sem heyrt getur undir ráðgjafa.
Yærí landshöfðingi gerður að ráð-
gjafa, er það ekki mikið afreksverk.
Það er ekki annað en þetta niður-
eftir litið, sem ráðgjafinn heflr með
landshöfðingja og fela honum þá
úrskurði, sem ráðgjafi hefir haft á
hendi. En hvað þingræði snertir,
álít ég óþarfa að hamast út af því,
það geta niðjarnir gert og ástæðan
fellur líka að öllu leyti, af því að
landshöfðingjaembættið má ein-
göngu heita ráðgjafaembætti. Amt-
menn eru hór undir hans valdi
eins og þeir eru undir ráðgjafa-
valdi annarsstaðar og það er raun-
ar, eftir því sem óg held, engin
embættisstaða þar á milli.
í skilningstrénu er ákaflega mik-
il áherzla lögð á það, að hluturinn
sé fáanlegur, en aftur að sleppa
honum, ef hann er ekki auðsjá-
anlega fáanlegur. Hvað skyldu
þjóðfundarmenn hafa sagt, ef til
þeirra hefði komið skilningsbækill
og sagt: frumvarp stjórnarinnar er
fáanlegt, ætlið þér að vera svo vit-
lausir að hafna því? Þór eruð þá
afturhaldsmenn og sitjið þjóðinni í
ljósi fyrir miklum og veglegum
framförum. Hvernig skyldi Jón
Sigurðsson hafa orðið útlits, hefði
einhver óþrifa-vættur kveðið við
þennan tón eins og ýlustrá.
Biskup nokkur átti son; móðir
hans var farin að hugsa um kvon-
fang handa honum, þangað kemur
geitnastelpa og vill troða ,sór upp
á biskupssoninn. Móðir hans hugs-
aði sér að ná í greifadóttur handa
honum. En það var óvíst hann
fengi hana. Nú kemur biskup að
og hjónin taka- tal með sér nm
giftingu sonar síns. Haldið þór þá,
kunningjar góðir, að biskup hafl
sagt: hann má til að giftast geitna-
stelpunni, því það er óvíst að hin
fáist, en þessi býðst. Skilnings-
bækill mundi geta þess til, að bisk-
upi hafi farist þannig orð, en ég
er alveg á öðru gagnstæðu máli,
því það er naumast sú mannfýla
til, sem þannig hefði farið að ráði
sínu.
I niðurlaginu býr hann til góða
bæn, sem hver móðir ætti að kenna
barni sínu. „Nú ríður á, að láta
ekki flekast af óhlutvöndum nó
óhyggilegum fortölum." Pessa
bæn ættu allir að lesa, engu síður
en þessa: „Oss frá páfans vondu
vélum, vernda þú og Tyrkians
grélum.“
Þessi blessuð bæn er eins og
ágrip af bæklingnum, og hann
minnir betur en nokkuð annað á
það, að lesa hana, og lesa hana
með fjálgleik.
Svo koma dylgjur um það, að
andstæðingum hans gangi það mest
til, að þeir vilji ekki, að þessi eða
þessi, verði ráðgjafl. Því séu þeir
svo fráhverfir málinu, og dróttar
því með þessu að þeim, að í sjálfu
sér séu þeir því ekki svo fráhverf-
ir, IDetta er spunnið úr óhreinu
togi. Því enginn andstæðingur
skilningsbækils lætur sig það
nokkru skifta, hver ráðgjafl yrði.
Þeir eru allir jafn harðir móti
málinu, þó þeir mættu velja ráð-
gjafann sjálflr, En nú fyrst dett-
ur mér i hug, að skilningsbækill
sé að hugsa fyrir einhverju ráð-
gjafaefni, bls. 42. Hann varar við
þolinmæðinni; ófært er að sleppa
geitnastelpunni, því hún heflr þenna
eina kost, að hún er auðfengin og
hann tjaldar líka því, sem til er. Svo
kemur eitt pólitiska flogið, og geng-
ur nærri honum, og hann æpir upp
yflr sig, að ekki megi sleppa geitna-
stelpunni, því annars kunni hún
að strjúka til Vesturheims.
Hvort þjóðin er hér brjóstbarn
skilningsbækils ellegar Bismarks-
sinna, sem hann sýnist vilja koma
til valda, sézt ekki; hverjum ligg-
ur rnest á? Líklega Bismark, svo
hann geti átt þess vissa von, að
á legstein hans verði grafið: .„Of-
ánfyrir bakkann öllu saman stakk
hann.“ J. B.
Reykjavíkur-kurteisi.
--0---
1. Ef þú mætir manni, sem
annaðhvort er klæddur „pui-pura
og dýrindislíni" eða á margar
krónur, þá áttu að taka ofan hatt-
inn og hneigja þig djúpt.
2. Ef þú mætir einhverjum,
sem vantar þetta hvorttveggja, þá
áttu apnaðhvort að gegna honum
þurlega án þess að hafa svo mik-
ið fyrir að hreifa hattinn eða þá
láta sem þú hvorki heyrir nó sjá-
ir, þótt hann heilsi þér.
3. Þótt þú sért gagnstæðrar
skoðunar við einhvern, á einhverju
máli, þá láttu hann ekki vita ann-
að en honum sé óhætt að treysta
þór sem fylgismanní; hrósaðu skoð-
un hans og teldu henni alt til
gildis þegar hann heyrir, en last-
aðu hana svo, þegar þú hefir skil-
ið við hann.
4. Ef þú heyrír • eitthvað mis-
jafnt um einhvern mann, þá segðu
.að það sé sjálfsagt rétt og satt
• ef hann heyrir ekki til, og reyndu
að fá sem flesta til þess að tala
um það, en minstu ekki á það
einu orði við hann sjálfan.
5. Ef einhver leítar álits þíns
um verk sín, þá dæmdu þau öll
gullvæg og verðlaunaverð, þegar
þú átt tal víð hann sjálfan, en
þegar hann heyrír ekki til, þá
skaltu leitast við að gera svo lítið
úr því sem hægt er.
6. Ef þú gerir eitthvað, þá settu
ekkert. upp á verk þín sjálfur, segðu
að þú látir þann ráða borgunínní,
sem unnið var fyrir. Biddu svo
guð að launa honum örlætið hvað
sem hann borgar þér, en úthúð-
aðu honum fyrir nirfllshátt, þegar
þú ert kominn frá honum.
7. Þegar þú ert með guðleys-
ingjum, skaltu afneita allri trú, en
þegar þú talar við menn kirkjunn-
ar, skaltu látast trúa öllum kenn-
ingum hennar út í yztu æsar.
8. Ef það verður móðins með-
al nokkurra heldri" manna að
hafa vatnsstígvél á öðrum fætin-
um, en þynkuskó á hinum, þá
taktu það eftir.
9. Ef einhver hefðar-frú tekur
upp þann sið, að ganga aftur á
bak, þá taktu það eftir henni.
10. Ef þú talar við bindindis-
mann, þá hrósaðu bindindi á hvert
reipi og teldu alla skylda að styðja
það af alefli; en ef þú átt tal við
einhvern sem dýrkar Bakkus, þá
bölvaðu bindindi og bindindismönn-
um niður fyrir allar hellur.
11. Prédikaðu fyrir öllum sem
þeir eigi að líkjast hinum miskun-
sama Samverja; en ef éinhver þurf-
andi kemur inn til þín, og biðui'
þig um hjálp, þar sem þú situr og
hugsar um að koma fé þínu á
sem hæsta vöxtu, þá rektu hann
út með illyrðum.
Ferðasaga.
Eftir Loft Lausamann.
Það er nú orðinn tízka meðal
mentafólksins að rita ferðasögur,
hvað lítið sem það hreiflr sig á sjó
eda landi. Ferðapistlar, laglega
ritaðir, eru eitt af því bezta í blaða-
bókmentunum, að mér finst og
skemtilegri en þurrar ritgerðir.
Bæði vegna þess, að mig heflr æ-
tíð langað til að vera „maður með
mönnum “, og jþá ekki sízt menta-
mönnum, og sökum þess, að ég
álít síðustu ferð mína svo viðburða-
ríka og stór-merkilega, að hún só
vel þess verb að íæra hana í letur,
tek ég nú fyrir mig að skrifa þessa
ferðasögu, þótt. lítt sé óg vanur
ritstörfum, en ég hughreysti sjálf-
an mig með því, að allir rithöf-
undar hafa skrifað fyrstu rit.gerð-
ina sem byrjendur, og ég geri mér
von um, að efni sögu minnar bæti
það upp, sem áfátt verður í fram-
setningunni.
I.
Veturinn var liðinn fram yfir
miðjan þriðja roánuð ársins. Þil-
skipin voru lögð út; og þorska-
neta-útgerðarmnnnirnir voru búnir
að leggja trossurna.r sínar; því það
kom ölluro samari um að trollar-
arnir væru svo rækilega búnjr að
eyðileggja alla veiðívon í Faxaflóa,
að allar „línur“ og tímatakmark-
anir fyrir notkun veiðarfæra larrds-
maíina, væru þýðingarlausar, og
þyrfti því í raup pg veru ekki sýslu-
nefndar-, héraðsfundarr og amt-
manns samþykki til að leyfa það,
seni engum gat verið skaði að
nema veiðarfæraeigendunum sjálf-
um.
Ég hefi aldrei verið mikið gef-
inn fyrir sjómennskuna, og hafði
óg því orðið eftir af öllum þessum
sjávar-farfuglum. Atvinnu var enga
að fá 1 höfuðstaðnum, því nú var
búið að reisa „bankann" og bank-
inn þrotinn, svo bankastjóri nó
aðrir marghæflr atvinnurekendur
fundu eigi ástæðu til að hóa þar
saman atvinnu leitandi mönnum.
Kalt þótti mér að sitja auðum
höndum heima á háaloftsherberg-
inu í súghjallinum þar sem ég bjó.
Kol voru ófáanleg, enda höfðu þau
um langan tíma kostað 5—6 kr.
skpd, og neitaði pyngjan mér al-
gerlega um að lifa svo kostbæru
lífi. Hún hafði hreytt furðanlega
meðan dansleikarnir, sjónleikarnir,
glímurnar og heræfingarnar m. m.
gengu sem fjörugast. og var því
eigi að undra þótt hún væri farin
að kippa að sér nytinni.
Að stíga stéttarnar eða „spáss-
éra“ um torg og stræti höfuðborg-
arinnar yar og ekki lengur fært.
Fetta aðalstarf mitt á vetrinum
hafði fengið óþægilegan hnekki með
„reglum“ skósmiðafélagsins. Lán-
takmarkanir þess komu sér mein-
lega fyrir mig.
Það kom mér því eins og hjálp
af himni send, er ég datt ofan á
það, að einn borgari bæjarins þuríti
að fá sendimann upp í sveit, hér
um bil viku ferð. Ég gerði þegar
kost. á mér til ferðarinnar, og tókst
samningur greiðlega með okkur.
Tók ég nú að búa mig til ferð-
arinnar, útvegaði mór að láni tvo
hesta og allan útbúning, er óg
bjóst við að þurfa. En með því
óg hafði talsvert átt við ferða.lög,
var mér ljóst, að þar sem ferð-
inni var heitið meðal bænda í
Kjósar- og Boi'garfjarðarsýslu,
mundi óþarfl fyrir mig að hugsa
mér fyrir nesti.
Lagði óg svo upp úr höfuðborg-
inni í frosti og fögru veðri, og var
í bezta slcapi, sat hnakkakertur í
söðlinum og spyrnti í stigreipin,
eins og kaupstaðarbúa af skárra
taginu sæmir,
Eeið ég svo sem leið liggur,
hina fjölförnustu þjóðleið til Borg-
arfjarðar, landpóstaveginn til Norð-
ur og Yesturlapds. Bar fátt tii
tíðinda fyrsta áfangann. Heyrðust
mór fossarnír í ánum í Mosfells-
sveitinni hljóma með meira fjöri
og gleðiblæ en fyr, eins og þeir
væru að fagna yflr þvj, að iohs
fengju þeir nú bráðum að reyna
afl sitt á heiðarlegri vinnu. En
þetta heflr ef til vill verið eintóm-
ur hugarburður minn, bygður á
því að ég hafði heyrt, að Oddur
ljósgjafi væri f þapp vegipp fið
leigja alla fossana f nánd við Esj-