Dagskrá - 20.05.1899, Side 3

179
neðar. dr hófum hestanna, og síð-
an hjó ég með steininum spora- '
braut i svellið, þar sem því hall-
aði minst.
Eftir þessari braut lét ég hest-
ana feta. sig, og tókst það slisa-
laust. Fanst mér nó sem ég
væri sloppinn úr heljar greipum.
Þó ég hefði einsett roér að korn-
ast að Þyrli, hinum góðkunna
gistingabæ, varð ég nú að yfirgefa.
I
þann ásetning. Yar ég nú búinn
að fá nóg af torfærunum, þó ég
eigi hætti mér í Hjallana í Þyrils-
lilíð, sem fara verður um hásævi;
þar hafði ég séð mann og hest
hrapa á svelli, og langaði mig nú
ekki til að verða. fyrir sliku.
Réði ég því af að leita gistingar
að Botni hinum neðra. Þar bjó
Geir hólmverji áður en hann gerð-
ist sekur.
Það var tekið mjög að skyggja
er ég reið þar að garði. Er ég i
hálf-rökkrinu sá blika á dálítið þorp
járnvarinna húsa, þótti mér kyn-
lega við bregða, og hugði mig
heillaðan i einhvern undraheim;
því er ég kom þar síðast fyrir 5
til 6 árum, virtust mér húsakynni
öil fremur siná og fornleg.
Ég reið að járnvörðu timbur-
húsi, er mér virtist vera ibúðar-
hús, og er ég hafði knúið, kom til
dyra —■ dalarós i fullum æskuvor-
blóma: ýngismær rúmlega tvitug
að sjá, fremur lág vexti, knávax-
in, kinnarjóð og dökkbrýn.
Þannig byrjuðu viðtökurnar og
framhaldið var eftir þvi, hin ljúf-
mannlegasta alúð og gestrisni, er
mér og kiárum mínum má vera
því minnilegri, sem við þurftum
þess fremur og kendum viðbrigð-
anna eftir vistina undir Múlafjalli.
Ég var háttaður í ágætt rúm
og alt var orðið hljótt. En ég
var ekki búinn að ná mér eftir
geðshræringarnar undir Múlafjalli;
og svo hélt það fyrir mér vóku
lengi nætur, að hugsa um, hve
aumlega væri háttað þeirri þjóð,
sem léti fárra faðma torfæru á
landi valda því, að á einhverjum
fjölfarnasta vegi landsins, leið
tveggja aðalpósta, væri eigi fært án
lifshættu fyrir menn og dýr, nema.
svo sem */« hluta hvers dags, vegna
þess að vegurinn yrði að liggja á
sjávarbotni á löngum köflum. Það
hlýtur að vera sjónleysi að kenna
fremur en efnaleysi.
„Éað er svo „fínt“ að hafa veg-
inn undir vatni“, sagði einn háð*
fuglinn, „svona er það í höfuð-
staðnum í öllum leysingum og
stórstraumum. “
„Hægra. er um að tala en í að
komast", sagði ég, og þóttist geta
djarft úr flokki talað. Ekki er
langt síðan það skeði á fjöruveg-
inum fyrir Hvalfjarðarbotni (undir
Éyrilsklyfi), að góðhestur fótbrotn-
aði og maður druknaði, og að
maður og hestur hrapaði á land-
veginum. Og svo tjónið, sem aí
biðunum eftir fjöru leiðir! Hve-
nær mun þar endir á verða“ ?
vitringar, þrátt fyrir langan reynslu-
tíma.
Ég vil ekki fullyrða neitt um
það, hvort hægt sé að brigzia
nokkrum með æsku hans; en eitt
er víst, að ellin getur orðið sann-
arlega fyrirlitleg, ef þau tækifæri,
er henni hafa veitst til andlegra
framfara og fullkomnunar, hafa far-
ið að forgörðum, — og ef lestirn-
ir virðast skipa öndvegi þegar á-
stríðurnar hafa sjatnað. Slíkt ves-
almenni hlýtur vissulega annað-
hvort viðbjóð eða fyrirlitningu, sem
heldur áfram flónskubrögðum. sín-
um, er hann hefir séð afleiðingar
sinna óteijandi afglapa og söðlar
þrákelkni á stói'fiónsku ofan, —
hann verðskuldar það ekki, að
hærur hans verndi hann frá smán.
Sá er viðbjóðslegastur, sem afrækt
hefir dygðirnar eftir því sem aldur
færðist yfir hann og verður því
seyrðari, sem freistingarnar þverra;
sá, er selur sjálfan sig fyrir pen-
inga, er honum (verða aldrei til un-
aðsemda) mega aldrei þrífast, og
eyðir því sem eftir er œfinnar til
þess að steypa föðurlandma i glöt-
unl
En ekki hefir æskan ein verið
fundin mér til foráttu: mér hefir
einnig verið brugðið um leikara-
skap. Leikaraskapur hlýtur að
fela í sér annaðhvort að gera sér
upp látbragð eða sýna með yfir-
drepskap annað hugai'far en mað-
urinn sjálfur hefir að geyma og
skreyta sig með skoðunum og orð-
skrúði annars manns.
Sakargiftin er fyrst og fremst
of, hógómleg til þess að hún sé
rekin og hefir þá eina maklegleika
að vera nefnd, að hún þarf að
vera fyrirlitin. Mér er full frjálst,
sem hverjum öðrum, að tala mín-
um eigin orðum; og þótt ég hljóti
ef til vill að hafa mestu löngun
til þess að geðjast þessu göíug-
menni, þá skal ég ekki bindast
neinum kla-fa, nó leggja á mig
þungar áhyggjur og erfiði til þess
að nema orðfæri hans og svip,
hversu þroskaður sem hann er,
fyrir aldurssakir eðatil fyrirmynd-
ar vegna reynslu sinnar.
En ef einhver brigzlar mér um
leikara-látbragð, og bregður mér
því þar á ofan, að ég haldi fram
öðrum skoðunum en mínum eigin,
þá skal ég mæta, ógna, vega að
honum, sem rógbera og níðingi;
og ekki skal heldur nokkur vernd
hiífa honum fyrir þeirri „útreið",
sem hann verðskuldar. Eg skal
þá hispursiaust troða undir fótum
alt það tildur, sem auður og met-
orð hafa sér að vigi; og ekkert
skal heldur halda í skefjum gremju
minni nema eliin — ellin sem ein-
att veitir sumum einkaréttindi lil
þess að vera hrokafullur og dramb-
\ látur að óselcju.
En að því er þeim við víkur,
sem ég hefi móðgað, þá hygg ég,
að ég hefði komizt hjá áfellisdóm-
um þeim, ef ég hefði v.erið annara
leppur. Iliti sá, er móðgaði þá,
var hin eldheita sannfæring og
vandlæting vegna ákafa í þarfir
ættlands míns, se'm hvorki von
(um mútufé) né ótti (fyrir ofsókn-
um) skal koma mér til að bæla
niður. Ég vil ekki sitja hjá, af-
skiftalaus, sem sauðkind, gálaus,
þegar ráðizt er á frelsi mitt, né
horfa orðlaus á opinber landráð.
Eg skal leitast við eftir mætti, á
hveiju sem veltur, að ftökkva
brott áhiaupsmanninum og draga
þjófinn fyrir lög og dóm, hver
sem heldur hlífðarskildi yfir ó-
drengskap hans og hver sem tek-
ur þátt í launráðum hans.
FRÉTTIR.
— 0---
Tið hefir verið góð að undan-
förnu og allstaðar komnir hagar
þar sem til hefir frótst.
Lárus Pálsson læknir er alflutt-
ur hingað til bæjarins.
Ólafía Jóbannsdóttir fór austur
um sveitir 16. þ. m. í bindindis-
erindum.
Gunnar Gunnarsson fátækrafull-
trúi byrjar verzlun núna þessa
dagana í Hafnarstræti.
Stýrimannapróf hið minna var
haldið á stýrimannaskólanum 24.
—29. apríl. Undif það gengu 25
nemendur og fengu þessar ein-
kunnir:
stig
1. Sig. Pétursson, Hrólfsskála 60
2. Hjalti Jónsson, Höfnum 58
3. Jón Gíslason, Rvík 57
4. Jón Ólafsson, Rvík 56
5. Þorst. Júl. Sveinss., Bíldud. 56
6. Sigurjón Benjamínss. Ráðag. 54
7. Oddur Jónsson, Ráðagerði 54
8. Sig Bjarnas., Gljúfrá, Mýr. 53
9., Egill. H. Klemenss., Yogum 50
10. Björn Gíslas., Bakka, Rvík 50
11. Jón Einarss., Flekkud., Kjós 49
12. Símon Friðrikss., Arnarf. 49
13. Magnús Porsteinss., Rvík 46
14. Sig. Jónsson, Akranesi 49
15. Ben. Bachm. Árnas., Flatey 49
16. Jón Páll Mattíass., Arnarf. 48
17. Ólafur Einarss., ísafirði 47
18. Indriði Gottsveinss. Kjal.n." 46
19. Sigurj. Jónss., Bakka, Rvílc 44
30. Guðm. Jónss., Plafnai-firði 43
21. Stef. Kr. Bjarnason, Rvík 42
22. Melchior Ólafsson Patreksf. 40
23. Guðm. Sigurðss. Roykjavik 40
24. Hafliði Jóh. Jóhannss. Rvk 34
25. Kolbeinn Porsteinsson Rvk 34
Hæsta einkunn við þetta próf er
63 stig og til að standast prófið
þarf 18 stig.
Pess skal getið, að 2., 3., 5., 8.,
9., 11., 12. og 17. gengu ekki inn
i skólann fyr en í haust og voru
því að eins einn vetur í honum.
Einn nemandi tók hið meira
stýrim. próf og fjekk 99 stig, ágætis-
einkunn. Sá heitir Jóhann Pórar-
insson frá Ólafsvík.
Lundarbrekka í Bárðardal er
veitt 3. þ. m. prestaskólakandídat
Jóni Stefánssyni frá Ásólfsstöðum
sarakvæmt kosningu safnaðarins.
Auk hans sótti cand. theol. Yig-
fús Pórðarson. Jón fékk 20 atkv.,
Vigfús 9.
Stúdentafélagið heflr gefið út
áskorun um samskot til minnis-
^varða yfir Jónas Hallgrímsson.
Yonandi að því verði vel tekið.
Dáin er ungfrú Sylvía Ilallgríms-
son hér í bænum úr heilabólgu,
gáfuð stúlka og mjög efuileg, 13
ára gömul.
Séra Lárus Halldórsson frí-
kirkjupi’estur er innan skamms
væntanlegur til Reykjavíkur, og
ætlar hann að setjast hér að.
Búast má við að koma hans hing-
að verði höfuðstaðnum til góðs í
trúarlegu tilliti, þar sem það er
alkunnugt, að séra Lárus er mik-
ill hæfileikamaður og einbeittur
trúarfrelsis formælandi.
Ferðasaga.
Eftir Loft Lausamann.
—o—
[Framh.],
Vegurinn tók nú að gerast ærið
ógreiður. Gatan var víða ófær.
Varð ég að fara selflutning með
hestana, oft í svo skarpa króka,
að hesturinn varð að ganga í boga
eða hlykkjum milli steinanna.
Stundum varð ég að iáta hestana
feta sig eftir klakahraunbrún í
flæðarmálinu, þar sem sjórinn urg-
aði undir. Iíún var stöm af sjáv-
arlöðrinu, er upp á hana hafði ’fall-
ið, og mátti þvi fóta sig á henni.
En svellin uppi i hlíðinni vóru
ekki fær sökum halla.
Pannig komst ég undir klyfið;
þar lét ég hestana bíða og fór að
rannsaka svellbólstrana. Leist
mér þar hvergi fært. Svellin lágu
óslitin fram á hamarsbrún, en
neðan undir var sjórinn, lagður
hrönguls-ísi.
Hvað var nú til ráða?
Það var komið sólarlag. Yind-
urinn gerðist æ snarpari, og stóð
strengurinn ofan af jöklunum fram
eftir dalnum, og strauk nú ómjúk-
lega norðurkinn Múlafjalls, þar
sem ég var staddur, inniluktur af
ófærum á alla vegu; því það var
ekki einu sinni fært sömu leið til
baka, Ég fór á einum stað yfir
svellbreiðu, þar hallaði undan fæti,
svo hestarnir gátu beitt sköflun-
um, en þar var ekki fært upp aft-
ur; þámundu hestarnir beita táin og
jörkum, en skaflar ekki taka niður.
Að bíða eftir fjöru þarna í urð-
arskriðunni 3—4 stundir, og geta
eigi hreift sig úr stað, í skarpa,-
næðingi og 8— 10 stiga. frosti, með
svanga og þreytta hestana, það
fanst mér ekkert gleðileg tilhugsun.
Einhver ónota-hrollur fór um
rr.ig allan. Mér datt nefnilega i
hug kvæði, er ég hafði lesið og
lært (Sf. jan. ’97), er heitir „Und-
ir Múlafjalli." Fanst mér nú að
mér steðja öll þau undur og ólæti
náttúrunnar og- hjátrúariunar, sem
lýst er í þessu hrikalega kvæði.
Ég varð eins og á nálum. Mér
fór að „heyrast" og „sýnast.“ Ég
gat ekki til þess hugsað að dvelja
þarna hálfa nóttina; og svo virtist
mér ósýnt, hvort ég í náttmyrkr-
inu kæmi hestunum út á sjávarís-
hroðann, þó undan honum væri
fallið. Tók ég því þann ásetning,
að reyná upp á líf og dauða að
komast yfir klyfið.
Eftir talsverða leit og strit tókst
mér að ná lausum hellusteini; með
honum baiði ég fyrst allan klaka
III.
Bóndinn í Bo,tni, Helgi Eiriars-
son, er ungur maður ókvæntur,
býr með móður sinni; hann hefir
á fám árum bygt upp flest. eða