Dagskrá - 27.05.1899, Page 2

182
oss íslendingum, sem eru: K’vik-
fjárrækt og fiskveiðar.
Auðmagn landsins byggist því
aðallega á þeim. Því meiri afurð-
ir sem þeir veita, því meira gjald-
þol hafa iandsmenn til ýmsra nyt-
samra fyrirtækja og framkvæmda.
Ekki finst mér það heldur neitt
vafamál, að vér værum rniklú het-
ur komnir, ef þing vort hefði ótak-
markað löggjafarvald í þeim mál-
um, er varða að eins þjóð vora.
Ég get ekki ímyndað mér annað
en, að innlendir menn — og það
úrval þjóðarinnar — hljóti að sjá
og vita betur, hvað þjóð vorri er
fyrir beztu, heldur en útlendingar,
sem máske geta aldrei litið oss
réttu auga; skilja ekki eitt orð í
máli voru, stíga aldrei fæti sínum
hér á land og í fám orðum sagt:
Vita ekkert urn kji'ir vor oq Jiarfir.
Hér er einnig um stórt fjárspurs-
mál að ræða. Peningaupphæð sú
er all álitleg — að minsta kosti
fyrir eins fátæka þjóð og vér er-
um —, sem danska stjórnin eyði-
leggur fyrir oss árlega, með öllum
sinum lagasynjunum. Tími sá,
er.þingmenn vorir hafa eytt, til •
að ræða um lögin, er dýr þjóðinni,
og verður þó auðvitað því dýraii,
því oftar sem þau eru rædd, án
þess að öðlast „allra hæsta“ stað-
festingu. Og svo er þar að auki
sá óútreiknanlegi skaði, sem getur
verið fólginn í afleiðingunum af
því, að lögin náðd ekki löggild-
ingu.
[Eramh.].
Pólitískar
veðurathuganir.
Hvítasunnudagarnir vóru í ár
sérstaklega rólegir bæði að veðri
til og í pólitísku tilliti. Þó að
eitthvað haíi verið í vændum, þar
sem „lærisveinar“ Yaltýs hafa
unnið í kyrþey um tíma að því
að „undirbúa" sig, bar samt ekkert
merkilegt við. Enginn skyndiþytur
heyrðist og engar eldtungur vóru
gefnar postulum höfðingja þess, er
í Höfn situr — að því er frézt
hefir.
Samt sepa áður hafa þó „læri-
sveinarnir' eitthvað lítilsbáttar að-
hafst. Meðal þess, sem oss virð-
ist vert að nefna, er það að
nokkrir Akranesingar héldu mál-
fund 22. þ. m. (annan í hvítasunnu)
í skólahúsinu á Akranesi. Yar þar
meðal annars rætt stjórnarskrár-
málið og samþykt tillaga. frá pró- |
fastinum séra Jóni >Sveinssyni,
þannig, að fundurinn aðhyltist
stjórnartilboð Valtýs! og skoraði
á þingmann sinn að halda því
frarn á næsta þingi. Tillagan var j
samþykt með 12 atkvæðum og j
gat það ekki minna verið úr svo
fjölmennu plássi sem Akranes
er. Svo hefir heyrst að kjósendur
haíi sumir iátið sér það um munn
fara, að þetta yrðu þeir að gera
eÍHungis til þess að fá enda á stjórn-
arbaráttunni, með öðrura orðum
einungis til þess að geta lagt, ái'ar
í bát, án þess að það væri af sann-
færingu fyrir því, að l>reytt væri
til batnaðar. fetta þj-kir oss ail-
litiimannlegt og ósamþoðið Akra-
nesingum.
Annað mál var þar einnig rætt.
Það var vínsölubannsmálið og sam-
þykt að skora á þingmanninn að
halda því fram.
Éess skal getið að í ráði mun vera
að halda þingmálafund á hentugri
stað í sýslunni innan skamms og
er þá óvíst að Borgfirðingar verði
í heild sinni sérlega leiðitamir til
þess að láta binda sig á Valtýs-
klafann.
Lygnt hafði verið á fundi þess-
um en lítill hiti, ekki þó frosið
blóð í æðum fundarmanna, svo
frézt hafi- Þrátt fyrir kuldann var
þungt loft, því ský byrgði sólu og
lognþoka huldi alt útsýhi. Á því
var það bygt, að ekki hefði verið
alveg logn, þótt enginn „andi“
fyndist, að þar sem vindhanar vóru
á húsum, sneru þeir öíugt við það
um kveldið, sem þeir gerðu um
morgunin. — Þingmaður Borgfirð-
inga var á fundinum.
Fróðárundrin í tuddafenjum,
— 0—
Éað er eitt, að þar er sísyngj-
andi hrafn, skolbrúnn á lit og heiir
numið miklu fleiri orð en nokkur
annar hrafn í víðri veröld og
gargar þau að mikilli grimd. En
við þenna rnikla lærdóm skektust
í honum augun. Gautur í Grall-
aradyngjum kallar hann tileygða
Mróa sinn. Móleiti liturinn kem-
ur til af því, að þegar söngæðið
var mest í honum, óð hann eld
og öskustór eins og berserkir í
fornöld. Bunan, sem hann kann
af orðum, er þannig:
„Útlendur ráðgjafi. Ábyrgðar-
laus ráðgjafi. Tilíinningarlaus ráð-
gjafi. Islenzkur ráðgjafi. Ábyrgð,
ar-ráðgjafi. Glóandi ráðgjafi. Glap-
samlegt glapstiga glapæði.“
En hann er heldur lotustuttur,
svo hann stend'ur aliur á þambi
’og fjaðrirnar standa allar út í loft-
ið þegar hann syngur þessa grein.
Svo kemur:
„Bíræfinn misskilningur. Vit-
leysa. Hver heilvita maður sér.
Þeir, sem einskis góðs unna ís-
lendingum. “
.Éetta vóru þau fallegustu orð,
sem hann hafði heyrt á æfi sinni,
og hann hafði heyrt þau svo oft,
að hann kunni þau reiprennandi.
Nokkuð var krummi óiaglegur í
gangi og flaug út á hlið, því þeg-
ar hann óð ösku og eld, fékk hann
glíu í augun og reif hann þau þá
með klónum svo sjónin varð ekki
skýr. Stálfjöður stóð í kokinu svo
munninn gat hann ekki látið aft-
ur, enda gargaði liann sínt og
heilagt frá því kl. 5 á morgnana
og til hádegis. Éegar hann söng
„íslenzkur ráðgjafi" glentí hann
svo mikið ginið, að smyrlar og
lóur flugu í gegnum það, svo þeir
vissu ekki af. Þegar hann söng:
„Glóandi ráðgjafi", sáust fimm
stjörnumerki milli skoltanna, en
þegar hann söng: „Útlendur og
tilfinningarlaus ráðgjafi", tólc undir
í öUum neðribygðahvelfingum. Eins j
og vænta mátti var ekkert sam- J
anhengi í orðunum. Þau vóru j
eins og annað hrát úr hrafni.
'Nú átti að halda forynjumót í
Árasal, sem stendur á hundaþúfu
í miðjum Tuddafenjum. Éar kom
með mörgum fleiri höfðingjura,
Leirulækjarskotta, kvennskörungur
mesti og magnaðasta kjaftakind,
öllu fremri en flökkukindur, sem
dæma matarskamt á bæjum.
Faðir Leirulækjarskottu hafði
einn kost, „hægðirnar", og liann
tók hún í arf eftir hann, og það
lcom sér vel. Faðir hennar var
kominn úr fúleggi, sem fanst í
sorpræsi og var sendur með tóunni
til íslands. Var hann hinn versti
vættur.
Fyrst byrjaði þingið með því,
að tileygði Móri söng: „íslenzkur
og glóandi ráðgjafi." Nokkrar
eldabuskur stóðu álengdar og tóku
undir: „Heyri ég fagran fugla-
söng.“ Þá hóf Leirulækjarskotta
máls og segir hún: „Bægifótur
íslanusvon skal jafna á þeim gúl-
ana. Hreppstjórarnir hans sumir
og ef til vill oddvitar em að sníkja
á hann eftir náðarkjúkum í háif-
um hljóðum. „Bíta mundi ef
gott bein væri“. Svo skuluð þér
nú, virðuiegu sendlárar mínir, taka
hérna við nógu af gulusneplunum
til þess að æra þjóðina á þing-
málafundunum. Éér kunnið her-
söngvana hans tiieygða Móra. Svo
skulum vér sjá, hvort ginklofa-
plágunni linnir ekki og hvort til-
eygði Móri getur ekki fengið frið,
og hvort stálfjöðrin dignar ekki í
kokinu á honum.
Éá stígur Brundkrossi í ræðu-
stólinn og dregur eftir sér húðina
og var að naga hundsbein og japl-
ar því út úr sér og segir: „Ilt
er bein úr bykkjum bita.“ Síðan
ræskir hann sig og segír: „Þó ég
sé fákunnandi naut, sýnist mér,
að Bægifótur nægi ekki með sitt
eindæmi. Ef tileygði Móri gæti
komið aftur goggnum, yrði hann
annaðhvort að granda augunum í
einhverjum Hreggviðardraugnum
eða rnurka af honum hausinn."
í’á tók einn árinn fram í og
sagði: Ég heid að fjöðrin í kok-
inu á honum tileygða Móra, sé
svo stælt, að hun verði ekki deygð
annarstaðar en í eldinum heima
hjá mér.“ J. B.
Hafa skal ráð
þó úr refsbelg komi,
—0—
í 32. bl, „ísaf.“ stendur með
stórum stöfum:
„Varið yður þingmenn."
Svo er spunnið háð út úr orð-
um guðs sjálfs, ef háð skyldi kalla,
í sambandi við að ýmsir hafa verið
vantrúaðir á það, að ráðgjafinn hans
Valtýs mundí endurfæða þingið.
En gætum nú að, hve vel ís-
lendingar hafa orðið við fortölum
og áhrifum erlenda vaidsins. —
Hallvarður gullskór kom ekki með
neinar eldingar eða ógnanir af
himnum; hann talaði mjúkt og
bróðurlega, þegar hann ginti for-
feður vora til að játast undir vaid
og vilja Hákonar' gamla.
'Hinrik Bjelke, höfuðsmaður kom
ekki í skýum himins með óþoiandi
ljóma, þegar hann gínti íslendinga
1662 í Kópavogi til að sverja Frið-
riki 3. Danakonungi trúnaðareið,
sem einvaldskonungi. Hann sagði
þeim að eins, að þetta væri gert
til málamynda, og þeir skyldu eins
fyrir því halda lögum sinum eftir
sem áður.
Síðan alþingi hófst aftur hefir
það haft beztan orðstý vegna þess,
að það hefir haft holla og vitra
leiðtoga, ekki hafa þeir heldur
birzt í þrumum og eldglæringum;
þeir hafa heldur ekki vei’ið ríkis-
ráðsrakkar. Þá er að athuga síð-
ustu frægðarorustuna. í henni
réð þroskaleysi og flónska en eng-
ar guðlegar ofbirtu ofsjónir. Éað
er enginn vafi á því, að persóna
Valtýs og munnur lagði undir sig
hálft þingið, ekki moð öðrum ljóma
en skininu af dönsku stjórninni.
Er þó Valtýr fremur renglumenni,
dálítið lotinn í herðum, göngulagið
skálmandi og lýsir ákefð. Hann
kann ekkert í íþróttargönguiagi stór-
menna, eða limaburði þeirra, þó
lagði hann hálft þingið undir sig
með tómum munninum. Skyldi
það þá hafa verið erfitt fyrir íeitan
og teinréttan ráðgjafa, allan gló-
andi í gulli með strembinn húðar-
lit valdsins á andlitinu, með íþrótt-
ar göngulagi og limaburði að leggja
alt þingið undir sig?
Málefnið hefir engin áhrif haft á
flokk þennan. Aðaláhrifin voru
þau, að Valtýr og stjórnin vildu
það. Flokkurinn rakst eins og
strá fyrír straumi. í málinu gátu
þeir naumast nokkuð skilið á jafn
stuttum tíma, og undir annari eins
skothríð af kappræðum, hártog-
unum og ginningum. Það er auð-
séð á hinum vitrustu í flokknum,
að þeir liða máiið ekki sundur,
eins og þeir menn eru vanir að,
gera, er vaxnir eru því efni, er
þeir taka til meðferðar; rfienn,
sem eru óhlutdrægir, hygnir og
framsýnir. Og því meira virðast
flokksmenn þessir ruglast í málinu
— vitringarnir nl. —, sem þeir
skoða það lengur, þó þeir haldi sér
alt af við sömu orðin. Þá erauð-
ráðið, að málefnið hefir ekki hrifið
hina aumari fremur. Svo ekki
þurfti hér guðlega ofiiirtu til að
blinda og drepa.
Pað er engin guðs ásjóna á ísaf,
Birní. 1*6 hefir það heyrst eftir
skrumurum hans að míklum hluta
af höfuðborginni standi geigur af
honum, og hann trufli sannfæringu
margra, en ekki með skynsemi.
Sjálfur virðist hann ímynda sér
að hann dragi einn eða fleiri þriðj-
unga stjafnanna í hala sínum,
en ímyndar sér þó liklega ekki að
hann hafi guðs ásjónu. Sjálfan
sækir háðið heim: ísaf. liggur í
sila vonarinnar ineð þessari bar-
áttu, sem hvorki tekur tárum né
háði; það hygg ég fáir mundu
kjósa sér þvílíka ánauð í reyndinni,
sem hún hefir í voninni á tilkomu
ráðgjafans.
Hór er ekki um neinn guðdóms
i ljóma að ræða, það er hjartaljómi
tóunnar, sem hér er atriðið, þeg-
a.r hún skjaiiar hrafninn fyrir söng-
list hans svo hann míssi lcetbitann
úr nefinu. J, B.

*