Dagskrá - 10.07.1899, Page 1

DAGSKRÁ.
III. No. 52.
Reykjavík, mánudaginn 10.
1899.
nQfTcVrQ kcmur út á hverjum
^ ^ laugardegi, árg. kostar
3,75 (erlendis 5 kr.), gjalddagi 1. okt.
A.fgreiðfila og skrifstofa er r Lrekjargötu
4, opin hvern virkan dag kl. 11—12 og
4—5 siðd.
Kaupendur „DAGSKRÁR."
Hér í bænum var hvergi fáan-
legur jafn stór pappír og verið hefir
í „Dagskrá", ogpappírsá, er pant-
aður var í hana kom eigi á þeim
tima, sem til var ætlast, vóru því
engin önnur ráð en að hafa þessi
tvö síðustu biöð árg. í minna broti,
og vonum við eigendur svo góðs
til kaupenda að þeir virði það á
hægra veg.
Til minnis.
Bæjarstjórnar-fundir 1. og 3. Fmtd. í
mán., kl. 5 siðd.
Fátækranefndar-fundir 2. og 4. Fmtd. í
mán. kl. 5 síðd.
Forngripasafnið Mkd. og Ld. kl. 11—12
árd.
Holdsveikra-spítalinn. Hcimsóknartími
til sjúklinga dagl. kl. 2—31 /2.
Landsbankinn kl. 11 árd. til 2 síðd. —
Bankastjóri viðst. kl. Hi/2—l1/^ síðd.
Annar gæzlustj. vidstaddur kl. 12—1.
Landsbókasafnið. Lestrarsalur opinn
dagl. 12—2; á Mánd., Mvkd. og Ld.
til kl. 3 síðd., og þá útlán.
Náttúrugripasafnið op. kl. 2—3 á
Sunnudögum.
Reykjavíkur-spítali. Ókeypis lœkning-
ar Priðjad. og Föstud. kl. 11—1.
Söfnunarsjóðurinn (í barnaskól.) op. kl.
5—6 síðd. 1. Mánd. í hv. mán.
Augnlækningar ókeypis 1. og 3. Föstud.
í hv. mán. á spítalanum kl. 11—1.
Tannækningar ókeypis 1. og 3. Mánad.
í liv. mán. kl. 11—1., Hafnarstr 16.
(Y. Btrnhöft).
Þingsetningin.
—o—
Hinn fyrsta dag júlímán. síðast-,
liðinn var alþingi sett. Skömmu
fyrir hádegi mættu allir þingmenn
í þinghúsinu og gengu þaðan í
kirkju og hlýddu þar tíðum. Séra
Sigurðar Stefánssonar í Yigur sté
i stólinn og sagðist honum vel
eftir vanda. Síðan. gengu þing-
menn aftur í þinghúsið, það er
næsta hús fyrir framan kirkju-
dyrnar. Þá settist landshöfðingi
í forsetasæti og setur þingið í
nafni konungs, og les upp ávarp
til þingsins frá konunginum. Frá-
sagnarvert er það í ávarpi kon-
ungs að hann getur þess, að stjórn-
inni hafi ekki þótt það ráðlegt að
verða við bæn efri deildar. Efri
deild fór þess á leit við stjórnina
í þingsályktun 1897, að stjórnin
léti sér þóknast að leggja fyrir al-
þingi 1899 frumvarp til stjórnar-
breytingar á íslandi, eins og lika
er sagt í ráðgjafabréfi 26. maí
1899. Einnig er talað um rang-
an skilning alþingis á stöðu íslands
í líkinu í konungsávarpinu.
Síðan sagði Benedikt Sveinsson
þingmaður Norður-Þingeyjarsýslu,
með hárri röddu: lengi lifi kon-
ungur vor Kristján hinn IX. Tók
allur þingheimur undir það með
níföldu húrra. Að því búnu á-
varpar landshöfðingi elzta þing-
manninn til að setjast í forseta-
sætið, en það er Sighvatur Árna-
son frá Eivindarholti, sem að kunn-
ugt mun um land alt, að var end-
urkosinn í Rangárþingi, eftir að
hann hafði sagt. af sér þingmensku
því þeir viðburðir gjörðust allir
með minnisverðum tíðindum. Þá
er hann var kominn í forsetasætið
gengst hann fyrir nefndarkosningu
til að rannsaka kjörbréf, voru þau
als 7, því tími hinna konungkjörnu
var útrunninn, og Sighvatur hafði
nýtt kjörbréf. Reyndust kjörbréfin
011 rétt. Síðan gekkst hann fyrir
forsetakosningu í sameinuðu þingi.
Hlaut Hallgrímur biskup Sveinsson
kosningu. Síðan sté biskupinn í
forsetasætið og gengst fyrir vara-
forseta og skrifara kosningu í sam-
einuðu þíngi. Hlaut Ólafur Bríeni
varaforsetakosningu, en skrifarar í
sameinuðu þingi urðu þeir Sigurð-
ur Stefánsson og Þorleifur Jónsson.
Pá skildu deildirnar. Gekkst ald-
ursforseti efri deildar Árni Thor-
steinsson, fyrir forsetakosningu og
hlaut hann sjálfur kosningu, en
skrifarar í efri deild eru þeir for-
leifur Jónsson og Jón Jakobsson.
Þá gekkst aldursforseti neðri deild-
ar fyrh' forsetakosningu. Hlaut
hana Þórhallur Bjarnarson. Þá
sté hann í forsetasæti, lét kjósa
varaforseta og skrifara. Varafor-
setakosningu hlaut Jón Jensson,
en skrifarar vóru valdir Einar Jóns-
son og Klemens Jónsson. Þá var
fundi slitið.
2. júlí lagði landshöfðinginn fram
þessi frumvörp frá stjórninni:
1. Frumvarp til laga um fjár-
mál hjóna.
2. Frumvarp til fjárlaga fyrir
árin 1900 og 1901.
3. Frumvarp til laga um sam-
þykt á landsreikninguin fyrir 1896
og 1897-
4. Frumvarp til fjáraukalaga
fyrir 1898 og 1899.
5. Frumvarp til fjáraukalaga
fyrir árin 1896 og 1897.
6. Frumvarp til laga um brú
og ferju á Lagarfljóti.
7. Frumvarp til laga um af-
hending lóðar til vitabyggingar 0. fl.
8. Frumvarp um verzlun og
veitingar áfengra drykkja á íslandi.
9. Frumvarp til laga um skip-
un læknishéraða á íslandi 0. fl.
10. Frumvarp til laga um breyt-
ing 48. gr. í tilskipun 4. maí 1872
um sveitarstjórn á íslándi.
11. Frumvarp tillaga um breyt-
ing á núgildandi ákvæðum um lýs-
ingar til hjónabands.
12. Frumvarp til laga um með-
gjöf með óskilgetnum börnum 0. fl.
13. Frumvarp til laga um dag-
og næturbendingar á íslenzkum
skipum í sjávarháska og um ráð-
stafanir, er skip rekast á.
14. Frumvarp til laga um við-
auka við og breyting á tilskipun
5. jan. 1866 um fjárkláða og önn-
ur næm fjárveikindi á íslandi og
tilskipun 4. marz 1871 um við-
auka við tilskipun þessa.
15. Frumvarp til laga um
stofnun veðdeildar i landsbankan-
um í Reykjayík.
16. Frumvarp til laga um við-
auka við lög 13. apríl 1894 um
vegi.
Nokkur frumvörp eru einnig
komin inn á þing, frá þingmönn-
um, en hér verður ekki rúm til
að telja þau upp.
Helztu atriðin í ráðgjafabréfinu
26. maí 1399, eru það, að stjórn-
in álíti ekki hentugt, að leggja
fyrir alþingi frumvarp til stjórn-
arskrárbi eytingar eins og efri deild
beiddi 1897 og telur það því til
fyrirstöðu, að báðar deildir þings-
ins hafi rangan skilning á stöðu
íslands í ríkinu, en ekki er frá
því greint, í hverju þessi rangi
skilningur sé fólginn og ekki held-
ur hver skilningur stjórninni finn-
ist hinn rétti, og því síður ástæð-
ur fyrir skilningi stjórnarinnar á
stöðu íslands í ríkinu. Valtýsan
segir hún sé sér óviðkomandi; því
hún sé frumvarp * frá prívat (ein-
stökum) manni en tekur sárt til
hennar og heldur henni fram og
það svo mjög að hún vikur tveim-
ur konungkjörnum þingmönnum
frá þingsetu, afþví þeir mótmæltu
frumvarpi einstaks þingmanns.
Það hefði engin furða þótt, þó
stjórnin hefði vikið konungkjörnu
þingmönnunum úr þjðnustu sinni,
hefði frumvai'pið verið frá henni
sjálfri; og með þessu liggur við
hún gangist við faðerni krakkans.
Ennfremur er það eftirtektavert,
að stjórnin talar ekkert um hvað
sé réttur skilningur á stöðu ís-
lands í ríkinu. I-Iún slær um sig
með almennum og óákveðnum
orðatiltækjum, er litla þýðingu sýn-
ast hafa. En eftir á að hyggja.
og að að gá: Stjórnin mun ætla
oss að læra það af frumvarpi
Valtýs, hvernig staða íslands eigi
að vera í ríkinu, en þar er til-
sögnin samt ekki greinileg: En
það er hin eina breyting á stjórn-
arskrá vorri, sé það samþykt öld-
ungis óbreytt, er staðfest verður.
Enn þá einu sinni tekur ráðgjafinn
það fram, að íslands sérmál séu
lögð undir atkvæði ríkisráðsins.
„Það er því ekki einungis Svo,
að hið umgetna frumvarp (Valtýs)
var felt i neðri deild, heldur var
samþykt annað frumvarp um breyt-
ing á stjórnarskránni, er í fyrstu
grein þess mælti svo fyrir, að lög
þau og stjórnarathafnir, er snerta
sérstök málefni Islands, skuli ekki
borin upp i hinu danska ríkisráði,
eða lögð undir atkvœði þess, en það
er sama og að segja hann skuli
ekki eiga sæti í hinu danska rík-
isráði að þyí er snertir þessi mál-
efni og kæmi það atkvæði bæði
í bága við 15 og 16 gr. grundvallar-
laganna og er bygð á skilningi á
stjórnlegri stöðu íslands í ríkinu,
sem liin danska stjórn hefir ávalt
álitið rangan og því staðið í móti“.
Þannig ber stjórnin enn þá of-
aní spekingana, sem einir þykjast
hafa vit á málinu, og hafa sett
upp langar runur um það, að ís-
lands ráðgjafi réði einn öllu um
sérmál íslands, þó hann sítji í rík-
isráðinu. Ráðgjafinn er ekki vand-
ari að virðingu sinni en svo, að
hann segir 1897 og 1899 að sér-
mál íslands séu lögð undir atkvæði
ríkisráðsins. Svo það má kalla
vel trúaða menn, sem trúa á vizku
og sannsögli Valtýinga ja.fnt eftir
sem áður, þá er ráðgjafinn er bú-
inn að bera ofaní þá alla sennuna,
sem þeir hafa gert um einveldi
íslands ráðgjafa i sérmálum voi-
um í ríkisráðinu og alla atkvæða-
þvæluna í ríkisráðinu.
En dr. Valtýr hefir smeygt sér
út úr þessum möskva í stjórnfræði
sinni í „Eimreiðinni", því þar læt-
ur hann ísland vera innlimað i
Danmörku með stöðulögunum og
svo á ríkisráðið í einingu að ráða
yfir sérmálum íslands, hvort sein
íslendingum sýnist hann ekki kom-
inn í annan möskva, sem ekki