Lögberg-Heimskringla - 09.11.1984, Blaðsíða 2

2-WINNIPEG, FÖSTUDAGUR 9. NÓVEMBER 1984
Icelandic Lessons
Lesson 4
by Jonas Þór and Baldur Hafstað
Adjectives (the strong declension)
Á kaffihúsinu
Dóra: Þetta er skemmtilegt kaffihús. Stólarnir og borðin eru úr fallegum
viði. Og það eru góðar myndir á veggjunum.
Anna: Já, þær eru eftir þekkta íslenska listamenn.
Þjónn: Hvað má bjóða ykkur?
Anna: Mig langar í kaffi og rjómapönnuköku.
Dóra: Mig líka. — Nei annars. Áttu til vínartertu?
Þjónn: Vínartertu? Nei, því miður.
Dóra: Jæja, þá ætla ég að biðja um pönnuköku með rjóma.
Þjónn: Kaffi og pönnukökur fyrir tvo. Nokkuð fleira?
Anna: Nei takk.
(Þjónninn kemur með kaffið)
Þjónn: Gjörið þið svo vel.
Anna og Dóra: Takk.
* * *
Dóra: Kaffið er sterkt og gott. Pönnukakan er ágæt líka.
Anna: Bollarnir eru stórir. Og það er hægt að fá aftur í bollann. Það kostar
ekkert aukalega.
Dóra: Eru mörg kaffihús í Reykjavík?
Anna: Já, það eru mörg kaffi- og veitingahús í miðbænum. Þeim hefur
fjölgað mikið síðustu árin. Fólk fer meira út að borða en áður.
Dóra: Eg ætla einhvern tíma að bjóða þér út í mat.
Anna: Jæja, það verður gaman.
* * *
Dóra: Hvenær byrja skólarnir, - í september?
Anna: Já, þeir byrja flestir í kringum fyrsta september. Ég kenni í
barnaskóla, og við byrjum þann fyrsta. Ég held að menntaskólarnir
byrji líka þá. Þú skalt hringja í skólann þinn á morgun og spyrja
um það.
Dóra: Ég hlakka til að byrja í skólanum. Þá kynnist ég strákum og stelpum
á mínum aldri. — Ég er viss um að þetta verður góður vetur.
Anna: Ég vona það. Þú hefur gott herbergi hjá okkur. Og þú verður í fæði
hjá okkur líka.
Dóra: Ég er heppin að eiga frænku eins og þig.
Anna: Ég held að þú sért ágæt frænka.
Dóra: Hvað á ég að borga fyrir húsnæðið og fæðið?
Anna: Við sjáum nú til. Kannski væri gott að fá svolitla húshjálp. Ef þú
þværð gólfin einu sinni í viku og þværð upp á kvöldin, þá væri það
ágæt borgun.
Dóra: Það líst mér mjög vel á. Það er svo gott að vera inni á heimili. Ég
er of ung til að leigja mér herbergi einhvers staðar úti í bæ, þar
sem ég þekki engan.
Anna: Það er satt. Það er líka gott fyrir okkur gömlu hjónin að hafa unga
manneskju á heimilinu.
Dóra: En þið eruð nú ekkert voðalega gömul. Amma og afi eru mikið eldri
en þið.
Anna: Já, það hlýtur nú að vera, því að ég er jafngömul mömmu þinni.
Vocabulary
(NB. The adjectives are given in m., f and n. sg.)
skemmtilegur -leg -legt: adj. nice,
pleasant
stóll stóls stólar: m. chair
borð -s —: n. table, desk
fallegur -leg -legt: adj. beautiful,
handsome
góður góð gott: adj. good
mynd -ar -ir: f. picture
veggur -jar -ir: m. wall
eftir: prep. (here) made by (& acc.)
þekktur þekkt þekkt: adj. well
known
listamaður -manns -menn: m.
artist
mega: v. be allowed to, hvað má
bjóða ykkur, what can I offer
you
mig langar í: I would like
rjómapönnukaka - köku -kökur:
pancake with (whipped) cream
líka: also, too
nei annars: perhaps not
áttu = átt þú: áttu til of eiga: to have,
to own
vínarterta -u -ur: a typical Icelandic
layer-cake
því miður: (here) I am sorry
jæja: well
biðja um: ask for
nokkuð fleira: anything else
sterkur sterk sterkt: adj. strong
ágætur ágæt ágætt: adj. (very) good
bolli -a -ar: m. cup
stór stór stórt: ajd. large
það er hægt: it is possible
aftur: again, fá aftur í bollann, get
a refill
ekkert: nothing
aukalega: adv. extra
margur mörg margt: (pl. margir
margar mörg) many
veitingahús -s -:n. restaurant
þeim hefur fjölgað: they have in-
creased in number
mikið: adv. much
síðustu árin: in recent years (ár n.
-s --, year)
meira: comp. more, meira . . . en,
more than
út: adv. out
áður: adv. before
einhvern tíma: some time
bjóða: v. invite (& dat.)
í mat: for lunch, dinner
það verður gaman: that will be fun
byrja: v. begin
skóli -a -ar: m. school
flestir: most (of them) m. pl.
í kringum: around
fyrsti: first (same declension as weak
nouns)
kenna: v. teach
barnaskóli -a -ar: m. elementary
school
halda: v. think, believe
að: conj. that
menntaskóli: grammar school, high
school
byrji: (this is a subjunctive form, 3.p.
pl. of byrja)
þá: adv. then
hringja: v. phone, hringja í (& acc.)
á morgun: tomorrow
spyrja: v. ask
um það: about it
ég hlakka til: I am looking forward
to
kynnast: v. learn to know (& dat.)
strákur -s -ar: m. boy
stelpa -u -ur: f. girl
á mínum aldri: my age
ég er viss um: I am sure
vona: v. hope
herbergi -s --: n. room
hjá: prep. with (& dat.)
í fæði: boarding
heppinn heppin heppið: adj. lucky
sért: (subjunctive, 2.p. sg. of vera,
be)
húsnæði -s (not in pl.): n. lodging
fæði -s (not in pl.): n. board
við sjáum nú til:we will see
væri (subj. of vera): would be
svolítill -lítil -lítið: little, a little
húshjálp -ar (no pl.): f. househelp
þvo: v. wash
gólf -s --: n. floor
einu sinni: once
vika -u -ur: week
þvo upp: wash the dishes
á kvöldin: in the evening
borgun -ar borganir: f. pay,
payment
mér líst vel á það: I find that
agreeable
mjög: very
heimili -s --: n. home
of: adv. too
ungur ung ungt: adj. young
leigja: v. rent
einhvers staðar: somewhere
þar sem: where
þekkja: know
enginn engin ekkert: pron. nobody
það er satt: that is true
gamall gömul gamalt: adj. old
hjón (pl.): n. married couple
manneskja -u -ur: f. person
voðalega: adv. terribly
eldri: comp. older, eldri en, older
than
hlýtur að vera: must be
því að: because
jafngamall - gömul -gamalt: as old
as (& dat.)
Hermann Hvalfjörð fundinn
Kæri Jónas:
Fyrir nokkru síðann varst þú að
spyrjast fyrir um niðja Hermanns
Hvalfjörð sem fluttist vestur með
foreldrum sínum árið 1883.
Það er mér ljúft að reyna að leysa
úr þessu vandamáli. Það mun vera
alveg rétt hjá þér að hann hlaut
ménntum sína vestur í Mantana, en
með hvaða mófi hann komst til
Vestur-Ástralíu er enn óljóst. Sumir
segja að hann hafi farið á hestbaki en
ég sel það ekki dýrara en ég keypti.
Fyrst og fremst er að ættfæra hann
heima á blessuðu gamla landinu.
Faðir hans var Jón Jónsson,
Jónssonar, Jónssonar, Jónssonar,
Jónssonar, Ketilssonar, Jónssonar,
Kormákssonar, Hreggviðssonar,
Illugasonar, Dínussonar, Jónassonar
sem fór í hvalinn forðum. En
hvalnum varð bumbult af hinni
óvæntu máltið og vildi losna við
þennan ófögnuð, en allt kom fyrir
ekki svo hann tók það ráð að stefna
til Svíþjóðar og synti með soddan
eldingshraða að hann rak hátt upp á
land. Þar ældi hann Jónasi og síðan
búa Svíar í Uppsölum. Nánari
upplýsingar um hvalinn er að finna
í heilagri ritningu en auðvitað kemur
það Jóni ekkert við.
Móðir Hermanns, kona Jóns, sem
er áður getið, var Hrolllaug Holsuða
Gorgeirsdóttir Gasgrímssonar, hin
mesta sóma og atgerviskona og
kallaði ekki allt ömmu sína.
Gasgrímur mun ver kominn af hinni
nafntoguðu Heljarþramarætt sem
seinna bjó á Sköturoði í Misfellum
við Fjölskrúðafjörð, hin meiri.
Hrolllaug var talin fallegasta stúlka
í sinni sveit og þó víðar væri leitað.
Svo prýðilega var hún hagmælt að
hún gat kveðið karl sinn í kútá
augabragði ef því var að skipta. Jón
og Hrolllaug felldu hugi saman og
hófu búskap á Streitu í Brosfellssveit.
Þau bjuggu þar blómabúi og
eignuðust fjölda sauða. Hermann var
þeirra yngstur.
Ég geri þá tillögu Jónas að þú setjir
þennan fróðleik til síðu þar til þú ert
búinn að fá vottorð frá tíu til tólf
heiðarlegum mönnum að hér sé rétt
farið með því einsog þú veizt er ég
ráðvandur unglingur og vil ekki
vamm mitt vita í neinu.
Mig hefur oft furðað á því að Dóri
Guðjóns skuli ekki einusinni nefna
þetta fólk á nafn í annálum sínum.
Hann hlýtur þó að vera þessu öllu
hundkunnugur frá blautu basssbeini.
Jæja Jónas minn, það kemur þá upp
úr kafinu að ég veit bara ekki
nokkurn skapaðann hrærandi hlut
um niðja Hermanns Hvalfjörð. Aðal
ástæðan er sú að hann mun hafa dáið
bæði ógiftur og barnlaus, sem hefur
sjaldan eða aldrei reynst gott til
frambúðar.
svo mælir þinn vin,
Brandur