Austurland - 09.07.1921, Side 1

24. tbl.
Seyðisfirði, 9. júlf 1921
2.
árg.
Fisktollurinn.
Því var mjög fastlega haldið
fram af andstæðingum aðflutnings-
banns á áfengi, að vínlöndin, sem
kaupa fisk vorn, mundu atls ekki
sætta sig við það, aö vér bönnuð-
um innflutning á vínum. Bentu
þá bannmenn á það, að frá Spáni
liöíum vér flutt hverfandi lítið inn
af áfengi. En svo er nú komið,
að bannið hefur sett oss í hina
verstu kreppu, ekki aðeins innan
lands heldur og utan.
Vel má það vera, að eigi þyki
Spánverjum það skifta miklu máli
fjárhagslega, þótt vér leyfum ekki
inníiutning á vínum. En þó er
alls ekki unt að segja það með
neinni vissu, hvað þeim hefur tll
gengið afarkosta þeirra, sem þeir
hafa sett oss, þar eð vandræði
þessi koma þegar í stað, þá er
gamlir samningar þeirra og Dana
eru fallnir úr gildi. En trúlegast
er samt það, að Norðmenn eigi
þarna óbeinlínis sökina. Þá er
þeir skyldu hefja samninga við
Spánverja, hækkuðu hinir síðar-
nefndu toll á norskum fiski um
12 peseta á hver 100 kg. og kváð-
ust gera það sökum þess, að að-
fluttningsbann á áfengi, hefði verið
lögleitt í Noregi. Mun Norð-
rnönnum hafa þótt þetta all-hart
aðgöngu og skírskotað til þess,
að ísland hefði einnig lögleitt að-
flutningsbann á áfengi en hefði
þó happa toil-kjör á Spáni. Munu
þá Spánverjar eigi hafa séð sér
annað fært, en láta eitt yfir báðar
þjóðirnar ganga.
Þykir sumum Spánverjar vera
all-óbilgjarnir og eigi gæta mjög
sanngirni, en fjarri fer því að frarn-
koma þeirra sé að neinu leyti ó-
eðlileg. Ráð þuö, sem þeir nota,
er algengt og gamalt mjög. Ber
þess að gæta, að víníramleiðsla
Spánar er afar mikil og bannstefna
þessvegna einhverjum helzta at-
vinnuvegi þeirra mjög skaðleg.
Mun þess jafnvel meira gæta í
ákvæðum þeirra i þessum málum
heldur en hins, hversu mikið tjón
er að.missi vínverzlunarinnar ad-
eins við Noreg og fsland. Mundi
hvaða ríki sem er, haga sér á
sama hátt, ef það hefði tÖk á því.
Og þeir geta sett oss stólinn fyr-
ir dyrnar og skal það nú nokkuð
athugað.
Aðalmarkaðurinn fyrir allanstór-
fisk vorn er á Spáni. Þar hefur
fiskur vor getið sér hinn bezta
orðstír. Og hvergi er fyrir hann
þvílíkur markaður sem þar. Spán-
verjar fá víöa að fisk. Meðal
annars frá Englendingum, Norð-
mönnum og síðast en ekki sízt
Nýfundnalandsbúum. — Þá rekur
því enginn nauður til kaupanna,
geta verið án fisks vors lengri
tíma, heldur en vér höfum efni á
að sitja uppi rneð hann. Og ann-
ar, og því sízt jafngóður markað-
ur, verður ekki fenginn á nokkrum
mánuðum. Til þess þarf mörg ár
og miklaogkostnaðarsamareynzlu.
Því miður eru skýrslur um út-
flutning til Spánar eigi fyllilega
skýrar. Yngri heildarskýrslur en
frá árinu 1918 eru eigi komnar
út, og fór þá mjög mikið af fiski
vorum til ýmsra annara ríkja, er
voru einskonar milliliðir í verzl-
un vorri. Mest fór til Englend-
inga, er þröngdu oss til aö hlýta
þeirra kostum. Annað er það, að
þau ár var togaraflotinn mjög
lítill og mjög mikil deyfð yfir
þorskveiðum, flestir lögðu þá
áherzlu á síldveiðar. Alt þetta ger-
ir allar tölur sem hér verða tilfærö-
ar miklum mun lægri, en búast
iná við að verði næstu árin.
Samkvæmt fiskiskýrslunum, 1918,
var saltaöur þorskur fluttur til
4,651,663 kg.
570,602 —
345,764 —
199,823 —
258,173 —
260,555 —
Spánar . . .
Smáfiskur. .
Söltuð ýsa .
Langa . . .
Ufsi og keila
Labradorfiskur
Verkaður fiskur (ó
sundurliðaður). .
800,000
Samtals: 7,086,580 kg.
Sama ár var flutt til Bretlands
4,808,703 kg. af stórfiski. Er því
meira flutt til Eriglands en Spán-
ar af stórfiski það ár og mun
ekki of í lagt, þó að sagt sé að
mestur hluti útflutningsins til
Bretlands hefði farið til Spánar
á friðartímum. Þá voru og árið
1918 flutt út 4,954.642 kg. af ó-
verkuðum fiski til Bretlands, Frakk-
lands og Bandaríkjanna. Og er
óhætt að segja, að hefðu aðstæð-
ur verið betri, þá mundi mikill
hluti þess fisks hafa verið verkaður
og þá nokkuð af honum (stór-
fiskurinn) verið senttil Spánar. Loks
má þess geta, að afar mikið af
fiski frá árinu 1918 lá óselt langt
fram á næsta ár. Þegar svo það
er tekið með í reikninginn, að
fiskframleiðslan eykst ár af ári,
með vaxandi togarafjölda, mun
ekki of í lagt, að áætla að 12 milli-
ónir kg. verði flutt til Spánar ár-
lega.
Nú hefur harðnað mjög milli
Norðmanna og Spánverja og toll-
urinn veriö færður upp í 77 pe-
seta. Munum vér eiga að sæta
sömu kjörum. Neinur þá hækk-
unin 53 pesetum, miðað við 100
kg. Pesetinn er á venjulegum tím-
um, þegar alt hefur sitt jafnvægi,
jafngildur 72 aurum. Hækkunin er
þá samkvæmt þessu (pesetinn
0,72) rúmar 38 krónur, miðað við
100 kg. En taka má tillit til þess,
að fyrst um sinn mun pesetinn
verða í all-mikið hærra verði,
heldur en hér er reiknað, og nem-
ur því tap vort árlega mörgum
milliónum á tollhækkun þessari.
Verð á fiski var hér í fyrra
135,00 kr, miðað við 100 kg. af
stórfiski fyrsta flokks. Má þar af
sjá hversu feikna mikið tjónið er,
þegar það er borið saman við
verð það, sem menn þeir verða
að hlýta, er lífsuppeldi sitt hafa
af fiskiveiðum. Þá væri ekki fjærri
sanni að athuga fiskverðið fyrir
stríðið, þar eð nú má við því
búast, að verðið á fiski sem öðr-
um afurðum fari fremur að þok-
ast í það horf sem áður var. Og
þar eð söluhorfur eru nú fremur
óálitlegar, þá má jafnvel við því
búast, að fiskur falli meira hlut-
fallslega en erlendu vörurnar, sem
vér þurfum að kaupa.
Árið 1912 var verð á stórfiski
fyrsta flokks hér á Seyðisfirði
35,00 kr. 100 kg. og árið 1913
46,00 miðaö við sömu þyngd.
Söluverð á sama fiski var þá
64,00 kr. skippundið 1912 — og
86,00 1913. Sýnir þetta enn þá
gleggra, hversu afskaplega tilfinn-
anlegur verður tollur þessi. Er
eigi sjáanlegt, að fært verði að
lifa af fiskiveiðum, ef svo búið
stendur, sem nú áhorfist.
Ein af allra stærstu fiskiþjóð-
unum, Bretar, sem um leið eru
stórveldi á öllum sviðum, hafa
krafist þess af Spánverjum, að
tollur af fiski þeim, er fluttur
verður inn til Spánar frá Bret-
landi, verði alls ekki hærri en
24 pesetar. Er enginn efi á því,
að Bretar hafa í öllum höndum
víð Spánverja, þar eð milli þeirra
landa er afar mikil verzlun. Fer
því svo, að Bretar munu fá sín-
um kröfum framgengt, og standa
síðan murgfalt betur að vígi ís-
lendingum og Norðmönnum með
fiskverziun. Og ef vér fáum eigi
vorum kröfum framgengt, verð-
um vér að gera oss að góðu, ef
vér eigum að hafa minstu færi á
að stunda fiskiveiðar, að selja
Bretum fisk vorn og láta þá græða
á honum milliónir, sem að réttu
lagi ættu að fara í vorn vasa.
Og eigi nóg með það, að þeir
græði beinlínis á fiski vorum, svo
að mjög miklu nemi, heldur ná
þeir á sitt vald markaðinum og
geta selt mikið af sínum fiski sem
íslenzkan fisk. En alkunna er það,
að fiskverkun þeirra stendur að
baki vorri fiskverkun, og mundu
þeir þá stórum hafa spilt mark-
aði vorum, er til þess kæmi, að
vér sæjum oss fært að taka á ný
að selja fisk vorn sjálfir. Þá er
alls ekki ómögulegt, að þeir á
þennan hátt gætu orðið all-áhrifa-
ríkir á verzlunar- og peningamála-
sviði voru. Sást það bezt á stríðs-
árunum, hversu hægt var um
hönd, að eiga undir högg þeirra
að sækja. Og búumst vér við því,
að fáir vilji koma landinu í slíka
úlfakreppu.
Bersýnilegl er þvi það, að þetta
er eitthvert hið mesta alvörumál.
Flestir munu segja. að leita verði
samninga. En hér getur alls ekki
verið um bindandi samninga að
ræða, heldur að eins samninga-
umleitanir, meðan þjóðin hefur
ekki verið krafin atkvæðis um
málið. Og á því á hún hina fylstu
heimtingu, að það verði gert á
einhvern hátt og það sem fyrst.
Engin stjórn, jafnvel ekki sú, er
nú situr að völdum, getur verið
svo fífldjörf, að taka ákveðna á-
kvörðun, er gildi um langan tíma,
án þess að kalla þjóðina til at-
kvæðis. Að vísu má skoða það
sem svo, að stjórnin hafi. vald til
að semja. En hvernig á þjóðin
að sætta sig við það, að gerðir
verði að henni forspurðri samn-
ingar, sem hún á síðan að stynja
undir árum saman. Hvað er í
húfi? Milliónir fjár teknar úr vasa
þeirra, er með súrum sveita sækja
björgina út á hafið. Tugír þús-
unda úr þeirra vasa, er aðra at-
vinnuvegi stunda. Og hvað getur
af þessu leitt fyrir þjóðina? Eymd
og neyð meðal einstaklinganna
og framkvæmdaleysi í þjóðheilla-
málum og opinberum framkvæmd-
um. En hinum megin á metaskál-
inni eru bannlögin. Vitanlegt er
það, að fjöldi manna meðal þjóð-
arinnar er þeim andstæður og vill
ekkert á sig leggja fyrir þau, en
vill meiri hluti þjóðarinnar halda
fast við þau, ef eigi leysist að
fullu og öllu úr þeim hnút, sem
nú hefur verið hnýttur? Þetta er
það sem menn ættu að hugleiða.
Og ætti sem víðast að halda um
málið almenna fundi og skora á
stjórnina að leitast fyrir um vilja
þjóðar og þings, áður en bind-
andi samningar eru gjörðir.
Svar stjórnarinnar er ekkert
hægt um að segja að svo komnu.
Sjálfsagt hefur hún orðið að svo
komnu máli að leggja þann grund-
völl samninganna í orði kveðnu,
sem þegar hefur um heyrst, þar
eð hún hefur eigi heimild til að
leggja annað til grundvallar, held-
ur en það sem landslögum er
samkvæmt. En hitt er eigi sídur