Baldur - 04.05.1903, Blaðsíða 1

BALDUR.
I. AR.
GIMLI, MANITOBA, 4. MAÍ 1903.
N R. 17.
Skýrskotunar-
hreyfingin.*
Einn af m e n n i n g a r-
straumum heimsins,
frelsi, friði, og þjóð-
ræði til eflingar.
Eftir Prof. Frank Parsons.
frönsku hcrmönnunum, sem komið
höfðu til J)ess að hjálpa Banda-
mönnum. Þ4 sl<3 eldinum f Frakk-
land, og logar frönsku byltingar-
innar brenndu hásæti Bourbonanna
til kaldra kola.
Herskarar Napóleons hristu öll
hásæti Norðurálfunnar, byltu flest-
um þeirra alvegum koll, settukot-
unga þar sem keisarar höfðu verið,
gjörðu að engu ,,guðsnáðarrjett-
Fyrir liðugum hundrað árum indi“ konunganna, og feyktu frœ-
stóðu allar þjóðir hins mcnryaða kornum þjóðræðiskcnninganna land
heims uKdir ótakmörkuðu höfð- úr landi. Andstœðu hersveitirnar
ingjaveldi. Það bjarmaði að eins
fyrir frelsi á EnglandL Þar var
til stjórnarskráin mikla (Magnia
Charta), rjettindareglugjörðin, og
fulltrfiadeildin ; en atkvæðisrjett-
urinn var fjarska takmarkaður, og.
•útbýting hans ógurlega ranglát.
P'áeinir auðmenn og höfðingjar
höfðu mestan hlut fulltrúasætanna
algjwrlega ,á sínu valdi. Grundvall-
aratriða sannarlegrar sjálfstjómar
gætti að eíns í hrep-[)amálum að
nokkru verulcgu leyti.
Voltaire og Rousscau vöktu
sneru heim aftur frá Frakklandi
gagnteknar af frclsisóskum og þjóð-
ræðiskenningum. Prentsmiðjurnar
sáldruðu hinum nýju skoðunum út
að árum, — 1775 var ekkieitt ein-
asta þjóðveldi til, en 1875 ekkert
óbundið einveldi til meðal róm-
anskra eða germanskra þjóða. Sum-
ar þeirra hafa sambland af kon-
ungsstjórn, fulltrúastjórn, og þjóð-
stjórn; sumar sambland af full-
trúastjðrn og þjóðstjórn ; og eitt
hrcina og beina þjóðstjórn.
Frá einvöldum konungi
til sjálfráðrar þjóðar, —-
frá einum til allr a,—þ e 11 a
er undirstraumur aidar-
innar. Haldið þjer að þcssi
straumur stansi f miðjum hlfðum ?
Haldið þjer að þau öfl, sem höfð-
ingjar, kpnungar, og keisarar
Norðurálfunnar gátu enga rönd við
á meðail almennings, og stúdentar j relst, verði yfirbuguð af fáeinum
við alla háskóla glóðu af frönskum,
enskum og ameríkönskum Trelsis-
hugsjónum.
Franski byltingareklurinn
auðkýfingum og stjórnglæframönn-
um ?- Ekki svo framarlega sem al-
menningurinn hættirekki að hugsa.
var ! Ekki nema skólarnir og prentsmiðj-
urnar verðl látnar lenda allar í
Og ef
ekki nú
Sviss. Hún er stranglega h e i m t-
u ð f Ástralfu og Nýja Sjálandi.
Hún hefir þegar smeygt sjer inn í
flcst svcitamál og mörg þjóðmál f
Ameríku, Englandiog Frakklandi.
Hún hlýtur að koma hjer og hvar
annarsstaðar, sem frelsisþrá þjóð-
anna er f heilbrigðu ástandi, — þar
sem hver einstakur þráir að stjórna
sjálfur til jafns við alla sína sam-
borgara, — afþvf, að mcð engu
öðru móti getur vilji fjöldans kom-
ist f ljós fyrir vilja hinna fáu.
Aliir trúarlærdómar um brœðra-
lag, kærleik og rjettlæti verða á-
rangurslausir, nema mannfjelagið
gcfi þeim virkilcga viðurkenningu ;
og það er til lítils fy.rir siðfrœðing-
inn að uppálcggja mönnum brœðrá-
lagsskyldur, nema stjórnfrœðingur-
inn skapi hverjum manni tílsvar-
andi brœðralagsrjettindi og mögu-
legleika.
bœldur niður, en ekki nema um
stundarsakir. Hann blossaði uPP j greipum glæframannanna.
aftur og aftur, ekki einungis á 1 Þcsskonat mönnum
Frakklandi, heldur einnig á ítalfu, i híálPað til t*ess af alþýðunni sjálfri,
C^.THEnO
Austurrfki, Þýzkalandi, Spáni, og
Keisarar og kon-
Norðurálfuna af svefni. Reynzla vfðar og vfðar.
hrcpþasjálfstjórnarinnar, og kenn- ; ungar fóru að veita þjóðunum
ingargrundvöllur stjórnarskrárinnaf | stjórnarskrár tíl þess, að spekja þær.
mi'klu og rjcttindareglugjörðarinn- , E n g 1 a n d lagfærði fulltrúafyrir-
ar fluttust vestur yfir hafið, og | komulagið, rýmkaði atkvæðisrjctt-
sköpuSu þar (í orði kveðnu) full- [ inn, setti lög um atkvæðagrciðslu
komna þjóðarsjálfstjórn. England ' og embættisveitingar, og leitaðist
ætlaði að kirkja þessa stjórnarfars-1 við að reisa skorður við kosninga-
fyrirmynd f fœðingunni, og greip svikum. í Amerfku reis upp
; að stanza þenna mcnningarstraum,
j sem byltist fram f þjóðræðisáttina ;
— ef meiin gjörast ekki sfnir eigin
böðlar og afkomenda sinna ;* —
ef menn ekki láta nú stfga á háls-
inn á framþróun drengilcgs jafn-
rjettis f heiminum, þá hlýtur seint
cða sncmma að rcka að b e i n n i
löggjöf. Hún er komin í
til vopna. Endalyktin varð ósig-
ur einveldisstjórnarfarsins.
P'relsiskenningarnar skýrðust og
umsteyptust f eldi hins amerfk-
anska frelsisstríðs, og fluttust svo
aftur til Frakklands með þeim
P'ranklfn, Paine, Lafayette,
* Svo nefni jegþað, sem á ensku
er kaliað ,,The Refercndum
Movement11. Það er fólgið f
því að skýrskota hinum ýmsu
samþykktum þjóðþinganna til
almennings til enddegra úr-
slita, ' jjuÝD.J
víðlent þjóðveldi, með þjóðræðis-
stjórnarfari f þvf, sem stjórnarskrár-
tilbúningi viðkemur, og samblandi
af fiilltrúastjórn og þjóðstjórn f öðr-
um málum. Á Svisslandi
komst þjóðveldi á fót með fullkom-
og j inni þjóðstjórn, • Þjóðkjörnir full-
trúar hafa á hendi framkvæmdir
allar, og lagasmíði, en skýrskota
hinum ýmsu lagaákvæðum til kjós-
endanna, áður en þau eru Iátin
ganga í gildi.
Það hafa orðið miklar stjórnar-
farsbreytingar í heiminum á hundr-
S j á járnbrautasamninga Rob-
FOB TWENTY YEARS IN THE LEAD
Automatíc take-up; self-sctting needle; self-
threading shuttie; automatic bobbin winder;
quick-tension release; all-steei nickeled attach-
ments. Patknted Baix-bkaring Stand.
SUPERIOR TO ALL OTHERS
Handsomest, easiest runnlng, most noiseless,
most durablo.......Ask your dealer for tha
Eldredge,‘B,” and donot buy any machino un-
yi you havo seen the Eldredse “Ii.” t’orti-
*.aro its quallty and prlce, and ascertaln lw
Wperiorlty.
If lnterested send for book about Eldrldga
"B.” We will mail ít promptly.
Wholesale Distributors: j
Merrick, Anðerson & Co., Winnipeg.