Baldur - 04.05.1903, Side 2

2
BALDUR, 4. MAÍ 1903.
BALDUR
er gefinn út &GIMLI, Maxitoba.
Kemur út einu sinni í viícu.
Kostar $1 um árið.
Borgist fyrirfram.
Útgefendur:
Nokkkik Ný-Íslkndingar
Ráðsmaður: G. THORSTEINSSON.
Prentari: JóHANNES VIGFÓSSON.
Utanáskrift til blaðsins :
BALDUR,
Gimli, Man.
V*rð á »máum aug'ýÚDgnm er 25 cente
fyrir þumlung dá-U»lengd»r. Afeláttur er
gefinn á atœrri auglýsÍDgum, «em birtait í
blaðinu yfir lengri tíma. V.ðvíkjandi
eííkum afalætti, og öðrum fjármálum bl«ð»
ins, eru menn btð.úr að »nú» »jer að táð -
manninum.
MÁNUDAGINN, 4. MAÍ I9O3.
Opt er þörf,
nú er nauðsyn.
ísalands
óhamingju
verður allt að vopni.
B. Thorarennen.
Óhamingju Nýja íslands verður
margt að vopni.
I'yrst þegar Nýja Island byggð-
ist liðu menn tilfinnanlegt hungur,
en ekki var annars að vænta, þar
sem menn hrúguðust saman f Ije-
lcgum skýlum undir veturinn með
litlum forða. Sú neyð var ekki
landinu að kenna, heldur fyrir-
hyggjuskorti mannanna.
Næst kom bóluveikin, og gjörði
mönnum lffið Iftt bærilegt, sakir
ástvinamissis og annara þrenginga;
en ,,það eru ekki allar sóttir guði
að kenna,“ og ekki var landið skuld
í þessum erfiðleikum.
Þá komu flóðin, trúmálaflóðið og
vatnsflóðið. Ekki eru trúarbragða-
þrætur Iandinu að kenna. Svo mik-
ið er þó óhœtt að fullyrða. En það,
sem ekki er jafn bersýnilegt í fljótu
bragðí, er hitt, að allt það tjón,
sem Ný-íslendingar hafa bcðið af
vatnsflóðinu, er ekki heldur land-
inu að kenna, heldur þckkingar-
skorti mannanna. Það eru ekki
nema fáar ferhyrningsmílur af
landi, á tveimur eða þremur pört-
um strandarinnar f Nýja íslandi,-
undirorpiðnokkurri hættu af ágangi
vatnsins ; en af þvf að þessar flreð-
ar eru grasgefnustu blettirnir og
lágu við vatnið, völdu mcnn sjcr
bústaði þar, sem óbyggilegast var
til frambúðar.
Allt þctta olli burtflutningi frá
Nýja íslandi, og landinu var kennt
um margskonar armæðu, sem alls
ekki var þvf að kenna. ÖtuluStu og
óstilltustu mcnnirnir fóru burt, þeir
sem voru óánægðir með þáverandi
kjör sfn og höfðu atorku til þess,
að leitast við að bœta þau. Sein-
látustu og þolinmóðustu mennirnir
sátu eftir, þcir scm þannig voru
skapi farnir, að ',,þo!a og lfða,
þreyja og bíða,“ og ýmist skorti
kjark til þess, að freista hamingj-
unnar annarsstaðar, eða gjörðu sjer
von um, að það mundi rakna fram
úr fyrir sjer þar, sem þcir voru.
Allt þetta snerist Nýja íslandi
til óhamingju. Þvf hefir farið eins
ogmönnunum, scm „margur færaf
litlu lof, og last fyrir ekki parið“. |
Þeir af hinu burtflutta fólki sem j
voru minnstir skapstillingarmenn, |
báru Nýja íslandi verst söguna,
og yfir höfuð að tala hafa Wintri-
peg-íslcndingar það á samvizkunni,
að hafasogið blóð og merg úrNýja
íslandi, mcð þvf, að beina þangað
ölfum þcim, sem fátækastir hafa
komið frá íslandi, en aftrað hinum
efnaðri frá að flytja þangað. Um
þetta eru ,,agentar“ stjórnarinnar
sekari en allir aðrír menri, þvf þcir
hafa vfsvitandi unnið að þvf, að
drcifa íslendingum sem mcst, svo
að þeir yrðu sem auðunnust bráð
hinna enskumælandi húsbœnda
þcirra, þótt þeir sje nú öllum mönn-
um fegnari að leita þessarar elztu
og stœrstu íslendingabyggðar fyr-
ir cigin hagsmuna sakir.
Það er auðveldara að koma!
slæmu orði á cinn mann eða citt ■
hjcrað heldur en að koma þvf af
aftur. Jafnframt þvf, scm Nýjaís-
land hefir verið lastað, hafa Önnur
byggðarlög verið lofuð, en þótt al-
mannarómurinn hafi þannig getað
tafið framfarir Nýja íslands f sam-
anburði við framfarir annara hjer-
aða, þá er það fjærri öllum sanni,
að hyggja að Nýja ísland hafi stað-
ið f stað eða eigi óglæsilega fram- i
tfð.
Það er óðum að verða sýnilegt
vfðsvegar um Nýja ísland, að
,,reskan vill rjetta þvf örvandi
hönd“. Þótt margir unglingar f
Nýja íslandi hljóti að finna tilþess,
að þeir sjeekki svo framtakssamir,
sem þcir ættu og mættu vera, þá
er þar nú samt margt myndarlegt
fólk í uppvextí. Framtíð Nýja ís-
lands er að minni hyggju mikið
meira komin undir manndáð þeirr-
arkynslóðar, scm nú er f uppvexti,
: heldur en undir þeim innflytjcnd-
j um, sem smám saman tfnast inn,
þótt ötulir og cfnaðir menn sje
æfinlega œskileg viðbót.
En svo hefir hvað eftir annað
dregið skýflóka fyrir bjarmann af
þessum framtfðarvonum. Auk
eyðilcggingarinnar af burtflutn-
ingnum, auk hindrunarinnar á inn-
flutningum, hefir dauðinn höggvið
! tilfinnanleg skörð f hópinn heima
! fyrir. Víðinessbyggðin missti
Brynjólf Gfslason f fyrra, Jón Jóns-
son f ár. Missir slíkra mannagjör-
ir framfaravonir þcss byggðarlags
þeim mun tiaprari, sem hluttöku
þeirra nemur, og sú hluttaka var
sannarlega ckki lftilvæg eftir aldri
og ástæðum. Það er ckki ætlunar-
verk mitt nú að syngja þessum
látnu stallbrœðrum okkar lof, eða
sýna f hverju gildi þcirra hafi kom-
ið fram, heldurhitt að bendaáþað,
hvcrsu margar orsakir skapa ástand
hins ný-íslenzka mannfjclags, án
þess að landið eigi nokkurn last-
verðan þátt f þvf.
Eins er með þarfirnar, scm
skapast, cins og framkvæmdirnar,
sem hindrast. I hvert skifti, scm
fátækir innflytjendur hafa komið,
hafa einhverjir orðið til þess, að
rjetta þeim að cinhverjú leyti hjálp-
arhönd, og það hefir oft heldur taf-
ið fyrir framför þcirra, sem fyrir
hafa búið. En svo hafa merin Ifka
oft orðið að bœta úr þeim þörfum,
sem hafa skapast við fráfall ýmsra,
sem hafa haft fyrir ilðrum að sjá.
Sumir þeirra fjiilskyldufeðra, sem
dáið hafa, hafa látið eftir sig tölu-
verðan fjárhlut börnum sfnum til
uppcldis, auk þess sem aðrir hafa
drengilega bœtt úr hinum bráðustu
þörfum, sem þannig hafa skapast.
Þannig lagaðar kringumstæður hafa
sfðast komið f ljós við fráfall Stef-
áns hcitins Oddleifssonar. Aftur
kemur það öðruhverju fyrir að Ný-
íslendingar þurfa að sjá á með
börnum þcirra, sem hafa lifað við
svo mikla vanheilsu, að cngin fram-
tfðarfúlga er fyrir hendi þegar
þeirra sjálfra missir við. Slíkt til-
felli hcfir cinnig nýlega borið að
höndum við fráfall Jóhanns heitins
Ingjaldssonar. Hann lætur eftir
sig ekkju með sjö eða átta börnum
og sama sem engum fjárhlut þcim
til uppeldis. Vinnukraftar ckkj-
unnar og einnar stúlku eru í raun-
inni hið cina, scm tcljandi er, af
þvf að, þótt einn drcngurinn hafi
15 ár á baki>. þá væri synd að ætla
þreki hans það, sem venjulega væfi
ætlast til eftir aldri. Jcg hygg að
það sje fremur höfuðið en höndin,
sem þar er á að byggja, cf einhvcr
góður drengur vildi verða til þess,
að sinna því. Önnur börn f þcssari
fjölskyldu cru I, 3, 5, 7, og 9 ára
göraul. Oft heflr skapast þörfii
Nýja íslandi, og henni hefir oft
vcrið furðu drengilcga fullnregt,
þótt annara sveita mcnn líti of
sjaldan á það, hvað fátækum er það
mikill erfiðleiki að breta fátækt
annara. Nú cr sannarleg nauðsyn,
°g jeg vonaað almenningur bregð-
ist samvizkusamlega við þvf, að
sinna henni. Jeg er viss um að
öllum póstmeisturunum f sveitinni
væri ánægja að þvf að veka mót-
töku öllu þvf fje, sem menn kynnu
að vilja gefa þessum stóra smá-
barnahóp. Jeg er viss um að fjöldi
kátra og kvikra unglinga yrði ckk-
ert ófarsælli þótt hann gæfi þcss-
um yngri börnum sinn ,,kvartinn“
hverju, rjctt eins og hann væri að
taka þau mcð sjer á samkomu, og
fjölda margir vel vinnandi menn'
gætu sjcr bagalítið Iátið það vera
dollar en ekki ,,kvart“. Það er
miklu nær fyrirmarga að venjasig
á að hlaupa undir svona byrði, þeg-
ar slfkt kemur fyrir f sveitirtni,
hcldur en að horfa á eina konu
hnfga máttvana undir fargi, sem
henni cr allsendis ómögulegt að
bera svo vel fari.
Þvf Ijósari, sem okkur Ný-ís-
lendingum er saga okkar eigiri
sveitar, því hreinni samvizku get-
um við haft út af því, að við cigum
ekki allt skilið, sem okkur cða
plássinu okkar er eignað á tungu
þeirra, sem þykjast vera okkur for-
sjálli og atorkumeirí. Nýja ísland
hefir frá upphafi verið elns og hvcr