Baldur - 05.10.1903, Blaðsíða 2

2
BALDUR, 5- OKT. 1903
BALDUR
ergefinn útáGIMLI, Manitoba.
Kemur út einu sinni í viku.
Kostar $1 um 4rið.
Borgist fyrirfram.
Útgefendur:
Nokkrir Ný-ÍSLENDIXGAR.
Rííðsmaður : G. ThORSTEINSSON.
Rrentari: JóHANNES VlGFÓSSON.
Utanáskrift til blaðsins:
BALDUR,
Gimli, Man.
Veið á smáam auglýsingum er 25 cents
fyrir þumlung dálkslengdar. Afslattur er
gefinn á stœrri auglýaiogum, sem birtast í
blaðinu yfir Iengri tíma'. Viðvíkjandi
slíkum atslætti, og öðrum fjármálum blaðs
ins, eru menn beðair að snua sjer að laðs-
manninum.
MANUDAGINN, 5. OKT. I9O3.
Ólga.
,,í voðans höndum—
jeg veit þú fær sjeð hann—
þau vagga’ honum hlæjandi’
og leika sjer með hann,
þau dauðinn og
beljandi blóðughaddan“.
(Framhald).
Sú mannfjelagsólga, scm sprott-
in er af hinum núverandi kjörum
vinnulýðsins er hverjum hugsandi
manni auðskilin. Að sönnu haía
íslendingar til skamms tfma lftið
haft af þeim kjörum að segja, sem
daglaunamenn stórborganna víðs-
vegar um heiminn eiga við að búa,
en þcim er samt sem áður fullkunn-
ugt um þann virðingamun, sem
menn eiga við að búa eftir því
hvaða stjett þeir skipa án nokkurs
sjerstaks tillits til hins persónulega
manngildis. Þeim er ekkert ókunn-
ugt um þá niðurlægingu, sem sjó-
mannastjettin eða bœndastjettin er
í að tiltölu við kaupmannastjettina
eða embættismannastjettirnar. Þó
er daglaunamannastjettin verst far-
in af öllum, þvf að hún er einskon-
ar aðstoðarstjctt allra hinna, og er
að viðurværi sínu upp á það kom-
in, að hinar stjettirnar sje f þörf
fyrir eins mikla vinnukrafta þann
og þann daginn eins og fram eru
boðnir á vinnumarkaðinum.
Þvf er vitanlega haldið fram af
sumum, að þótt hlutföllin milli
framboðs og cftirspurnar í hvcrju
scm cr, gangi eitthvað úr skorðum,
þá jafni það sig strax aftur ; — {
cn slfkt er að eins fölsk fmyndun.
Það jafnar sig á sama hátt eins og
stórvötnin hjer í Canada jafna sig. j
Vatnið úr Erievatninu beljar í sf-
fellu fram í Ontariovatnið, en sá
straumur hefir öld eftir öld skapað
ólguna í Niagarafossinum en ekki
fyrirbyggt hana. Á sama hátt skap-
ast ólgan miðja vega milli fram-
boðs og eftirspurnar, af þvf aðhinu
hagfrœðislega landslagi mannfje-
lagsins cr svo varið, að annar flöt-
| urinn stendur ofar en hinn, oghag-
sýni fjárglæframanna kemur ævin-
lega fram tþví, að gjöra þann hæð-
! armun sem mestan. Jafnvel f dag-
legum viðskiftum er einn maður
langt um lægnari á það heldur en
annar, að komast að góðum kjör-
um mcð þvf, að láta aldrei sem sfn
sjc þægðin, þótt honum bráðliggi á
ekkert sfður en þcim, sem hann á
skifti við. Þetta sjer og þckkir
hver maður af sinni daglegu
reynzlu, og sömuleiðis sjer hver
maður, þegar hann hugsar út í það,
að sá sem cr embættismaður og
vinnur með höfðinu getur ckkert
fremur vcrið án þess, sem vinnur
með höndunum, heldur en sá, sem
vinnur með höndunum getur vcrið
án þcss, sem hugsar upp áhfildin
og aðferðirnar og afhendir þær
vinnulýðnum til framkvæmdanna.
Það cr alveg jafnt á komið með
þeim, svo að hvorugur ætti ncitt
að þykjast yfir hinum.
Svona er því nú samt varið f
heiminum, að hafi einn, fyrir til-
stilli guðs eða góðra foreldra eða
annara góðra manna, fcngið meiri
menningartækifæri heldur en ann-
ar, þá gjörir óheilbrigt almennings
álit það að sjálfsagðri hcfð, að sá
maður skuli tafarlaust fara að leika
cinhverskonar æðri veru'hcldur cn
meðbrœður hans, sem annaðhvort
hafa verið minni gáfum gæddir frá
skaparans hendi eða hafa fengið
j minna tækifæri til þess, að rœkta
þær gáfur, sem þeir hafa verið
fæddir með. Slfkur maður á helzt
að láta sjer þykja skömm að þvf,
að taka hendi sinni framar til nokk-
urs verks, og sá þykir naumast að
manni mcðai , ,höfðingja“, sem
ekki kcmur viti sfnu svofpeninga,
að börn hans og barnabfirn gcti
hvað fram af fiðru lifað f iðjuleysi
af rcntunum eftir hans dag. Al-
mcnningsálitið virðist ætlast til
þcss, að þeir hinir fáu, sem guð og
mcnn hafa veitt beztu tækifærin,
skapi úr afkomcndum sfnum nýja
stjctt, scm ckkert þurfi að aðhafast
fremur cn þeim bezt lfkar. Þcssi
iðjuleysingjastjett er svo talin ypp-
arlegri en allar aðrar stjcttir. Hún
cr f allan handa máta álitin gfifugri
og dýrðlcgri hcldur en þcir, scm
bcra hita og þunga dagsins frá
morgni til kvölds til þess að upp-
fylla sfnar nauðþurftir og f ofaná-
lag allar hinar hjegómlcgu þarfir
iðjuleysingjastjettarinnar.
Þetta er nú það, sem vcrkamcnn-
irnir til og fráf heiminum eru farn-
ir að verða nokkuð háværir út af.
Þcir eru óðum að vcrða svo auðug-
ir að þekkingu, að þeir sjá hversu
mikil rangsleitni er í þessu fólgin.
Þeim finnst það ekki hvfla á sjcr
að ,,forsorga“ heila hópa af let-
ingjum mcð öllu þeirra skylduliði,
og það f svo miklum vellystingum |
að langt skarar fram úr þvf, scm
þcir geta vcitt sfnum eigin bíirnum.
Samkvæmt hvaða rjctti cr dreginn
tollur af vfiðvaþrcki fíiðursins upp
á hvern dag, svo að hann hcfir
ekki einu sinni eins mikið f afgang
handa henni litlu dóttur sirtni, eins
og hann leggur til í vasa annars
manns handa henni dóttur hans,
jafnframt þvf, scm eitt, tvö, þrjú
hundruð verkamenn gjöra daglega
slfkt hið sama handa þcssari cinu
stúlku ? Verkamcnnirnir eru farnir
að sjá, að þeir cru látnir gjöra þctta,
samkvæmt auðvalds rjetti, sem
byggður er á höfðingjaveldislöggjöf
og haldið er við af leigutólum auð-
valdsins sjálfs. Samkvæmt þeim
rjetti, -en ekki samkvæmt neinum
siðfcrðisrjctti, getur einn maður
orðið á fáum árum milljónari, und-
ir sömu náttúruskilyrðum og sama
mannfjelagsástandi eins og þúsund
nágranna hans eru oft og tíðum
mcira og minna skuldugir.
Það er ekki eyðandi orðum um
það, að það hafi nokkurn tfma
nokkur einn maður unnið með ær-
legu móti fyrir milljón dollara. Það
endist engin mannsævi til þcss.
Ráðgjafarnir f Canada þyrftu að
geta unnið í 200 ár og mættu engu
eyða af kaupi sfnu allan þann tíma
til þcss, að eignast cina milljón.
Þeir fá $5000 á ári fyrir vinnu
sfna, og það mundi sveitabúum og
óbrotnum verkalýð þykja allsenni-
lcgt, en það þarf eigi að síður 200
ár til þess að gjöra milljón úr þvf.
Gangi maður nú út frá þvf sem
sjálfsögðu, að þcssir og aðrir þjóð-
kj'örnir valdsmenn ríkjanna sje í
hópi hinna atgjörvisínestu manna,
þá er það sýnilcgt, að annaðhvort
er þeirra ævistarf of lágt metið cll-
cgar ævistarf hinna ýmsu forkólfa
og hluthafa gróðafjelaganna cr of
hátt metið. Hvernig sem 4 er litið,
kemur það f ljós, að gagnscmi
vinnunnar og endurgjaldið fyrir
hana svarar ekki hvað til annars
Það ber öll slík íhugun að sama
brunni, ncfnilega að þvf, að ójöfn-
uður á sjer stað í skiftingu auðsins,
og að viðurkenningarleysi á sjer
stað fyrir sum vinnubrögð, sem
ckkcrt sfður eru nauðsynleg heldur
cn önnur vinnubrögð, scm mcira
cru mctin. (Framhald).
FOB TWENTY YEARS tN THE LEAD
Automatic take-up; self-setting nccdlej self-
threadin.g: shuttle; antomatic bobbin winder;
quick-tension release; all-steel niclceled attach-
ments. Patsnted Ball-bkaring Stand.
8UPERIOR TO ALf. OTHERS
Handsomest. easiest running, most noiseless,
most durable........Ask your dealer for th«
Gldredge “B,’* and donot buy any machine un-
tii you have seen the Eldredge “li ” Com-
^aro its quality and price. and ascertam íta
c*T*s^r1ority.
Tf Interesteð send for book about Eldrldgo
•*B.” We will mail it promptly.
Wholesale Distributors:
Merrick, Anderson & Co., Winnipeg.
Enginn vorkcnnir uppgcrða sorg.